MHK: Mevzuatı ‘Geri göndermeme’ ilkesine uygun hale getirin

Mülteci Hakları Koordinasyonu, 676 sayılı KHK ile “Geri göndermeme” ilkesinde yapılan değişiklikler hakkında Anayasa Mahkemesi’nin hak ihlali tespiti yaptığını belirterek, mevzuatın uluslararası sözleşmeler ve Anayasa’ya uygun hale getirilmesi çağrısı yaptı.

Mülteci Hakları Koordinasyonu, 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda (YUKK) değişiklik yapan yasal düzenlemeler hakkında “Geri Göndermeme İlkesi Hakkında Tutum Belgesi” yayınladı. Belge, geri gönderme yasağının uygulanmasının önündeki engellerin kaldırılması ve değişikliklerin yasadan çıkartılması talebiyle İçişleri Bakanlığı, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü ve Kamu Denetçiliği Kurumuna gönderildi. Anayasa Mahkemesi’nin, 30.05.2019 tarihli kararına dikkat çekilen belgede; kararın  676 sayılı KHK ile Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda yapılan değişikliklerin, kötü muamele yasağıyla bağlantılı olarak etkili başvuru hakkını ihlal ettiği,  bu ihlalin KHK ile değişik kanun maddeleri nedeniyle yapısal sorundan kaynaklandığının tespit ettiğine yer verildi.

KHK DEĞİŞİKLİĞİ İLE KEYFİLİK GELDİ

Olağanüstü hal yasasının yürürlükte olduğu dönemde çıkartılan 03.10.2016 tarih 676 Sayılı KHK ile Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda (YUKK) değişikliğe gidildiği, bu değişikliklerle yasanın özü, ruhu ve uluslararası hukukta ‘jus cogens’ kuralı olarak kabul edilen geri göndermeme ilkesinin ihlal edildiği vurgulandı. Yapılan değişiklikle “Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar, Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar, Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler” hakkında sınır dışı etme kararının alınabileceği yönünde düzenlemeye gidildiği hatırlatıldı.

Değişikliğin idarece; keyfi ve sonuçları ile orantısız şekilde yorumlandığı belirtilen belgede, işleme karşı dava açmanın bile tek başına hukuki yarar sağlamadığı yasal düzenlemeler ile sınır dışı ve ardından gönderildiği ülkede savaş, ölüm, işkence, insanlık dışı onur kırıcı ve kötü muamele ile sonuçlanabilecek vakalar yaşandığı belirtildi.

‘KAMU DÜZENİ’ KAVRAMI ÇOK GENİŞ YORUMLANIYOR

“Kamu düzeni ve güvenliği” kavramının son derece geniş yorumlandığı belirtilen tutum belgesinde, “Adli vakaya konu olmuş olmakla birlikte takipsizlik, beraat gibi kişinin aklanması sürecine varacak durumlarda yabancılar yargılama süreci dahi başlamadan sınır dışı edilmektedir. Geri göndermeme ilkesinin yanı sıra, kişilerin adil yargılanma, kendini savunma ve aklanma hakları da engellenmektedir” denildi.

HAYATI VE ÖZGÜRLÜĞÜ TEHDİT VARSA GERİ GÖNDERİLEMEZ

Mülteciler ve Uluslararası Koruma ihtiyaç sahipleri açısından en temel korumanın 1951 Cenevre Sözleşmesi’nin 33. maddesi ile düzenlenen “Geri göndermeme” ilkesi olduğu vurgulanan belgede, hiçbir taraf devletin, bir mülteciyi, ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi fikirleri dolayısıyla hayatı ya da özgürlüğü tehdit altında olacak ülkelerin sınırlarına, her ne şekilde olursa olsun geri göndermeyeceği veya iade etmeyeceği hatırlatıldı. Bu ilkeyle Türkiye’nin, mülteci ve geçici koruma altındakileri koruduğu, geri gönderileceği ülkesinde; işkence, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye tabi tutulacak tüm yabancıları koruma altına aldığı ifade edildi.

‘SINIRDA RED’ GERİ GÖNDERMEMENİN İHLALİ

“Geri göndermeme” ilkesi uyarınca Türkiye’nin de taraf olduğu birçok uluslararası sözleşmeye atıf yapılan belgede, “Geri göndermeme ilkesi, ‘sınırda reddi’ geri göndermeme ilkesinin ihlali sayar ve kendisine sığınacak yurt arayan mülteciler için sınırda reddin uluslararası korumaya erişim için bir ön koşul olduğunun kabulü ile geri göndermeme ilkesi Türkiye ve tüm devletler açısından ‘jus cogens’ kuralı olarak kabul edilir” ifadelerine yer verildi. (Ankara/EVRENSEL)

Ercüment Akdeniz

10 soruda Suriyeli mültecilerin geri gönderilmesi

Partiler "geri gönderme" işlemine tepkili: Güvenlikçi anlayışla sorun derinleşir