TÜİK verilerine göre yoksul daha yoksullaştı; zengin daha zenginleşti

TÜİK, ‘Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması’ 2018 yılı sonuçlarını yayımladı. Araştırma sonuçlarına göre; gelir dağılımı adaletsizliği arttı. En yüksek eş değer hane halkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldığı pay bir önceki yıla göre 0.2 puan artarak yüzde 47.6’ya yükselirken, en düşük gelire sahip yüzde 20'lik grubun aldığı pay 0.2 puan azalarak yüzde 6.1’e düştü. Toplumun en zengin yüzde 20’sinin gelirinin en yoksul yüzde 20’sinin gelirine oranı şeklinde hesaplanan P80/P20 oranı ise 7.5’den 7.8’e yükseldi.

GİNİ KATSAYISI 0.408 OLARAK TAHMİN EDİLDİ

Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan ve sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, 1’e yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı ifade eden Gini katsayısı, bir önceki yıla göre 0.003 puan artış ile 0.408 olarak tahmin edildi. Buna göre Türkiye’de gelir dağılımı adaletsizliği arttı.

ORTALAMA YILLIK EŞ DEĞER HANE HALKI KULLANILABİLİR FERT GELİRİ 24 BİN 199 TL OLDU

Türkiye’de ortalama yıllık eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert geliri bir önceki yıla göre yüzde 12,2 artarak 21 bin 577 TL’den 24 bin 199 TL’ye yükseldi.

EMEKÇİLERİN GELİRDEN ALDIĞI PAY AZALDI

Toplam eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert gelirleri içerisinde en yüksek payı, yüzde 48,5 ile bir önceki yıla göre 0,4 puan azalan maaş ve ücret gelirleri aldı. İkinci sırayı yüzde 20.1 ile önceki yıla göre 0,4 puanlık artış gösteren sosyal transfer gelirleri alırken üçüncü sırayı yüzde 18,8 ile 2017 yılına göre 0,8 puan azalan müteşebbis gelirleri aldı.

Tarım gelirlerinin müteşebbis geliri içindeki payı 2017 yılına göre 1,4 puan artarak yüzde 22,9 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının sosyal transferler içindeki payı önceki yıla göre 0,4 puan azalarak yüzde 91 olarak gerçekleşti.

YOKSULLUK ORANI ARTTI

“Toplumun genel düzeyine göre belli bir sınırın altında gelire sahip olan bireyler göreli anlamda yoksul sayılmaktadır” denilen araştırmaya göre, eş değer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,4 puanlık artış ile yüzde 13,9 oldu. Medyan gelirin yüzde 60’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre ise yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 1,1 puan artarak yüzde 21,2 olarak gerçekleşti.

Hane halkı tiplerine göre eş değer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında; tek kişilik hane halklarının yoksulluk oranının bir önceki yıla göre 1,4 puan artarak yüzde 9,6, tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının yoksulluk oranının 0i4 puan artarak yüzde 12,9, en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hane halklarının yoksulluk oranının ise 0,9 puan artarak yüzde 18,8 olduğu görüldü.

OKUR-YAZAR OLMAYANLARIN YÜZDE 27,5’İ; YÜKSEKÖĞRETİM MEZUNLARININ YÜZDE 2,2’Sİ YOKSUL

Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına göre; okur-yazar olmayanların yüzde 27,5’i, bir okul bitirmeyenlerin yüzde 23,6’sı yoksul iken, bu oran lise altı eğitimlilerde yüzde 12,1, lise ve dengi okul mezunlarında ise yüzde 5,8 oldu. Yükseköğretim mezunları ise yüzde 2,2 ile en düşük yoksulluk oranının gözlendiği grup oldu.

SÜREKLİ YOKSULLUK ORANI YÜZDE 12,7 OLDU

Dört yıllık panel veri kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranı, eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ına göre son yılda ve aynı zamanda önceki üç yıldan en az ikisinde de yoksul olan fertleri kapsamaktadır. Buna göre, 2017 yılında sürekli yoksulluk oranı yüzde 14 iken 2018 yılında bu oran yüzde 12,7 oldu.

KENDİLERİNE AİT BİR KONUTTA YAŞAYANLARIN ORANI YÜZDE 59 OLDU

Nüfusun yüzde 59’u kendilerine ait bir konutta otururken, yüzde 39,6’sı konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu, yüzde 36,2’si sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi ve yüzde 24,8’i trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlar yaşadı.

TAKSİT ÖDEMELERİ VEYA BORÇLARI OLANLARIN ORANI YÜZDE 70,4 OLDU

Nüfusun, yüzde 70,4’ü konut alımı ve konut masrafları dışında taksit ödemeleri veya borçları olduğunu, yüzde 58,3’ü evden uzakta bir haftalık tatil masraflarını karşılayamadığını ve yüzde 11,5’i konut masraflarının hanelerine çok yük getirdiğini beyan etti.

MADDİ YOKSUNLUK ORANI YÜZDE 26,5

Finansal sıkıntıda olma durumunu ifade eden maddi yoksunluk oranı ise yüzde 26,5 olarak gerçekleşti. Maddi yoksunluk oranı çamaşır makinesi, renkli televizyon, telefon ve otomobil sahipliği ile beklenmedik harcamalar, evden uzakta bir haftalık tatil, kira, konut kredisi, borç ödemeleri, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek ve evin ısınma ihtiyacının ekonomik olarak karşılanamama durumu ile ilgili hane halklarının algılarını yansıtıyor.

VERGİYİ EMEKÇİ ÖDEDİ, KAYMAĞI ZENGİN YEDİ

2018 yılında etkisini göstermeye başlayan ekonomik kriz yoksulu yoksullaştırdı. 2018 yılında yüzde 20.3 oranında gerçekleşen enflasyon maaş ve ücretlilerin reel gelirini eritti. Ancak en yüksek vergiyi yine maaş ve ücretliler ödedi. 2018 yılında şirketlerin ödediği vergi 78 milyar TL iken, emeğiyle geçinenlerin ödediği vergi şirketlerin ödediği vergiyi aşarak 83 milyar TL’yi buldu. Sadece iki dolaylı vergi olan KDV ve ÖTV’den elde edilen toplam gelir 312.3 milyar TL ile toplam vergi gelirlerinin yaklaşık yüzde 51’ini oluşturdu. Vergi Uzmanı Dr. Ozan Bingöl’ün paylaştığı verilere göre, dolaylı vergilerin toplam vergi geliri içerisindeki payına bakacak olursak 2006 yılında yüzde 59’larda olan oran 2018 yılı için yüzde 63 olarak gerçekleşti. Bunun karşısında şirketlere teşvik paketi yağdı. ‘Süper teşvik’ adı altında açıklanan teşvik programına göre, patronlara gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, bina inşaat harcamaları için KDV iadesi, yatırım tutarının 2 katına kadar kurumlar vergisi indirimi veya 10 yıla kadar kurumlar vergisi istisnası, 10 yıl süreyle gelir vergisi stopajı desteği, yatırım kredisi için 10 yıla kadar faiz veya kâr payı desteği, kamu alım garantisi gibi teşvikler sunuldu. (İstanbul/EVRENSEL)