17 Nisan 2019 07:35

Türkiye Sudan’a ne kadar yatırım yaptı?

Türkiye hükümeti ve Türk şirketler, büyük yatırımların yapıldığı Sudan’ı yakından takip ediyor. Peki Türkiye-Sudan ilişkisi nasıl seyredecek?

Fotoğraf: Kayhan Özer/AA

Paylaş

Sudan’da yaşanan darbe sonrası protestolar devam ederken; gözler 1989'da darbeyle devlet başkanı olan ve yine darbeyle koltuğundan indirilen Ömer el Beşir’le Türkiye ilişkilerine çevrildi.

Sudan’daki gelişmeleri ülkede büyük yatırımları bulunan Türkiye yakından izliyor. Sevakin Adası'nın Türkiye'ye tahsis edildiği, Türk askerinin görevlendirildiği, en az 600 milyon dolarlık Türk yatırımlarının olduğu Sudan, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı'nın (TİKA) en fazla yardım ettiği 5. az gelişmiş ülke konumunda.

BBC Türkçe'den Ece Göksedef'in haberine göre; son olaylar ve yönetimde yaşanan değişimler, Sudan'daki ticari yatırımları son yıllarda artan ve hatta ülkeye bir askeri yerleşke de inşa eden Türkiye açısından önem taşıyor.

İTHALATIN YÜZDE 5'İ TÜRKİYE'DEN

2011'de Güney Sudan'ın ayrılmasının ardından Sudan, petrolünün yüzde 75'ini kaybetmiş oldu. Bu sebeple ihracat gelirlerinin de yüzde 90'ını kaybedince, dış ülkelerden yatırımcı arayışına girdi. Sudan'daki en büyük yatırımcı ülke ve en büyük ticaret ortağı Çin.

Ülkenin toplam ihracatı 2016'da 3,7 milyar dolardı, ithalatı ise 9,3 milyar dolar. İthalatın yaklaşık yüzde 5'i Türkiye'den yapılıyor.

Türkiye Dışişleri Bakanlığı verilerine göre Sudan'da 300 milyonu doğrudan, 300 milyonu da müteahhitlik işleri olmak üzere 600 milyon doların üzerinde Türk yatırımı var. Ülkedeki Türk firmaları demir-çelik, çimento, deri, mermercilik, mobilyacılık, şehirlerarası otobüs taşımacılığı gibi alanlarda çalışıyor.

Ticaret Bakanlığı verilerine göre 2017 yılı sonu itibarıyla Türkiye'de 212 Sudan sermayeli şirket faaliyet gösteriyor. Bunların tümü, büyük yatırım kategorisine girmeyen küçük ölçekli girişimler.

TÜRKİYE-SUDAN TİCARET HACMİNDE HEDEF 10 MİLYAR DOLAR

2005'te Türkiye'nin başlattığı Afrika açılımı kapsamında Sudan ile yakın ilişkiler geliştiren Ankara, birçok alanda Hartum'la işbirliği yapıyor.

Ticaret Bakanlığı'nın verilerine göre Türkiye ile Sudan arasındaki ikili ticaret hacmi 2017'de 481,4 milyon dolardı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Aralık 2017'de yaptığı Sudan gezisinde, “Türkiye ile Sudan arasında yaklaşık 500 milyon dolar olan ticaret hacmi yetersiz, kısa vadede 1,2 milyar dolarlık hacme ulaşılacak ancak hedef 10 milyar dolardır” demişti.

Türkiye'nin Sudan'a en çok ihraç ettiği ürünlerin başında kazan, makina, mekanik cihaz, nükleer reaktör aksamları, elektrikli cihazlar, ses ve televizyon görüntü cihazları, sebze, diyet gıdalar, demir-çelik ürünleri ve plastik ürünler geliyor.

Türkiye'ye Sudan'dan ithalat en az gelişmiş ülkelere sağlanan gümrük vergisiz ya da indirimli vergilerle yapılıyor.

Son 5 yılda ithalatta en büyük artış, yüzde 279 oranıyla işlenmemiş altında görüldü.

ZİYARET SONRASI SUDAN, TÜRKİYE'NİN EN FAZLA PROJE ÜSTLENDİĞİ ÜLKE OLDU

24-25 Aralık 2017'de Erdoğan'ın 100'den fazla iş insanlarıyla birlikte Sudan'a yaptığı ziyarette, tarım, turizm, eğitim, maden kaynakları, sanayi ve ticari ortaklık alanında 22 işbirliği anlaşması imzalandı. Anlaşmaların 13'ü devletler, 9'u ise özel sektör düzeyindeydi.

