Ukrayna başkanlık seçimleri: Bir oligark gitti, diğeri geldi

Yücel ÖZDEMİR
Köln

Beş yıldır savaş ve istikrarsızlığın hakim olduğu Ukrayna’da pazar günü yapılan başkanlık seçimlerini yüzde 73 oy oranı ile 41 yaşındaki komedyen Vladimir Zelenskiy kazandı. AB ve ABD tarafından 2014’te gerçekleştirilen darbe sonrasında göreve gelen milyarder Petro Poroşenko’nun seçimleri kaybetmesinden sonra, önümüzdeki dönem Ukrayna-Rusya ilişkilerinin nasıl süreceği konusu Avrupa’da en çok merak edilenler arasında.

5 YIL MOSKOVA’DA YAŞADI

Seçim kampanyası sırasında Poroşenko tarafından sık sık “Rusya’nın kuklası” olarak tanıtılan televizyon programcısı, komedyen Zelenskiy, Rusça konuşulan bölgelerde uzun süredir tanınan ve sevilen bir sima. Hukuk öğrenimi gördüğü halde kurduğu “Kwartal 95” kabare grubuyla Rusçanın konuşulduğu bütün ülkelere turneler düzenledi. Yahudi akademisyen bir ailenin çocuğu olarak turne organizasyonları sırasında beş yıl boyunca Moskova’da yaşadı.

Ancak ülke genelinde ilk kez 2006’daki “Starların dansı” yarışmasıyla tanındı. Başarılı olunca arkadaşlarıyla birlikte televizyonlara film, yarışma ve dizi film üretimi yapan bir firma kurdu ve bu ürünler 21 ülkede satıldı. Böylece o da Ukrayna’nın yeni dönem yükselen milyonerleri arasında katıldı.

Kariyerinin asıl dönüm noktası ise “1+1” adlı kanalda yayınlanan “Halkın Hizmetçisi” adlı dizide oynadığı tarih öğretmeni “Vasil Holoborodko” rolü oldu. Ülkedeki rüşvet ve yolsuzluğu eleştiren bu rol kısa sürede tuttu. Uzun zaman Ukrayna’nın en büyük sorunu olan rüşvet ve yolsuzluğa yaptığı vurgular halk arasında destek gördü.

ARKASINDAKİ OLİGARK: İHOR KOLOMOSKY

Ne var ki Zelenskiy’nin kendisi de bir milyoner olmakla birlikte yakın bağlantı içerisinde olduğu en önemli isim “1+1” Televizyonu sahibi İhor Kolomosky. Ülkenin en önemli oligarklarından biri olan Kolomosky’ye ait Ukrayna’nın en büyük bankasında yolsuzluk yapıldığı bir süre önce ortaya çıkmıştı. Devlet tarafından verilen güvenceleri bilinçli iflaslarla harcadığı, yolsuzluk yaptığı, vergi kaçırdığı biliniyor. Bütün bunları uzun süre Ukrayna yönetiminin kendisine yönelik entrikaları olarak değerlendiren Kolomosky, hakkında açılan soruşturmalar nedeniyle İsviçre ve İsrail’de yaşıyor. Kolomosky aynı zamanda İsrail vatandaşı.

Seçim kampanyası sırasında Kolomosky’nin yakın adamı olduğu yönündeki eleştirilere Zelenskiy, aralarındaki ilişkinin sadece ticari olduğunu ileri sürerek yanıt verdi. Ancak Alman basınının Ukrayna kaynaklarına dayandırarak verdiği haberlerde Zelenskiy’nin son iki yıl içinde 14 kez Cenevre, oradan da İsrail’e gittiği yazıldı. İkili arasında başkanlığa adaylık konusunun da ilk kez 2018’in sonbaharında ele alındığı iddia ediliyor.

Yapılan analizlerin çoğunda, oligark Kolomosky’nin ülke içerisinde kendisine yönelik soruşturmaları boşa çıkarmak, mal varlığını korumak için popüler Zelenskiy’i öne sürdüğü ve böylece hedefine ulaştığı belirtiliyor. Dolayısıyla oligark Poroşenko seçimleri kaybederken, diğer oligark Kolomosky ve komedyen adamı Zelenskiy kazanmış görünüyor.

