ABD'de ikinci haftasına giren General Motors grevi sınıfı hareketlendirdi

Ekim KILIÇ
New York

ABD’de 1940’ların sonunda yürürlüğe giren Taft-Hartley yasasından ve 1980’lerin neoliberal saldırganlıkla ünlenmiş Reagancılık yıllarından bu yana, işçi sınıfı üzerine atılmış ölü toprağının silkelendiği aylardan geçiyoruz. Polis saldırılarının arttığı ve yer yer gözaltıların yaşandığı ABD metal işçileri grevi ikinci haftasına girdi. Ayrıca gazetemiz adına arkadaşımız Ali Alper Alemdar Kansas’ta yer alan bir GM fabrikasına giderek gözlemlerini yazdı.  

GREV HÜKÜMETİ HAREKETE GEÇİRDİ

Geçtiğimiz hafta Birleşik Otomobil İşçileri Sendikası (UAW) önderliğinde başlayan General Motors fabrikalarındaki metal grevi, işçi sınıfının mücadelesi konusunda ABD hükümetinin bile harekete geçmesini sağladı. Grevlerde genellikle devletin Ulusal Çalışma İlişkileri Kurulu (NLRB), eğer şirket ile işçiler ve sendika arasında anlaşma sağlanamazsa aracılık rolü oynuyordu. Ancak şimdiki durum farklı. ABD’li işçilerin alım gücü 1980’den beri zerre artmadığı gibi bunun sendikal örgütlenmenin düşüşü ile bir paralellik göstermesi sürpriz değil. GM işçilerinin grevinin yarattığı etki ise paha biçilemez.

GM STOKLARI ERİYOR

General Motors (GM) grev başlamadan önce işçilere fazla mesai yaptırıp stok biriktirse de belli iş yerlerinden stokların o kadar da iyi olmadığı haberleri geliyor. Bir yandan diğer otomobil firmalarının işçilerinden kadrosuz akademisyenlere kadar yenilenmiş bir motivasyonla harekete geçme belirtileri görünüyor.

Öbür yandan ise sendikalar içinde “yasalcılıktan bıkma”nın de etkisiyle, eş zamanlı olarak çıkan grev kararları ve böylelikle istatiksel olarak giderek artan grevci işçi sayısı, 2020 ABD’sinde işçi sınıfının siyasette daha açık bir rol oynayacağını gösteriyor.

SENDİKALAR UYARIYOR

Keza ’90’larda imzalanan NAFTA anlaşmasıyla büyük yara alan, bugün Richard Trumka’nın başkanlığındaki Amerikan Emek Federasyonu ve Endüstriyel Örgütler Kongresi (AFL-CIO), iki tarafa da Demokratlara da Cumhuriyetçilere de tepki koyarak sendika merkezlerini grev kararları konusunda cesaretlendireceğinin emarelerini yıl içinde vermişti.

Geçtiğimiz yaz aylarında Trumka, kapalı bir toplantıda iki partiye de “Daha iyisini yapma zamanı” dedi: “Şirketlerin kontrolsüz açgözlülüğü öncelikli alan asırlık iş kanunu ağına yakalandık. Beyaz Saray’ı (hükümeti) istediğimiz kadar suçlayabiliriz. Ama bu yeni bir şey değil. Cumhuriyetçi Parti işçiler için çoğunlukla kötü. Bu başkan işçiler için kötü. Ancak Demokrat Partinin sicili konusunda da dürüst olalım.”

ABD İŞÇİ SINIFI UYANIYOR

2016 başkanlık seçimlerinden beri ABD işçi sınıfı, analizlerin odak noktası haline gelmişti. Trump’ın seçilmesinde işçi sınıfı suçlandı. Günah çıkarırcasına ‘Nerede hata ettik’ de denildi. Ancak son iki yıldır ABD’li işçiler, grevlere katılımda artış, sendikaları olumlama oranlarındaki yükselişle dikkat çekiyor; 1980’lerden beri değişmeyen alım gücünün artık tahammül edilemez hale geldiği de anlaşılıyor.

