Stajda ölmek istemiyoruz

Ömer Batın GÜL
Mehmet Ali TURAN
Piri Reis Üniversitesi

Son dönemlerde denizcilik sektöründe stajyer ölüm haberleri oldukça artmaya başladı. Öyle ki son 6 ayda 2 stajyer gemilerde can verdi. Bu yüzden bugün denizcilik üniversitelerindeki öğrenciler arasında en çok tartışılan ve tepki toplayan konuların başında stajyerlerin ölümleri ve çalışma koşulları geliyor. Bu durum gündemimize şu soruları getiriyor: Stajyerlerin ölümleri ağır çalışma koşullarının ve ihmalin sonucu mu? Yoksa hiçbir ihmalin olmadığı doğal ölümler mi? Bu soruları yanıtlamak için şu an çeşitli gemilerde çalışan stajyerlerle iletişime geçtik ve gerçekleri onların ağzından dinledik. Başlamadan belirtmemiz gerekir ki arkadaşlarımız söz konusu gemilerde ve firmalarda hala çalışmaya devam ettikleri için isimlerini vermekten çekindiklerini bize ilettiler. Bu yüzden röportaj boyunca firma ve stajyer arkadaşlarımızın isimleri kullanılmamıştır. 

“STAJYERİN ÇALIŞMA SAATİ VE YERİ YOK”

Tanker firmaları staj bulmanın oldukça zor olduğu yerler arasındadır. Ücretlerin sektörde en yüksek ve denetimlerinin en sıkı olduğu gemiler tankerlerdir. İlk olarak önde gelen bir tanker firmasında stajını yapan arkadaşımızla konuşuyoruz. “Stajı böylesine isim yapmış bir tanker firmasından bulduğum için oldukça mutluydum” diye başlıyor. “Ancak her şey gemiyi ve çalışma koşullarını görene kadardı. Benden sorumlu olan 2. mühendis, stajyer için belirli bir çalışma saati ve yeri olmadığını söyledi. Daha sonra nerede iş varsa oraya koşturulmaya başlandım. Makine veya güverte işi farketmiyor, üstüm nereye gitmemi söylerse gidiyor, zor veya değil o işi yapıyorum. Gemide genel çalışma saati 08. 00-17. 00 arası ama benim için bu saatler geçerli değil. İstediği saatte tekrar bana işbaşı yaptırıyor ve daha tam dinlenmeden çalışmaya devam ediyorum. Bu yüzden geldiğim ilk ay 6 kilo verdim. Günde 10 saat veya üzeri çalışmak benim için normal hale geldi. Birkaç kez ufak tefek kazalar geçirdim. Bu kadar uzun süreli çalıştırılmak, yorgunluk sonucu ciddi sıkıntılara yol açabilir. ” diye staj sırasındaki çalışma koşullarını anlatıyor. “Stajyere köle gözüyle bakılan bu keyfiyet gemilerden silinmeli, yok edilmeli. Stajyerler gemide her işi yapacak potansiyel köleler değil,gemilere eğitimini tamamlamaya gelen, herkes gibi hakları olan insanlardır. ” diye konuşmasını bitiriyor. 

“BÖYLESİ AĞIR ÇALIŞMA HER TÜRLÜ KAZAYI GETİRİR”

Yine bir tanker gemisinde çalışan stajyer arkadaşımdan görüşünü almak üzere iletişime geçiyoruz. Gemilerde kadın olmak tek başına bile apayrı bir sorun. “Gemiye ayak basmadan bir insanın ihmalleri anlayabilmesi zor. ” diyerek başlıyor. “Ama ben gemide ilk defa tanklar temizlenmeye başladığında çalışırken sorunun cevabını yaşayarak öğrenmiştim. 48 saat içerisinde sadece 4 yada 5 saat dinlenerek çalıştırıldım. Artık dermanım kalmamıştı. O zaman böylesine ağır çalışma sonucu her türlü kazayı geçirebileceğimi anlamıştım. İnsan bu koşullarda çalışırsa yorgunluk sonucu dikkatsizlikten başına her şey gelebilir. ”diyor. “Ama esas mesele keyfiyette. Bizden sorumlu olan mühendisler bize her şeyi yaptırmakta. Kelimenin tam anlamıyla üzerinde ağır bir baskı hissediyorsun. Seni isterse 12 saat çalıştırır, isterse 16 saat. Hatta isterse stajını yakıp gemiden de indirebilir. Bunun son bulması gerekiyor. Denetim gerekiyor. ’’

“STAJ ŞUNU YAP, STAJ ŞUNU TAŞI, STAJ ŞUNU TEMİZLE”

Son olarak kuru yük gemisinde çalışan stajyer arkadaşımızla iletişime geçiyoruz. Staj bulmanın onun için oldukça zor bir süreç olduğunu söyleyerek sözlerine başladı. “Bu sene staj bulamayıp gemiye çıkamayacağımı sanıyordum. Ancak son anda bulabildim. Gemiye ulaşmak için de yaklaşık 2 saat botla gittik. Merdivenden çıkıp güverteye adımımı attığım an hemen benden sorumlu zabit geldi. Kendini tanıttı. Daha sonrada kumanyaları taşımamı ve iş bittikten sonra manevra için aşağıya gelmemi söyledi. Henüz ilk gün bittiğinde yorgunluktan bayılırcasına uyumuştum. Daha sonra bu tempo artarak devam etti. Gemide adım bile unutuldu. Herkes ‘staj’ diye hitap ediyor, ‘Staj şunu yap, staj şunu taşı, staj şunu temizle. ’ 2 ayda toplam 8 kilo verdim. Çok zor staj bulduğum için de susup, ne deniyorsa yapmaya bakıyorum. Başka çarem yok, yoksa okulum uzayacak.” diyerek stajdaki çalışma koşullarından bahsetti.