POLİTİKA FARKLILIĞI YOK

Poroşenko’nun kaybetmesiyle Ukrayna’nın Rusya ile ilişkilerinin nasıl olacağı ise henüz belirsiz. Seçim kampanyası sırasında Zelenkiy’nin Rusya’ya sert eleştiriler yöneltmesine rağmen, ilişkilerin normalleştirilmesinden, bağımsızlığını ilan eden Donbass bölgesindeki çatışmalarından bitirilmesinden söz ettiği belirtiliyor.

RUSYA’DA HAKKINDA SORUŞTURMA VAR

Kırım’ın Rusya’ya katılmasını “işgal” diyerek sert şekilde eleştiren Zelenskiy, ayrıca Ukrayna ordusuna maddi destek kampanyası da açmıştı. Bu nedenle Rusya’da hakkında soruşturma açılan Zelenskiy, 2014’ten bu yana Rusya’ya bir ziyaret gerçekleştirmedi. Zelenskiy, Ukrayna’nın AB’ye üye olmasına destek veriyor. Ancak NATO üyeliğine referandumla karar verilmesini savunuyor.

Poroşenko tarafından seçim kampanyası sırasında “Rusya’nın kuklası” olarak itham edilen Zelenskiy, gelen eleştiriler üzerine seçimlere birkaç gün kala Rusya Devlet Başkanı Putin için, “Elbette düşmanımız” dedi. Rusya karşıtlığını kanıtlamak için ayrıca sokak ve caddelere Rusya’ya karşı savaşan askerlerin ismini vereceğini vadetti.

Zelenskiy aynı zamanda kürtaja karşı ve esrarın ise ilaç olarak kullanılmasından yana.

RUSYA SONUÇTAN MEMNUN

Radikal bir Rusya karşıtı ve Batı yanlısı olan Petro Poroşenko’nun seçimleri açık farkla kaybetmesi en fazla Rusya’yı memnun etti. Rusya Federasyonu Dışişleri Komisyonu Başkanı Konstantin Kosaçov, Poroşenko’nun yenilgisini selamladı. AB ise Ukrayna’nın batı yanlısı tutumunda bir değişiklik olmayacağını ifade etti. Daha önce hiçbir hükümet tecrübesi olmayan Zelenskiy’nin zayıflığının en önemli yönünün bu olacağı tahmin ediliyor. Almanya’da yayımlanan Haldelsblatt gazetesinde Zelenskiy’nin seçilmesi dolayısıyla yer alan bir haber-yorumda, “Ukrayna bilinmez bir yolculuğa çıktı” başlığı kullanıldı.

Bu nedenle Ukrayna’nın karşı karşıya olduğu iç ve uluslararası sorunları çözmesi beklenmiyor. Özellikle ücretler ve emeklilik maaşlarının artırılması halkın en büyük beklentisi. Bu yönde adımların atılmaması durumunda Zelenskiy’nin ömrü de bir sonraki seçimlere kadar olabilir.

Ukrayna’da devlet başkanını seçimlerin ikinci turu belirleyecek

 ABD YÖNETİMİNDEN ZELENSKIY'E TEBRİK

ABD Başkanı Donald Trump'ın, Ukrayna'da devlet başkanlığı seçimlerini kazanan komedyen Vladimir Zelenskiy'i telefonla arayarak tebrik ettiği bildirildi.

Beyaz Saray'dan yapılan yazılı açıklamada, "Başkan Trump, son seçimlerin Ukrayna tarihinde önemli bir yeri olduğuna dikkat çekerek, kendisine başarılar diledi. Başkan ayrıca, ABD'nin, uluslararası anlamda tanınan sınırları içinde Ukrayna'nın egemenlik ve toprak bütünlüğüne olan sarsılmaz desteğini bir kez daha dile getirdi" ifadelerine yer verildi.

ABD DIŞIŞLERI BAKANLIĞINDAN DA ZELENSKIY'E TEBRİK

Öte yandan ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Morgan Ortagus da yazılı açıklama yaparak, ABD'nin Zelenskiy'i tebrik ettiğini bildirdi. (Washington/AA)