Büyülü masalların anlatıcısı: Can Göknil

Gülseren SÜDOR
Ressam

Can Göknil; hikayelerine, resimlerine, seramik ve heykellerine; mitolojik söylemler, inançlar, efsaneler, halk sanatları gibi konuları potasında harmanlayarak, tam elli yıldır masallar anlatır. Amerika ve Türkiye’de profesyonel olarak 1970’lerde başlayan sanat yaşamı boyunca, hem yazılı basında hem de görsel sanatlar alanındaki yapıtlarında, her zaman bir konuya kancasını takıp yola çıkması ve kişisel yorumunu kendine has bir şekilde uygulaması, onun sanatının özgünlüğü olarak tanımlanabilir.

İTALYAN RESSAMLARLA BENZEŞİYOR

Can Göknil’in, Bozlu Art Projekt’te büyük bir emekle hazırlanan sergisindeki eserlerini toplu halde izlediğimde ilginç bir noktanın ayırdına vardım. Eserlerinin hemen hemen hepsinde, son dönem İtalyan resminin birçok ünlü sanatçısının yapıtları ile çok sayıda ortak dil ve teknik kullandığını fark ettim. Eserleriyle belki hiç karşılaşmadığı hatta varlıklarından da haberdar olmadığı; 1990’ların başından bu yana Teoman Südor ve benim de zaman zaman dünyanın çeşitli ülkelerinde birlikte karma sergi, bienal ve fuarlara katıldığımız; Gran Fabula (Büyük Masal) isimli sanat grubu içinde yer alan Luca Alinari ve Antonio Possenti gibi ressamların yapıtlarıyla benzeşmesi var.

Bu olguyu olumsuz bulduğum ve eleştirdiğim gibi bir anlam yüklenilmesin. Bilakis, Can’ın yapıtlarında kullandığı yalın resimsel biçim malzemelerinin, ele aldığı fantastik ve mitolojik konuların yukarıda bahsettiğim İtalyan sanatçıların da ortak dil alanları içinde olduğunu ve bu nedenle benzeşmenin doğal olduğunu belirtmek istiyorum. Kaynak olarak tüm dünya insanlarının; doğanın gizlerini, insanlığın düşüncelerini, gelmiş geçmiş kültürel ve sanatsal birikimini ortak bir bellek havuzundan beslendiklerini ortaya koyan önemli bir göstergedir.

KENDİ SANATSAL TOTEMLERİNİ ÜRETİR

Resimlerini yalnızca tuval veya kağıtlar üzerinde çalışarak yaratmaz. O eline ve gözüne takılan çok sayıda insan yapımı obje ya da doğa malzemelerinden, tıpkı primitif toplumlarda ellerine geçen çok çeşitli malzemelerden totem üreten inanç insanlarının yaptığı gibi kendi sanatsal totemlerini üretir. Söz, göz ve müziğin kardeşliğinden yarattığı konularla çocuksu ve primitif gelen yapıtlar üretmesi onu ayrıcalıklı kılar.

Can; ‘‘Sezgilerimin, duyarlığım, doğallığım, eğitimim ve araştırmalarımın birikimini, mizah, öykücülük ve fantazya sanatımın temel taşları" diyerek konuya kendisi de açıklık getirir. Yapıtlarına verdiği isimlerde bu özellikleri görmek mümkündür: ‘‘Yanık Güfte, Irmak Kenarında Kayık Değilim, Babamın Apalak Göbeği’’ gibi isimlerdir. Resimlerini izleyen kişi “Resmin içeriği isimleriyle örtüşüyor mu? Ressam bana ne hissettirmek istiyor? Neyi görmemi istiyor?​” gibi soruların yanıtlarını ararken eserle bütünleşir.

İZLEYİCİYLE YAKINLAŞMAK İÇİN RESSAMLIĞI SEÇTİ

Sanat eserleri sanatçıların bir tür iz düşümüdür. Yani hem düşünsel hem de yaşamsal birikimlerinden beslenerek yaratılırlar. Can; bir kitap kurdu olarak yetişmiştir. Kitapla özel ilişki kurmuş bir yazar olmak isterken, resim yeteneğini keşfedince izleyiciyle yakınlaşmak için ressamlığı seçmiştir.

Ondan fazla kitap yazıp resimleyen, yurt içi ve yurt dışında pek çok kişisel sergiler açan, çok sayıda karma sergilere katılan, eserleri birçok müze ve özel koleksiyonlarda bulunan, çok önemli ödüllere layık görülen bir sanatçıdır Can Göknil. Yüze aşkın tablo, heykel, seramik ve çeşitli malzemelerden oluşturduğu eserlerini görmek isteyenler Bozlu Art Projekt’teki “Can Göknil- Retrospektif” sergisini 23 Mart’a kadar izleyebilir. Oğuz Erten’in yazdığı “Can Göknil; Yaşamı ve Sanatı” isimli retrospektif kitabını edinme olanağı bulabilir.

Göknil 50 eseriyle Ankara’da