Urfa’da beka değil işsizlik konuşuluyor

Şerif KARATAŞ
Fırat TOPAL
Urfa

Bereketli topraklar üzerine kurulu tarihi kent Urfa’da, pazar günü yapılacak yerel seçimin nabzını tutmaya çalıştık. Verimli topraklarına rağmen tarım işçiliği için göç veren Urfa’da ekonomik krizin etkilerini görüyoruz. Pahalılıktan şikayetçi olan Urfalıların sorunlarının başında işsizlik geliyor. Urfalılar, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın toplumu kutuplaştırıcı bir dil kullanmasına ve seçimleri “beka seçimi” olarak göstermesine de tepkili.

Urfa’daki bize Ali Güzel mihmandarlık ediyor. Yerel basında 5 yıl çalıştıktan sonra ailesinin ekonomik durumu nedeniyle gazetecilik mesleğini bırakmış. Bundan dolayı üzgün olduğunu söyleyen Ali, şimdi bir elektronik eşya dükkanının ortağı.

“SON DAKİKA” MESELESİ

İstasyon Caddesi’ne yakın Yusuf Paşa Mahallesi’nde, Hak İnisiyatifi kurucularından Fethi Tapaç’ın çay ocağındayız. Kentte insan hakları için yaptığı çalışmalarla tanınan bir isim olan Tapaç, 5 aydır yanında çalıştırdığı kişilere doğru dürüst ücret ödeyemediğini söylüyor. “Dışarıdan bakınca diyorlar ki, ne güzel çay ocağı var. Ama işler öyle gitmiyor. İş yapamıyoruz” diyor Tapaç.

Tapaç, Urfa’da aşiretlerin seçimler üzerindeki etkisini anlatıyor: “Bir aile bir başka partiye geçiyor. Yüz bin oy transfer ediyor. Yüz bin oy da aritmetik ortalamayı değiştiriyor...” Son dakikada bu tür bir değişiklik olmazsa Saadet Partisinin Adayı Sabahattin Cevheri’nin seçimi alma ihtimalinin yüksek olduğunu düşünen Tapaç, HDP’nin desteğinin Cevheri’nin şansının yükselttiğini belirtiyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “beka seçimi” söyleminin Urfa’da bir karşılığı olmadığını ifade eden Fethi Tapaç’ın, belediye başkanlarından Urfa ilgili üç talebi var: “Urfa tarım şehridir. Bir ürününü markalaştırmalarını isterdim. Trafik sorunun çözmelerini isterdim. 800 bin sığınmacı var bu şehirde, şehrin entegrasyonunu nasıl yapacaklarını sorardım...” Tapaç, bu sorunların konuşulmamasından ve şimdiye kadar rahatlıkla çözülebilecek olan trafik sorununun rant hesaplarıyla çözülmemiş olmasından çok şikayetçi.

“BEKALIK BİR DURUM VAR MI?​”

Ömer Kaya ve Basri Şahin, çay ocağında, Almanya’dan gelen arkadaşlarıyla oturuyorlar. Ömer Kaya, imam hatip mezunu. O da “Son anda bir sürpriz yaşanmazsa Cevheri kazanacak” diyor. Urfa’ya yatırım yapılmamasından şikayetçi olan Kaya, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın beka söylemlerinden de, HDP’ye yönelik ‘terörist’ suçlamalarından da rahatsız: “2 milyon 700 bin insan var. Fabrika yok, doğru düzgün bir yatırım yok. Ancak hamallık yapalım. İnsanlarımız hâlâ sağa sola gidiyorlar, amelelik yapıyorlar. 17 yıldır ülkeyi yönetmiyor mu? Değişen bir şey gördünüz mü? Ne yapmış? Beka dediği onun bekası. Şu an burada oturuyoruz. Ne var? Bekalık bir durum var mı? Yok! Allah’ın verdiği dilleri, insanları yok sayarak toplumu rencide ediyor. 53 yaşındayım. Bu kadar yozlaşmış bir seçim hatırlamıyorum.”

Basri Şahin, Bozova ilçesine bağlı bir köyde oturuyor. AKP’nin seçimi bir şekilde kazanacağını düşünüyor; “Adam yolunu bulmuş. Elimizde bir şey yok. Oy vermesen de oyunu çalarlar.” Sürekli yol yapmakla övünen AKP’yi ilçe ile köy arasındaki iki kilometrelik yolu yapmamakla eleştiriyor Şahin; “At arabasıyla gidilmez. AK Parti geldi seçimden önce, ‘Yolu yapacağız’ dedi. Geçen seçimlerde de seçimden önce yapacaklardı. Hâlâ yol yapılıyor” diyor gülerek.