Ekonomi Politika Enstitüsünün yayımladığı bir araştırmaya göre, 1960’lardan beri sendika üyelik oranı düşerken, 1980’lerden beri işçi ücretleri yüzde 3’den fazla artmadı. Ancak işçilere ve emekçilere biçilen bu sefalet yanıtsız kalmadı. Statista’da yayımlanan bir istatistiğe göre, 2018 yılında 487 bin, 2019’da ise ağustos ayı dahil 356 bin işçi greve katıldı.

İrili ufaklı diğer grevlerle beraber 49 bin metal işçisinin başlattığı grev, 2019 bitmeden 2018’in rekorunu kırabilir gözüküyor. 2018’de grevlere katılım oranı 1986’dan beri en yüksek orandı. Bunun yanında bir Gallup anketine göre “sendikayı olumlama” oranları son 50 yılın en yüksek oranı olan yüzde 64’e ulaştı.

METAL GREVİ EMEKÇİLERİ ETKİLİYOR 

General Motors fabrikalarındaki grev daha ilk haftasındayken Kaiser Permanente’deki sağlık emekçilerinin 14 Ekim’de ulusal çapta greve çıkacağı haberi geldi. Altı eyaletteki ve başkentteki 80 binden fazla Kaiser Permanente işçisi, ülke çapında “yedi günlük çalışma” dayatmasına karşı grev yapacak. Teamsters’in (Taşımacılar sendikası) grevi de, iki asır önceki grevinden bu yana en büyük grev olacak.

WSWS’ye konuşan Ford ve Fiat-Chrysler işçileri de kendilerinin de greve çıkmaları ve GM işçileri ile birlik olmaları gerektiğini belirtiyorlar. Geçtiğimiz günlerde polis saldırısına uğrayan Spring Hill, Tennessee’deki GM işçileri ise bölge halkının gösterdiği dayanışmadan şaşkın.

UAW Yerel 1853 Başkanı Mike Herron, “Devam edip bir adrenalin patlaması yaşamak istiyorsanız -yolun kenarına çıkın” diyor. Yoldan geçen bütün arabalar korna çalarak, baş parmaklarını yukarı doğru çevirerek desteklerini gösteriyorlar. Bunun yanı sıra işçiler çok fazla su ve yiyecek yardımı aldıklarını, suların bir kısmını Flint, Michigan GM fabrikasındaki grevci işçilere göndereceklerini söylediler.

POLİS SALDIRILARI DA ARTTI

Dayanışma artarken geçtiğimiz haftadan beri polis saldırıları da artmış durumda. Polis ülkenin Teksas ve Michigan gibi farklı köşelerinde grev kırma amaçlı işçileri göz altına alıyor. Flint’te bir grev kırıcının işçilerden birine sopa göstererek tehdit ettiği de haberlerde yer aldı.

Grev herkesi etkiliyor. New York Şehir Üniversitelerinde ücretlerinin artışları için mücadele eden akademisyenler, uzun süredir mağdur durumdaydı. Kamu emekçilerinin ABD’de greve çıkması yasak. Greve çıkıldığı takdirde sendikacıların büyük para cezalarına çarptırılma ve hatta hapis cezasına kadar varabilecek baskılar muhtemel. Bunun ceremesinin en büyüğünü kadrosuz öğretim görevlileri çekiyor. Kaynaklarımıza göre sendika içerisinde görece baskın olan grup, yasal baskıdan ötürü hak alma mücadelesini yasal yollardan çözmenin yollarını arıyor. Ancak grevden etkilenen ve mücadelenin daha ileriden verilmesi gerektiğini savunanların seslerini öncesine göre daha da yükselttiği gelen bilgiler arasında.

Amerikan sendikalarının içindeki baskın yasalcılık eğilimleri ve bununla beraber hesap verebilirlikten eser olmaması durumu oldukça güçlü. UAW sendikası da grev öncesi FBI soruşturmasına maruz kalmış, sendika yöneticilerinin büyük paralar kaçırdığı iddiaları gündeme gelmişti. Soruşturma iki yıldan beri sürse de operasyonlar yaz sonu olmuştu. UAW önderleri uzunca bir süredir bu konuda tedirgindi. Üyesi olduğum Ulusal Yazarlar Sendikası (NWU) da UAW sendikasına bağlı. Kendi sendikamın üyelik aidatlarının ABD çapındaki en düşük aidatlar olmasından kaynaklı, UAW’daki belli makamlar sendikamızı yeterince performans göstermediği yönünde eleştirmişti. Ancak anladığımız üzere eleştiriler “başları kalabalık” olduğu için pratik adımlara dönüşmedi.