2018 sonuna kadar Sudan'da toplam 2,24 milyar dolar değerinde projeye imza atıldı. Bu projelerin yarısı, sadece 2018'in ilk çeyreğinde imzalandı.

Hartum'da inşa edilecek olan yeni havalimanı, bu projelerin arasında en büyük paya sahip olanlardan; 1 milyar 100 milyon dolar değerinde.

SEVAKİN ADASI'NDA ASKERİ ÜS

Erdoğan'ın Aralık 2017'deki ziyaretinde gündeme oturan anlaşmalardan biri de, Osmanlı döneminde Afrika'dan Hac için yola çıkan Müslümanların geçiş noktası olan, Sudan Limanı'nın güneyindeki, birçok Osmanlı eserini barından Sevakin Adası'nın Türkiye'ye tahsis edilmesi oldu.

Sudan Dışişleri Bakanı İbrahim Gandur, bu anlaşmanın askeri işbirliğinin de yolunu açabileceğini söyledi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan da Türkiye'ye belirli bir süre için Sevakin'de turistik bölge ve Kızıldeniz üzerinden Mekke'ye geçen hacılar için konaklama merkezi inşası izni verildiğini, Sevakin ve diğer alanlarda Türkiye'nin yapacağı projelerin toplam tutarının 650 milyon doları bulacağını açıkladı.

2019'a kadar 30 uzman tarafından altyapı çalışmalarının tamamlandığı adada, inşaat çalışmaları yakın zamanda başladı. Gümrük Muhafaza Binası da restore edildi.

Anlaşmanın hemen Mısır medyasında, Sisi hükümetinin bu karardan duyduğu rahatsızlıkla ilgili haberler çıktı. Türkiye'nin bölgede "gizli emelleri olduğu" yazıldı.

Ziyaretten bir ay sonra, Şubat ayı başında Sudan Dışişleri Bakanı Gandur, Mısır'a gitti. Burada Mısırlı mevkidaşı Sami Şükri'yle düzenlediği ortak basın toplantısında "Sudan yönetiminin Sevakin Adası'nda bir Türk askeri üssü inşa edilmesi gibi bir niyeti yoktur. Burası Sudanlılara ait bir Sudan toprağıdır" dedi.

Ancak Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Ağustos 2018'de Ankara'da düzenlenen Büyükelçiler Konferansı'ndaki bir kapalı oturumda, Sevakin Adası'nda inşaatlarda çalışan Türkleri korumak amacıyla bölgeye gönderilen Türk askeriyle ilgili konuşurken, “askeri üs” ifadesini kullandı.

DEĞİŞİM TÜRKİYE'NİN YATIRIMLARINI NASIL ETKİLER?

Ömer el Beşir'in devrilmesinin ardından yerine gelen darbe yönetimi, dış politikada bölge ülkeleriyle kurulan ilişkinin seyrinin değişmesine yol açabilir.

Öyle ki, Ömer el Beşir'den görevi devralan ancak 24 saat geçmeden istifa eden, Sisi'nin askeri okuldan sınıf arkadaşı olan Avf'ın atığı ilk adımlardan biri, Müslüman Kardeşler üyelerini tutuklamak oldu.

Müslüman Kardeşler, Mısır ve Suudi Arabistan'da “terör örgütü” olarak kabul ediliyor. Katar'a uyguladıkları ambargonun sebeplerinden biri de, Doha'nın Müslüman Kardeşler'e verdiği destekti.

Avf göreve geldikten sonra, henüz istifa etmeden, Sudan'da Ömer el Beşir'in darbeyle devrilmesini yorumlayan Erdoğan, yeni yönetimle ilgili yorum yapmaktan kaçınarak “Milli uzlaşı temelinde ve barış içinde Sudan'ın bu süreci atlatması en önemli temennimdir. Çünkü bu ülkeler bu tür darbelerden çok çekti. Her darbe çok ciddi bir kan kaybıdır. Bu kayba dost, kardeş Sudan'ın muhatap olmasını doğrusu istemem” demekle yetindi. (EKONOMİ SERVİSİ)

ÖNCEKİ HABER

AKP'nin İl Seçim Kuruluna yaptığı Maltepe itirazı reddedildi

SONRAKİ HABER

Rabia Naz'ın ölümü ile ilgili polisler hakkında soruşturma başlatıldı

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...