AB'nin tartışmalı yeni telif yönetmeliği Bakanlar Konseyinde onaylandı

İsmail Gökhan BAYRAM
İstanbul

Avrupa Birliğinin (AB) daha önce Avrupa Parlamentosunca (AP) onaylanan "Dijital Tek Pazarda Telif Hakları" adlı yeni telif yönetmeliği Bakanlar Konseyi tarafından da kabul edildi. Yönetmeliğe 19 ülke onay verirken 6 ülke (İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Polonya, Finlandiya, İsveç) ret oyu kullandı. 3 ülke (Belçika, Estonya, Slovenya) çekimser kaldı.

Yönetmelik daha önce AP'de 274'e karşı 348 oyla onaylanmıştı. Yasa üzerindeki düzeltme önerilerinin oylanması talebi ise 5 oy farkla 312'ye 317 reddedilmişti.

YÖNETMELİK NELERİ DEĞİŞTİRİYOR?

Yönetmeliğin 11 ve 13. maddeleri(yeni metinde 15 ve 17. maddeler) Internet'te haberler ile bilgi, kültür ve sanat ürünlerinin paylaşımını kökten değiştirecek.

Madde 11, haber kaynaklarına link veren Google Haberler ve benzeri servislerin eğer kaynak ile telif anlaşması yapmamışlarsa tek kelimelik ya da çok kısa alıntılar dışındaki tüm alıntıları yasaklıyor. Fazlasıyla muğlak olan çok kısa ifadesinin ise tanımı yapılmıyor. Bu madde nedeniyle çeşitli haber servislerinin AB ülkelerine hizmet vermeyi durduracağı tahmin ediliyor. Benzer bir yasa nedeniyle 2014’te Google Haberler, İspanya’ya hizmet vermeyi durdurmuştu.

HABER TEKELLERİ YASADAN YANA

Anadolu Ajansının da kurucularından olduğu ve Avrupa’nın büyük ajanslarını kapsayan Avrupa Haber Ajansları Birliği (EANA) başta olmak üzere Avrupa’nın büyük medya kurumları yasanın yanında yer almışlardı. Uluslararası Gazeteciler Federasyonu (IFJ) ise başta yasanın yanında yer alırken üçlü diyalog sürecinden çıkan metnin ardından yasanın büyük yayıncıların gazetecileri sömürmesinin önünü açacağını belirterek yasanın mevcut halindeki bazı kısımlara itiraz etmişti. Yasanın onaylanmasının ardından IFJ bir açıklama yayımlayarak önerdikleri düzeltmeler yapılmamasına rağmen yasayı desteklediklerini ancak 11. Maddenin 35 nolu gerekçesi(yeni metinde 49 nolu) gibi yayıncılara karşı gazetecilerin haklarını zayıflatacak olan kısımlara karşı çıktıklarını duyurdu.

IFJ Genel Sekreteri Anthony Bellanger ise 3 yıla yaklaşan müzakerelerde IFJ’nin Avrupa Birliği üyesi ülkelerdeki tüm eser sahiplerinin kendi işlerinin ürettiği gelirden daha adil bir pay alabilmesi için mücadele ettiğini, gazetecilerin üretimlerini kullanarak teknoloji devlerince elde edilen muazzam servetin salt medya şirketleri çıkarına olmayan daha adil bir paylaşımını sağlayacak bir metin için uğraştıklarını belirterek yasanın mevcut haliyle onaylanması ile şimdi hiçbir gazeteciyi bırakmamak için mücadele edeceklerini açıkladı.

Google Avrupa, Twitter hesabından kısa bir açıklama yayımlayarak telif yasasının daha iyi hale getirildiğini ancak hala hukuki belirsizliklerin bulunduğunu ve bunun Avrupa’nın yaratıcı ve dijital ekonomilerine zarar vereceğini savundu.

The #eucopyrightdirective is improved but will still lead to legal uncertainty and will hurt Europe’s creative and digital economies (1/2)

— Google Europe (@googleeurope) 26 Mart 2019

PLATFORMLAR TELİF İHLALLERİNDEN SORUMLU TUTULUYOR

Madde 13, kullanıcı içerikleri ile beslenen platformları kullanıcıların telif hakkı ihlallerinden sorumlu tutuyor ve platformlara telif hakkı ihlallerini engellemek için “yeterli çabayı gösterme” zorunluluğu getiriyor. Bu maddeye karşı ı Change.org'da açılan imza kampanyası 5,15 milyon imza ile platformdaki en büyük kampanyalardan biri olmayı başarmıştı.

FİLTRELERİN DÜZGÜN ÇALIŞMAMASI SANSÜRE YOL AÇACAK

Yönetmelikte doğrudan anılmasa da bu maddeyi hayata geçirebilmenin tek yolu Youtube’un Content ID sistemi benzeri yükleme filtreleri. Alanın uzmanları bu filtrelerin düzgün çalışmadığı ve uygulamanın sansüre yol açacağı konusunda filtreler ilk gündeme geldiğinden beri uyarıyor. Birleşmiş Milletler Düşünce ve İfade Özgürlüğü Özel Raportörü David Kaye de söz konusu madde ile ilgili bir açıklama yayımlamış ve maddenin orantısız tepki olduğunu ve sansüre yol açabileceğini belirtmişti.

Yine yönetmelikle güvence altına alındığı iddia edilen telifli içerikler kullanılarak hazırlanan parodi görsellerin bu filtrelere takılacağı da sıklıkla dile getirilmişti.

Yönetmeliğin Avrupa Konseyi tarafından da onaylanıp AB Resmi Gazetesinde yayımlanmasının ardından üye ülkeler en çok iki yıl içinde yönetmeliği kendi yasal sistemlerine entegre edecek.

Avrupa Parlamentosu yeni telif hakları yönetmeliğini onayladı

Wikipedia'dan AB'nin yeni telif yasasına karşı eylem

İsmail Gökhan Bayram

AB telif yönetmeliğinde sona gelirken…