Meclis "reform" tartışmasıyla açılıyor: "HSK değişmedikçe, yargıda reform olmaz"

Birkan BULUT
Ankara

Meclisin yarın (1 Ekim Salı) açılmasının ardından ilk olarak gündemine alacağı yargı paketi, iktidar tarafından “reform”, muhalefet tarafından ise ülkeyi 17 yıldır yönetenlerin yargıyı getirdikleri durum olarak görülüyor. Meclise sunulan taslağa karşı kendi metinlerini oluşturdukların belirten CHP ve HDP, aynı zamanda partisinin genel başkanı olan Cumhurbaşkanı’nın atama yaptığı HSK’nin yapısının değiştirilmesi gerektiğini vurguluyor.

TBMM yeni yasama dönemi yarın başlıyor. AKP’nin hazırladığı Meclise sunduğu yargı paketi, 15 yasada değişiklik öngören 39 maddelik yasa teklifinden oluşuyor. Kamuoyunda “af” olarak adlandırılan, bazı cezaların infazında indirime ilişkin düzenleme taslakta yer almadı. Bazı suçlarda istinafta kesinleşen 5 yılın altındaki cezalara Yargıtayda temyiz yolunun açılması, ara buluculuk sisteminin genişletilmesi, 15 yılını dolduran avukatlara yeşil pasaport verilmesi, avukatlara mesleğe giriş sınavı getirilmesi, KHK’lilerin iptal edilen pasaportlarının güvenlik araştırmasının ardından iade edilmesi gibi düzenlemelerin yer aldığı taslak, “reform” olarak nitelendirilse de kamuoyunun beklentisini karşılamadı. HSK’nin yapısının değiştirilerek yargı bağımsızlığı güçlendirilmesi, basın ve ifade özgürlüğünün daha net bir biçimde güvence altına alınması ve OHAL mağduriyetlerinin giderilmesi gibi yargı alanındaki çözüm bekleyen pek çok sorunun taslakta yer almaması tepkilere neden oldu.

"DAVALARDA SİYASİ GEREKÇELERLE KARAR VERİLİYOR"

CHP, çeşitli meslek örgütleri, akademisyenler ve bazı siyasi partilerle birlikte ayrı bir taslak hazırladı. Evrensel'e konuşan CHP Grup Başkan Vekili Özgür Özel, “Yargıya duyulan güvenin bir an evvel düzeltilebilmesi için yargının, yürütme organından ve cumhurbaşkanından talimat aldığı algısını değiştirebilecek hamleler gerekiyor. Çok sayıda davada siyasi gerekçelerle kararlar veriliyor. İl Başkanımız Canan Kaftancıoğlu’na, PM üyemiz Eren Erdem’e verilen cezalar ortada. İktidarın yargı üzerindeki baskısı bir an önce ortadan kalkmalı” dedi. Adalet Bakanı tarafından paketin “İfade özgürlüğünü güvenceye alıcı” düzenlemeler içerdiğini söylediğini belirten Özel, 21. yüzyılda halen ifade özgürlüğünün güvence altında olmadığına yönelik en üst makamlardan gelen bu açıklamaların, sorunun ciddiyetini gözler önüne serdiğini ifade etti.

AKP iktidarının uzun yıllardır yargıda “reform” paketleri açıkladığını ama yapısal sorunların çözülmediğini vurgulayan Özel, “Örneğin; Hakimler ve Savcılar Kurulunun iktidar partisinin güdümündeki mevcut yapısı değişmeden yargıda bir reform yapılacağı iddiasıyla ortaya çıkmak doğru olmaz” dedi. Yargının acil sorunlarını da içerecek biçimde adil yargılanma hakkının asgari güvencelerini sağlamaya yönelik bir paket hazırlığı içerisinde olduklarını aktaran Özel, “reform niteliğinde” düzenlemeler içeren bir çalışmayı en kısa sürede Meclis Başkanlığına sunacaklarını söyledi.

HDP "YOL TEMİZLİĞİ" İSTİYOR

AKP hazırladığı taslağı önce HDP’ye sunmayacağını açıklamıştı. AKP daha sonra fikir değiştirdi ama diğer partilerde yaptığı gibi taslağı grup başkan vekilleriyle sunmak yerine bir memur aracılığıyla göndermeyi tercih etti. HDP de yargı alanındaki sorunlara ilişkin ayrı bir metin hazırladı. “Yol temizliği” adı verilen metine ilişkin gazetemize konuşan HDP Grup Başkan Vekili Saruhan Oluç, üç başlıkta köklü değişiklikler yapılması gerektiğini anlattı:

“Birincisi; adil yargılanma hakkı konusunda yapılacak düzenlemelerdir. AİHM’nin Türkiye aleyhine verdiği 141 kararın 46 tanesinin adil yargılanma hakkıyla ilgili olduğunu görüyoruz. İkincisi; yine AİHM’nin 2018 yılında Türkiye aleyhine verdiği 41 karar düşünce ve ifade özgürlüğü hakkındadır. Terörle Mücadele Yasası bizce tümüyle kaldırılmalı ama AKP-MHP ortaklığının bu konuda irade ve cesaret gösteremeyeceğini biliyoruz. Bu yüzden hiç olmazsa Avrupa standartlarına ve AİHM içtihatlarına uygun hale getirilebilir. Üçüncüsü; infaz yasasında büyük eksikler var. Bir kısım insan cezasının üçte ikisini, bir kısım da dörtte üçünü çekmektedir. Bu konuda AKP’nin taslağında herhangi bir düzenleme yok.”

ÜST YARGI MAKAMLARINI AKP ATIYOR

İstinaf mahkemelerinde kesinleşen cezalara Yargıtayda temyiz yolunun açılmasının olumlu olduğunu belirten Oluç, fakat AKP’nin taslağında kapsama giren suçların eksik olmasının eşitsizlik yaratacağını söyledi. Oluç en temel sorunun ise yargı bağımsızlığı olduğuna dikkat çekerek, HSK’nin yapısının değişmesi gerektiğini vurguladı. Aynı zamanda AKP Genel Başkanı olan Cumhurbaşkanı’nın, HSK, Anayasa Mahkemesi, Danıştay gibi üst yargı makamlarına atama yaptığını dile getiren Oluç, bu uygulamanın dünyanın hiçbir yerinde olmadığını söyledi.

Utku Çakırözer: Gazeteciliği suçlama alışkanlığı, bu "yargı reformu" ile bitmez

Yargı reformunda pasaport düzenlenmesi: Buna reform denmez. Kimse kimseyi aldatmasın

TBMM Adalet Komisyonunda kabul edilen yargı paketinde neler var?

İhsan Çaralan

Kaftancıoğlu kararı, siyasileşmiş yargı ve 'yargı reformu'

Kamil Tekin Sürek

Yargı reformu