SENDİKANIN HARCADIĞI PARALAR

Öte yandan basında yer alan haberlere göre işçiler haftalık 250 dolar grev ücreti alıyorlar. Sanayi eyaleti olan Michigan’ın haftalık asgari ücreti 378 doların bile altında. Hatta ödemenin ilk hafta değil, ikinci hafta başlayacağı iddia ediliyor. WSWS’de çıkan bir habere göre UAW sendikasının kontrol ettiği grev bütçesi 760 milyon dolar. Ama ABD Çalışma Bakanlığının verilerine dayandırılan haberde 2018’de UAW sendikasının harcamaları şöyle: Yemek harcamaları 359 bin dolar, uçak biletleri 1.3 milyon dolar, otel harcamaları 5.3 milyon dolar, mobilya harcamaları 748 bin dolar ve grev ödemesi 200 bin dolar.

Buna rağmen grevin sürdüğü atmosferde ilginç gelişmeler de yaşanıyor. Örneğin Arizona eyaletinde 5 bin 400 hemşire 24 saatlik greve giderek eyalet tarihinin ilk hemşire grevini gerçekleştirdiler. Aynı gün Şikago Üniversitesi hastanesinde 2 bin 200 hemşire de greve gitti. Yine aynı eyalette SEIU (servis emekçileri) ve öğretmenlerin grev hazırlıkları yaptıkları gelen bilgiler arasında.KUTU

DEMOKRATLAR GREVCİ İŞÇİLERE YÖNELDİ

Grevler, başkanlık ön seçimleri için öne çıkan adayların dikkatini de çekti. “Demokrat sosyalist” Senatör Bernie Sanders, orta batı eyaletlerindeki grevci GM işçilerini ve öğretmenlerini bu hafta ziyaret edeceğini duyurdu. Sanders’in resmi kampanya propagandasında “Kampanya boyunca Sanders, işçilerle birlikte çok sayıda grevde yan yana durdu. E-postalarını ve mesaj listelerini destekçilerine ülke genelinde grevdeki işçilerle birlikte durmaları için teşvik etmek için kullandı. Ağustos ayında, görev süresi boyunca sendika üyeliğini iki katına çıkaracak ve işçilere işyerinde eşi benzeri olmayan korumalar sağlayacak olan İşyeri Demokrasi Planı’nı yayımladı” deniliyor.

Demokratlar içinde merkez ile sosyal demokratların arasını tutmaya çalışan Aday Elizabeth Warren ise, geçtiğimiz pazar günü Michigan’da işçilerle beraberdi. Demokratların Merkez Adayı Joe Biden bile Kansas’da GM işçilerini aynı gün ziyaret etti. Biden işçilere hitap ederek, “Benim burada ayağa kalkıp devam edin dememin kolay olduğunu biliyorum. Çünkü yaptığınız fedakarlığı ben yapmıyorum… Burada sizlerin konumunda değilim. Maaşımı kaybedip ve sadece 250 dolarım olduğum bir konumda değilim. Ben o konumda değilim. Ama sizlere söyleyeyim, Amerikan halkına, size borçluyuz. Bu çaba için size borçluyuz” dedi.

GM’NİN STOKLARI YETMEYEBİLİR

General Motors, 1.43 milyar dolar hisseye sahip ve şirket geçtiğimiz hafta işçilerin sağlık sigortalarını keserken Wall Street’deki yatırımcılara 543.4 milyon dolar ödedi. CEO Mary T. Barra ise 1 milyondan fazla paya sahip.