URFA LOKOMOTİF BİR KENT OLABİLİR

Muhasebeci Halil Çiftçi, seçimlerde aşiretçiliğin belirleyici olduğunu dile getirerek, “Son dakika problemimiz var. Eğer son dakikada bir sürpriz olmazsa Cevheri’nin seçimi rahat kazanabileceğini söyleyebilirim. AK Partinin çok ciddi bir oy kaybı yaşayacağı kesin” diye konuşuyor. Urfa’nın coğrafi yapısından dolayı tarıma, küçük ve büyükbaş hayvancılığa en uygun il olduğunu söyleyen Çiftçi, “Harran Ovası Urfa’da... Ama yanlış yöneticiler ve yanlış politikalar nedeniyle, tarım alanlarımızın çoğu betonlaştırıldı. Yerelde iyi bir yönetim olsa, Urfa Türkiye’nin lokomotif illerinden biri olabilir” diyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve İçişleri Başkanı Süleyman Soylu’nun HDP’ye ve Kürtlere yönelik söylemlerine tepkili olan Çiftçi, “Ne olacak vallahi ben de bilmiyorum” diyor, “Bilinçli olarak bizi birbirimize kırdırtıyorlar. Ben de Kürt’üm, Kürtlüğümle ne gurur duyuyorum ne iğreniyorum. İnsan olarak Kürt doğmuşum, vazifemi yapmak zorundayım, adil ve ahlaklı olmak zorundayım... Renkler ne kadar farklıysa da gözyaşları aynı akar.”

GENÇLERE BİR DOKUNDUK BİN AH İŞİTTİK!

Tarihi çarşılar içinde bulunan Gümrük Han’daki çay ocaklarında teyze çocukları olan 24 yaşındaki Ali Demir ve 25 yaşındaki Rıdvan Kurt ile konuşuyoruz. Memleketin hele de Urfa’nın durumundan hiç memnun değiller.

İl dışına gittiklerinde “Nerelisin?​” sorusuna “Urfalıyım” yanıtı verdiklerinde, sürekli “Hâlâ o köyde mi yaşıyorsun” ifadesiyle karşılaşmak iki arkadaşın canını çok sıkıyor.

Ali Demir, vinç operatörü ama 7 aydır işsiz. AKP’nin belediyeyi iyi yönetemediğini, bu kez oyunu Cehveri’ye vereceğini belirten Demir, “18 yaşına bastığımdan beri AK Parti’ye oy veriyorum. Şimdiye kadar söylediklerinin yüzde 60’ı çıkmadı” diyor.

İşi gereği farklı kentlere gittiğini söyleyen Demir, “Her yere vinçle direk diktim, benim mahallede belki de 100 yıllık direk duruyor. Teller aşağı sarkmış, kim elini uzatsa değecek, niye gelip ilgilenmiyorsunuz? TEDAŞ’ı verdiler özel bir şirkete, bizi mahvetti. Elektrik eskiden nasıl geliyordu, şimdi nasıl geliyor? Oyumuzu verelim de ama karşılığında bir şey görelim. Bir yıldır Sinop’taydım, geldim Urfa’da bir değişiklik çevre yoluna yapılan asfalt bir de Karaköprü’ye yapılan asfalt var. Onun dışında bir şey görmedim. Bunu da oy almak için yapmışlar.”

İki yıldır durumun gittikçe kötüye gittiğini söyleyen Demir, “Antep’e gidip gelirim, eskiden 100 liraya gidip gelirdim. Şimdi yemin ederim iki katı olmuş. Artık beklentim kalmadı, sadece biraz ekonomi düzelsin, fiyatlar indirime geçsin başka bir şey istemiyorum” ifadelerini kullanıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan miting yaptığı gün kalabalık olsun diye çocukların okula gitmediğini hatırlatan Demir, AKP’in oyunun düşeceğini düşünüyor.

“İNSANLAR İBRAHİM TATLISES İÇİN GİTTİ MİTİNGE”

Evli ve üç çocuk babası olan Rıdvan Kurt da şimdiye kadar AKP’ye oy verdiklerini, bir karşılığını göremediklerini, bu kez vermeyeceklerini söylüyor.

Kalıp ustası olan Kurt da aylardır işsiz. Ekonomiye dair sorularımızı öfkeli bir şekilde yanıtlıyor. Hasta oğlu için verilen yardımdan kesinti yapılmasından başlayarak devam ediyor: “Her şeyi iki katına çıkardın. Sonra diyorsun ki yardım edeceğim milletime! Nereden ediyorsun? Benim boğazımdan kesip yardım ediyorsun. Beş yıldır bu sıkıntıyı yaşıyorum. Şu an evimde yiyecek ekmeğim tek var. Yevmiyem 130-120 liraydı; usta parası. Şu an 60-70 liraya çalışmak istiyoruz. Adamlar diyor ki, Suriyeliler gelsin, 50 liraya işi kapatıyor. Konuşmakla marifet olmuyor. Sen bir milletin içinde gez, milletin derdini sor. Dön bir arkana bak fakir hangi durumda. Dolar yükseliyor; mazot, benzin, tüp yükseliyor. Dolar düşüyor; mazot aynı seviyede kalıyor. Onu da düşürsene! Pazara gidiyorsun, domatesin kilosu 5-6 liradan aşağı değil. Patlıcanın kilosu 13 lira, biberin kilosu 15 lira, böyle saçmalık mı olur? Meyve almak istiyorsun, 3-4 liradan aşağı değil. Evde çamaşır, bulaşık makinesi yok, aylık bana 130-150 lira elektrik parası geliyor. Hep para şunun bunun bedeli diye kesilmiş. 40 lira kullanılan elektrik 80 lirası KDV... Vallahi sıkıntımızı kime söyleyeceğimizi şaşırdık.”

