AKP’nin rant dağıtım aracı

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2012-2013 eğitim öğretim yılı itibariyle geçtiğimiz 10 yıl içinde bugüne kadar toplam 1 milyon 137 bin adet ücretsiz kitap dağıtımı yapıldı. 2003-2004 eğitim öğretim yılından bu yana uygulanan “ücretsiz ders kitabı” dağıtımında Milli Eğitim Bakanlığı ücretsiz olarak verdiği ders kitabı sayısı her yıl artıyor. Buna göre; 2003-2004 eğitim öğretim yılında öğrencilere 81 milyon 834 bin kitap dağıtan Bakanlık, 2004-2005 eğitim öğretim yılında 83 milyon 858 bin; 2005-2006 eğitim öğretim yılında 106 milyon 510 bin; 2006-2007 eğitim öğretim yılında 142 milyon 307 bin; 2007-2008 yılında 157 milyon 132 bin; 2008-2009 yılında 167 milyon 574 bin; 2009-2010 yılında 187 milyon 433 bin; 2010-2011 eğitim öğretim yılında 193 milyon 535 bin; 2011-2012 eğitim öğretim yılında 206 milyon 466 bin kitap dağıtıldı. 2012-2013 eğitim öğretim yılında ise öğrencilere dağıtılması için 187 milyon ücretsiz kitap basıldı.

2003’de ders kitapları piyasası yaratıldı ve Milli Eğitim Bakanlığı, her yıl bu piyasadan 300-350 milyon TL tutarında kitap satın alarak en büyük müşteri konumuna geldi. Bu durum her yıl MEB bütçesinin yaklaşık yüzde 5’i kadar bir miktar ders kitapları piyasasına kaynak aktarıyor. Ücretsiz ders kitabı uygulaması önemli bir adım olarak değerlendirilebilecekken, uygulama ile ders kitaplarının kamuya maliyetinin on kat artığından hiç bahsedilmemesi dikkat çekici. Halkın parasının nasıl harcadığı, hangi basın yayın şirketlerinin bu uygulamadan kazandığından hiç bahsedilmiyor.

Ders kitaplarının ücretsiz olarak dağıtılması, eğitimin kamusal ve parasız nitelikte olması sürecinin tamamlayıcı bir öğesi olarak değerlendirilmesi gerekirken, Türkiye’de eğitim alanı hızla ticarileştirildi ve yoksul ailelerin çocuklarının eğitim olanaklarından yararlanması her geçen gün zorlaştı. Eğitimin kamusal niteliğini adım adım ortadan kaldıran hükümet, ders kitaplarının ücretsiz dağıtılması söz konusu olunca bu kitapların basımı üzerinden sermaye biriktiren özel çıkar sahiplerine “kıyak” yapıyor.

ÖĞRETMENLER DEVRE DIŞI

Ücretsiz ders kitabı dağıtımıyla birlikte Milli Eğitim Bakanlığı, ders kitaplarının seçiminde öğretmenleri devre dışı bıraktı. Bilindiği gibi 2003 yılına kadar derslerinde hangi kitapları kullanacakları öğretmenler tarafından belirleniyordu. Talim ve Terbiye Kurulu denetiminin dışında kullanıcı denetimini de beraberinde getirdiği için bu uygulama, yazar ve yayıncıların daha özenli davranmasını sağlıyordu.

Yeni uygulamayla, öğretmenler devreden çıkartılıp ihalede en düşük teklifi veren yayıncının kitabının alınması, rekabetin nitelik yerine fiyat üzerinden yapılmasına yol açmıştır. Fiyatta rekabet nitelikli olan kitabın yerine, ekonomik gücü olan yayıncının belirlediği kitabın ve yayıncısının hakimiyet kurmasını sağlarken bu durum, onayından ihaleye kadar sisteme dahil herkeste ranttan pay almasını gündeme getiriyor. (Ankara/EVRENSEL)

KAMU YARARI YOK SİYASİ RANT VAR

Kamusal kaynaklar kamu yararı için kullanılmalı, ders kitaplarının ücretsiz olarak dağıtılması uygulaması sürdürülürken, bu kitapların dayanıklı, yeniden kullanılabilir olarak basılması amaçlanmalı, doğanın katlinin ve kamu kaynaklarının özel çıkar sahiplerine aktarılmasının önünü açan muslukların kapanması hedeflenmeli ve elbette, kamusal eğitimin ücretsiz ders kitapları dağıtmanın yanında başka gereklilikleri de beraberinde getirdiği gerçeği gözlerden kaçırılmamalı.
Ders kitapları son yıllarda hazırlanması, içeriği, tasarımı, dağıtımı, devletin ve özel sektörün konuya yaklaşımı bakımından tartışılıyor. Bunun en önemli nedeni iktidarın, öğrencileri, kendi ideolojisine uygun bir şekilde biçimlendirme aracı olarak okulları, ders programlarını ve eğitim materyallerini kullanmak istemesi.  Nitekim eğitim sürecinin en etkili araçlarından biri olan ders kitapları iktidarın saldırılarından en fazla payını eğitim materyalleri alıyor.
Ders ve yardımcı eğitim materyallerinin ticari bir ürün gibi ele alınması bu durumun başlıca nedenleri arasında. Hükümetin, ders kitapları üzerinden siyasi rant sağlamayı sürekli kılma arayışlarının önemli göstergelerinden birisi de ders kitaplarının uzun süre kullanılabilecek şekilde hazırlanmaması ve aksine her yıl yeniden dağıtılması yoluna gidilmesi. Her fırsatta israftan kaçınılması gerektiğini söyleyenlerin, ders kitaplarının basımı üzerinden kamu kaynaklarını özel çıkar sahiplerine rant olarak dağıtmak söz konusu olduğunda israftan hiç söz etmemesi manidar.
Bu dönemde, daha önce ders kitabı yayıncılığı yapmamış, sektörle uzak yakın ilişkisi olmamış çok sayıda şirketin ders kitabı basım sürecine katılması ve hazırladıkları kitapların niteliksiz olduğu halde kabul görüp MEB tarafından satın alınması dikkat çekici.