Ancak GM’nin stokları için aynı şey tam olarak söylenemez. CNBC’nin haberine göre endüstri analistleri, sözleşmenin son tarihine kadar geçen haftalarda GM bayilerin envanterini arttırmak için üretimi artırdığını belirtti. Ancak bu hamle sadece 2020 Chevrolet Corvette gibi yeni ürünler ve çok talep edilen modellerin satışının uzun süre devam etmesinde işe yarayacak.

Geçtiğimiz hafta grevin etkileri Kanada’daki üreticilerde görülmeye başladı. Kanada Unifor Sendikası (Otomobil ve Komünikasyon işçileri sendikası) Başkanı Jerry Dias Ontario, Oshawa tesisinden yaklaşık 2 bin 500 ve GM tedarikçilerden 2 bin kişi olmak üzere toplam 4 bin 500 kişinin grev nedeniyle geçici olarak işten çıkarıldığını söyledi.

Cox Automotive’den Analist Michelle Krebs araç bayilerinin 60-65 günlük araç envanterini genellikle garantilediklerini söyledi. Ancak Cox’un verisine göre GM, grevden hemen önce ulusal envanteri 77 gün idare edebilecek şekilde işçileri çalıştırdı. Bunda ABD’de araç satışlarına olan talepte azalmanın etkisi olduğu da belirtiliyor.

KANSAS’TA GREVCİ İŞÇİLERLE BERABER

Ali Alper ALEMDAR
Kansas

ABD’de greve çıkılan 9 eyaletten biri de Kansas. Kansas eyaletinin Kansas City şehrinde yer alan GM fabrikasında 2 vardiyada toplamda 2 bine yakın otomotiv işçi grevde. Amerika’nın muhafazakarlığın bir hayli yüksek olduğu Orta Batı (Midwest) bölgesinde yer alan Kansas City’de grevi ziyaret etme ve işçilerle az da olsa konuşma fırsatı elde ettik. Fabrikanın 3 farklı girişinin önünde dönüşümlü olarak greve giden işçiler eylemlerini devam ettiriyorlar. Aynı zamanda fabrikanın bulunduğu sanayi bölgesinin farklı kesimlerinde küçük gruplar halinde sürekli eylemde olan işçiler de mevcut. Hem biraz bölge insanının yapısından hem de UAW’nun sendikal yapısından kaynaklı olarak dışarıdan dayanışma için gelenlere mesafeli yaklaşıyorlar. İşçiler özellikle grev hakkında açıklama yapmaktan kaçınıyor ve konuşmak için UAW’nun yetkilisine yönlendiriyorlar.

Buna rağmen işçilerle biraz konuştuğumuzda genel olarak morallerin yüksek olması göze çarpıyor. Özellikle grevi sonuna kadar götürme konusundaki ısrarlarını da vurguluyorlar. GM’nin işçilere karşı yaptırımlarının onları zayıflatmaktan ziyade direnişlerini arttırdıkları yönünde ortak bir fikre de sahipler.

GM fabrikasının yaklaşık 300 metre uzaklığında bulunan UAW’nun ofisinde ise konuşacak birini bulmak daha da zorlaşıyor. Amerikan sendikal yapısı ise UAW binasının içerisinde çok daha rahat gözlemlenebiliyor. Özellikle Amerikan yerli tüketimini destekleyen afişler sendika binası içerisinde göze çarpıyor.

Bunların dışında, fabrikada üretim durma aşamasında olmasına rağmen, çok az da çalışan işçilerin olduğu görülüyor. Bu işçiler de UAW işçileri tarafından girişlerde protesto ediliyor. GM fabrikasının olduğu Fairfax sanayi bölgesinde ise grevdeki işçilere çevre fabrikalardan işçilerin desteği rahatça gözlemlenebiliyor.

GM ile UAW arasında pazarlık süredursun neoliberal politikaların altında ezilen Amerikan işçi sınıfına UAW işçilerinin grevi neoliberal paradigmayı zayıflatmak için ciddi bir fırsat sunuyor.

ABD’de 49 bin metal işçisi greve çıktı!

Trump grevci işçilere uzlaşın dedi, işçiler yanıt verdi: İşimize karışma!

ABD metal grevi dayanışmayı yeşertirken hükümet ve patronlar kaygılı