18 Haziran 2019 06:57

İsveç’in Nazilere teslim ettiği sığınmacılar anıldı

İkinci Dünya Savaşı yıllarında İsveç’in Almanya’ya teslim ettiği ve toplama kamplarında öldürülen sığınmacılar için ‘Tökezleme Taşı’ döşendi.

Fotoğraf: Murat Kuseyri/Evrensel

Paylaş

Murat KUSEYRİ
Stockholm

İsveç’in Naziler döneminde Almanya’ya teslim ettiği ve toplama kamplarında yaşamlarını yitiren sığınmacılar için başkent Stockholm’de üç “Tökezleme Taşı” döşendi.

İlk taş, 1938 yılında Almanya’ya teslim edildikten sonra 1942’de Auschwitz Toplama Kampı’nda katledilen Erich Holewa’nın kaldığı Kungholmstorg Meydanı’nda 6 numaralı binanın önüne yerleştirildi.

“Tökezleme Taşı”nın yerleştirilmesi dolayısıyla binanın önünde bir tören düzenlendi. Törende soykırım kurbanlarının yakınları, Stockholm kenti ve kitle örgütleri adına yapılan konuşmalarda soykırımın unutulmaması ve gelecek kuşaklara Nazilerin gerçekleştirdikleri vahşetin anlatılmasının önemine vurgu yapıldı.

SIĞINMACILAR ÖLÜME GÖNDERİLDİ

Yaşayan Tarih Forumu Müdürü Ingrid Lomfors, Stockholm ve İsveç’in Avrupa çapında sürdürülen bu projenin bir parçası olmasından mutluluk duyduğunu belirterek “Taşlar bizlere kentimizde kalırken sınır dışı edildikten sonra soykırımda öldürülen insanları hatırlatıyor. ‘Tökezleme Taşları’ Stockholm ve İsveç’in tarihini somut ve sembolik bir biçimde Avrupa’ya bağlıyor” dedi.

Lomfors, Erich Holewa’nın ticaret yapmak amacıyla pek çok kez İsveç’e geldiğini ve Nazilerin iktidara gelmesinden sonra 1939 yılında iltica talebinde bulunduğunu ancak İsveç’in bu talebi reddederek kendisini Almanya’ya geri gönderdiğini söyledi.

EŞİ VE OĞLUYLA BİRLİKTE KATLEDİLDİ

Holewa’nın daha sonra Belçika’ya geçerek İsveç’e gelmek için başvuruda bulunmasına rağmen talebinin karşılanmadığını, Nazilerin Belçika’yı işgal etmesinden sonra da karısı ve oğluyla birlikte Auschwitz kampına gönderildikten sonra öldürüldüklerini belirtti.

Konuşmaların ardından Alman Sanatçı Günner Demnig, müzik eşliğinde üzerinde Holewa’nın adı, doğduğu ve öldürüldüğü yerlerin yazılı bulunduğu pirinç levhadan yapılmış “Tökezleme Taşı”nı binanın önündeki kaldırıma yerleştirdi.

Daha sonra 1939’da Almanya’ya iade edildikten sonra 1943’te Auschwitz’te öldürülen Hans Eduard Szybilski’nin, 1937’de sınır dışı edildikten sonra 1941’de Nazilerin Riga’da katlettiği Curt Moses’in son kaldığı konutların önündeki kaldırımlara taşlar yerleştirildi.

“Tökezleme Taşları”nın yerleştirilmesi dolayısıyla Yaşayan Tarih Forumu, soykırım anıtlarının önemlerinin ele alındığı bir panel düzenledi.

Panele Sanatçı Günter Demnig’in yanı sıra Yazar ve Edebiyat Eleştirmeni Ola Larsmo, Yazar Natalie Verständig ve Lund ilindeki müzenin şefi Patrick Amsellem konuşmacı olarak katıldı.

25 ÜLKEDE 72 BİN TÖKEZLEME TAŞI

Demnig, 1992 yılında başlattığı projesine İsveç’in de katılmasının sevindirici olduğunu söyledi.

İlk “Tökezleme Taşı”nı soykırımı ve katledilenleri hatırlatmak için Almanya’nın Köln iline yerleştirdiğini söyleyen Demnig, “Bugüne kadar Avrupa’daki 25 ülkede 72 bin ‘Tökezleme Taşı’ döşedim. Gestapo ve Naziler, Avrupa’nın pek çok ülkesini kasıp kavurdu ve katliamlar yaptı. İsveç’te bunlar olmadı ama İsveç, Almanya’ya iade ettiği sığınmacıların başlarına geleceği biliyordu” dedi.

Gençlerin projesine ilgi duymasının sevindirici olduğunu söyleyen Demnig, “Öğrenciler,  Nazilerin 8 milyon insanı katlettiklerini öğrendiklerinde büyük şaşkınlık geçiriyor. “Tökezleme Taşları ayrıca katledilenlerin yakınlarını bir araya getiriyor. Ben taşları döşemekten yorulmadım ve yeni taşlar yerleştirmeyi sürdüreceğim” şeklinde konuştu.

İSVEÇ’İN NAZİLERE HİZMETLERİ

İkinci Dünya Savaşı yıllarında tarafsız bir politika izlediğini öne sürerek savaşın dışında kalan İsveç, gerçekte Nazilere büyük hizmetlerde bulunmuştu. Alman silah sanayi ihtiyaç duyduğu çelik ve demir cevherini İsveç’ten temin etmişti.

İsveç, Nazilerin Norveç’i işgal etmesi için Alman askerlerinin İsveç üzerinden Norveç’e geçmesine izin vermişti.  Nazilerin zulmünden kaçarak sığınma talebinde bulunanları da Almanya’ya iade etmişti.

Alman Yazar Kurt Tucholsky, İsveç’in iltica talebini reddetmesinden sonra intihar ederek yaşamına son vermişti. Bundan dolayı İsveç PEN Kulubü, her yıl yazarın ölüm yıl dönümünde sürgünde ve tehdit altında bulunan bir yazara Tucholsky anısına ödül veriyor.

ÖNCEKİ HABER

Dikili'de 'çevre' paneli düzenlendi

SONRAKİ HABER

2’si kanser ilacı olmak üzere 55 ilaç geri ödeme listesine alındı

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...