Alo Matmazel! 123 lütfen!
Osmanlı, Graham Bell’in icadından üç yıl sonra telefonu kullandı. İlk santralin 1909 yılında kurulmasıyla santral memureleri için gazetelere ilan verildi. Bu ilanı veren çok uluslu şirkete Müslüman kadınlar da başvurunca, şirket Fransızca ya da Rumca bilgisini şart koştu. Bunun üzerine Kadınlar Dünyası dergisi bir mücade
Osmanlı toplumunda aile bağlarının çok kuvvetli olması sebebiyle, kadının evinin dışında çalışarak yaşamını sürdürmesi çok mümkün değildi. Ev işleri, evde aile mensuplarının tüketimine yönelik küçük üretim, çocuk bakımı gibi işlerle meşgul olan kadınlar, erkeklerin de baskısıyla dış dünyayla temas etmeksizin yaşıyordu. Pek çok kadın için asıl sorun, çalışmak ya da çalışmamak tercihinden daha ziyade, çalışabilecek bir iş bulmak meselesiydi.
Dersaadet Telefon Anonim Şirket-i Osmaniyesi’nin 1913 yılının bahar aylarında yayımlanan gündelik gazetelere verdiği ilanlar bu yüzden büyük önem taşıyordu. Şirket ilanlarla santrallerde görevlendirilmek üzere kadın memureler aramakta olduğunu İstanbul halkına duyurdu.
Bu duyuru 1869-1923 yılları arasında yayımlanan ‘Kadınlar Dünyası’nın okuyucularına da derginin yazarları tarafından iletildi. Fakat kadın okuyucular aynı istek ve heyecanla tepki vermediler. Bunun üzerine Derginin Yazarı Emine Seher Ali Hanım okuyucularını sert bir dille eleştirdi. Bunun üzerine ilerici Osmanlı kadınları harekete geçti. Bu kadınlardan hakkında bilgi sahibi olunan tek kişi vardı, Bedia Şekip ismiyle bilinen, daha sonra tiyatro sanatçısı olarak ünlenen Bedia Muvahhit.
Bedia Hanım, Kadınlar Dünyası dergisinde telefon şirketinin eleman aradığı haberi yayımlandığında, İstanbul’da bulunan ve Fransızca eğitim veren Dome de Sion kız lisesinde okuyan 14 yaşında çalışkan bir öğrenciydi. Ölmeden önce yaptığı bir röportajda İstanbul Telefon Şirketi’ne yaptığı bir başvuruyu şöyle anlatıyordu:
“O sırada Türk kadınını çalışma hayatına kazandırmak için çalışmalar yapılıyordu. Ailece tanıdığımız Masör Osman Bey ve birkaç doktor arkadaşı, bizim aile dostlarımızdı. Bir telefon santralinde kadın görevli de çalıştırmak istediklerini söylediler. O zamanlar komünikasyon, Fransızca yapılır ve Fransız görevliler çalıştırılırdı. Bu yüzden, lisan bilen Türk kızlarının tatil zamanlarında burada çalışmalarını istediler. Tatil boyunca 3 ay kadar çalıştık. Bu, kızların ilk kez dışarı çıkıp işe atıldıkları bir olaydı ve biz buna öncülük ediyorduk. O zaman 14 yaşlarındaydık. Okul açılınca tekrar okula dönmüştük.”
Bedia Muvahhit yaz tatili sona erince işten ayrıldı. Dört kadın daha kısa süre zarfında çeşitli nedenlerle, İstanbul Telefon Şirketindeki işlerinden ayrılmak zorunda kaldılar.
Bir süre sonra Telgraf ve Telefon Nezaretinin İstanbul Postanesinde kadın memurelerin istihdam edilmesi için, Kadınlar Dünyası dergisinin şevklendirmesine gerek duymadan, kadınlara iş anlamında öncelik tanımaya başladı. Kadınlar böylelikle farklı bir iş koluna daha girmeyi başardılar.
‘Boş tencere’ iktidarın neresinde?
Tehlike nedir?
Yeni anayasa tartışmaları, AKP’ye can suyu olur mu?
Erdoğan'ın Irak ziyaretinin 3 sebebi ve değişim rüzgarı!
Özgürlükçü Anayasa
1 Mayıs ve sonrası
Galatasaray kaparak, Fenerbahçe kaptırmayarak…
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