O da AKP’nin Urfa’da oy kaybedeceğinden emin. Erdoğan’ın katıldığı mitingle ilgili şöyle diyor: “Bu kadar insan İbrahim Tatlıses için geldi. Benim babam yıllardır gidiyor mitinglere, bu kez gitmedi. Babamın arabası var dışarıya gidip tarım işçiliği yapıyor. Bu kez dedi, minibüse yakıt mı yetiştireyim, arabanın başka vergilerini mi vereyim? Başımıza neler getirdi, ben gitmeyeceğim’ dedi. Sülalece yaklaşık 1000 oyumuz var. Kimse onlara vermez.”

“AKP’YE TEPKİ VAR”

Ali Güzel’in Urfa seçimlerine ilişkin değerlendirmesi şöyle: “2004’te AKP’den aday olup seçilen Ahmet Eşref Fakıbaba, 2009’da AKP’ye karşı bağımsız girip yine kazanmıştı. Dönemin Başbakanı Erdoğan, ‘Trenden inen bir daha binemez’ dedi ama sonraki yıllarda Fakıbaba yine AKP’ye geçti. Son seçimde Urfa Valisi olan Celalettin Güvenç, AKP’nin Büyükşehir Belediye Başkan Adayı oldu ve BDP’den Osman Baydemir ile yarıştı. Seçim gecesinde yaşanan elektrik kesintisi tartışmalara neden olmuştu. AKP yüzde 61 gibi bir oranla seçimi kazanmıştı. Bu seçimde bir tarafta Cumhur İttifakı’nın Adayı Zeynel Abidin Beyazgül, diğer tarafta muhalefetin (CHP, HDP, Saadet Partisi, İYİ Parti) Çatı Adayı Sabahattin Cevheri var. Her iki isim de kentte bilinen isimler, özellikle Cevheri daha önce Urfaspor Kulüp Başkanlığı ve milletvekilliği yapmış bir isim. Hizmet anlamında belediyelere yönelik bir tepki olduğunu söyleyebiliriz. 2014 seçimlerinde verilen bazı vaatlerin yerine getirilmemiş olması, özellikle AKP’li bir kısım seçmenin temkinli davranmasına yol açmış durumda. Mesela ‘yeşil alan’ vaadiyle başlatılan eski 11 Nisan Stadyumu’nun yerinde projeye aykırı davranıldığı tartışmaları çok yaşandı. Çalışmalar tamamlanınca ortaya daha çok bir AVM çıktı. Bu da tepkileri beraberinde getirdi. Bunun yanında  muhalefet, Çatı Adayını tanıtmakta biraz yetersiz kalıyor gibi görünüyor. Çünkü halen Cevheri’nin adaylığından haberdar olmayan bir kesim var. Öte yandan 2014’teki seçimde, yerelde yaşanan ölümlü kavgalardan kaynaklı bir gerginlik olduğunu söyleyebiliriz Urfa’da. Geçtiğimiz günlerde Birecik’te AKP’liler ile Saadet Partililer arasında silahlı bir kavga yaşanması, seçmen üzerindeki gerginliği de arttırdı. Genel olarak şehirde gergin bir hava var. Bazı ilçelerde AKP’nin tekrar aday gösterilmeyen belediye başkanları, farklı partilerden aday olarak AKP’ye karşı çalışma yürütüyor. Özellikle Ceylanpınar’da çok kızışmalı geçecek gibi görünüyor. Sonuçların ne şekilde çıkacağını 31 Mart’ta hep birlikte göreceğiz.

ÜÇ SEÇİM SONUÇLARI

Urfa’da 2014 yerel seçimlerinde AKP yüzde 61.74; BDP yüzde 30.52; MHP yüzde 2.4; Saadet Partisi yüzde 2.31; CHP yüzde 0:96 oy aldı.

16 Nisan 2017 referandumunda ‘evet’ yüzde 70.82; ‘hayır’ ise yüzde 29.18 çıktı.

24 Haziran 2018 seçimlerinde milletvekilliğinde AKP yüzde 52.7; HDP yüzde 28.9; MHP yüzde 9.3; CHP yüzde 3.9; İYİ Parti yüzde 1.9; Hüdapar yüzde 1.6; Saadet Partisi yüzde 1.3 oy aldı. Cumhurbaşkanlığında ise Recep Tayyip Erdoğan yüzde 64.8; Selahattin Demirtaş yüzde 24.7; Muharrem İnce yüzde 8.2; Meral Akşener yüzde 1.4; Temel Karamollaoğlu yüzde 0.9; Doğu Perinçek yüzde 0.1 oy aldı.

Urfa | 31 Mart 2019 yerel seçimleri sonuçları

Seçim bürosuna saldırı: Urfa'da Saadet Partili kişi bacağından vuruldu