Bu meyvesuyu ‘sosyalizmde üretilmiştir’

Elif Görgü

-Nasıl yani siz pasaporta para mı veriyorsunuz?

-Nasıl yani siz vermiyor musunuz!

İşte böyle... Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti’nin kapısından, büyük ihtimalle nasıl olup da isyan etmediğimize şaşan görevli arkada bırakılarak ve elde dünyanın en pahalı pasaportuyla boynu bükük giriyoruz.

Neyse, diyoruz. En azından sağlık hizmetlerini sormadı!

‘SOSYALİZMDE ÜRETİLMİŞTİR’

Venezuela’da kaldığımız günler az, gördüğümüz yerler kısıtlıydı ama bir ülke nasıl temelden sarsılır tanık olma şansımız oldu. Baştan söyleyelim Venezuela’da sosyalizm yok, zenginler hâlâ zengin, yoksullar-sayıları azalmış da olsa- hâlâ yoksul. Yüzlerce devletleştirilmiş fabrika, ücretsiz eğitim ve sağlık hizmeti, yoksullar için ücretsiz, durumu biraz daha iyi olanlar için ucuz konutlar var ama sosyalizm yok, ya da en azından Chávez’in de söylemeyi sevdiği gibi “şimdilik”...

Ama sosyalizm ve devrim sözcüklerini dilinden düşürmeyen koca bir halk var. “Hâlâ kapitalist bir ülkeyiz ama...” diye başlıyor cümleler, “Geçiş süreci ilerliyor, Bolivarcı devrim gelişiyor, sosyalizmin inşaası sürüyor” diye devam ediyor çoğunlukla. Chávez’in sosyalizm tanımı ile işçilerin sosyalizmden beklentisi; bir ev kadının sosyalizmden anladığı ile öğrencilerin sosyalizme dair hayalleri ne kadar birbirini tutuyor Venezuela’da bilmiyoruz, ama bir sosyalizmdir gidiyor, o kesin!

Devlete ait fabrikalarda üretilmiş tüm malların üzerinde yazan “hecho en socialismo” (sosyalizmde üretilmiştir) cümlesi her seferinde şaşırtıyor. 1.5 bolivara (60 kuruş) bindiğimiz kalabalık mı kalabalık Caracas metrosunun reklam panolarındaki “Ya vatan ya sosyalizm ya ölüm!” yazıları herhangi bir devrimci örgüte ait sanıyorsunuz misal, bir de bakıyorsunuz ki altında Venezuela hükümetinin imzası!

BOLİVARCI VENEZUELA CUMHURİYETİ

Adını, Latin Amerika halklarının İspanyol egemenliğine son vermesi için mücadele eden General Simón Bolivar’dan alan Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti, Güney Amerika’nın Karayip denizi kıyısında 30 milyon nüfuslu bir ülke. “Dünyanın en zengin ama halkı en yoksul ülkesi” denilen Venezuela’nın temel ekonomik girdisi petrol. 1998’de Devlet Başkanı seçilerek neoliberal ve ABD güdümündeki hükümetler geleneğine son veren Kumandan Hugo Rafael Chávez Frías’ın 21. Yüzyıl Sosyalizmi diye adlandırdığı, temelde yoksullar için ciddi sosyal politikalar geliştirilmesi şeklinde ilerleyen, antiemperyalist ve antineoliberal süreç 13 yılda yoksulluğu ortadan kaldırmamış belki ama önemli değişiklikler yarattığı kesin.

Sadece 2003-2007 yılları arasında 4 bin 659 adet 1. ve 2. basamak sağlık kuruluşu açılmış ve bu merkezlerin hepsinde de hizmetler ücretsiz. En büyük sorunlarından biri olan okuma yazma bilmeyenler sorununu yüzde 95 oranında çözmüş bugün Venezuela. 1998 ile 2007 yılları arasında yüksek yoksulluk yüzde 20.6’dan yüzde 9.41’e düşmüş, çocuk ölümleri ise binde 21.3’ten binden 13’e... Eğitimin ve sağlık hizmetlerinin ücretsiz olduğu ülkede, özel üniversitelerin egemenliği kırılmış, yüksek öğretime devam eden öğrenci sayısı bugün yüzde 80’i aşarak sadece kıtanın değil dünyanın en yüksek oranlarından birine ulaşmış durumda...

Bu arada Venezuela’da pasaportun ücretsiz olmadığını öğrendik ama sevinemedik. Türkiye’de de Venezuela’da da asgari ücret aşağı yukarı aynı ancak bizim 450 lira verdiğimiz pasaporta Venezuelalıların verdiği para 90 lira...

Bu arada belli ki bütün hükümetlerin ve yerel yönetimlerin çok kötü davrandığı Caracas, çirkin bir kent aslında. Ávila dağının eteklerindeki “cerro” denilen onlarca yoksul, ama çok yoksul mahallesinde, korkudan birbirine sokulmuş gibi görünen binlerce sefil gecekondu boşluksuz sıralanıyor. Merkezdeki kocaman binalar da cabası. Ama Caracas’ın “içinin güzelliği” duvarlarından yansıyor. Chávez resimleri zaten Allahın emri, istisnasız her yerdeler. Tuvalette ellerinizi yıkarken bile duvara iliştirilmiş Chávez yan yan sizi izliyor. Evet, tuvalette bile!...

Ama sadece o mu? Meksika devriminden, emekçi kadın portrelerine, Simón Bolivar’ın binbir çeşit çiziminden yüzlerce devrim sloganına kadar, kentin tüm geçmişi ve geleceği duvarlarından akıp gidiyor, öyle amatör çizimler sanmayın, neredeyse hepsi birer sanat eseri...

Havalanından tam çıkmak üzereyken “Merhaba, Türkiye’den mi?” diyerek yaklaşıyor biri. Evet, dünyanın öbür ucunda da ilk gördüğümüz bir Türk oluyor! Mühendismiş, konut inşaatlarında çalışmaya gelmiş. Bir yandan Caracas’ın “aman çok tehlikeli dikkat” bir kent olduğunu anlatırken diğer yandan çok yoğun bir inşaat faaliyeti olduğundan bahsediyor.

Hakikaten de kentin her yeri inşaat alanı! Büyük Konut Misyonu çalışmaları olduğunu öğreniyoruz bir süre sonra. Venezuela hükümetinin yoksullar için giriştiği “onurlu konut” projesi nedeniyle kent bir inşaat alanı... Ama şikayet eden yok. Konutlar biter bitmez dağıtılıyor, onbinlerce aile konut sahibi olmuş bu projeyle. Perşembe, “konut günü” Venezuela’da. Biten konutlar perşembe günleri dağıtılıyor. Önceki gün Chávez açıkladı, son bir buçuk yılda 253 bin yeni konut inşaa etmiş hükümet. Ödemeler ise bireylerin ya da ailelerin aldıkları maaşa göre hesaplanıyor. Asgari ücretten az kazananlara bedava veriliyor konutlar. Geliri asgari ücret olanların konut harcamalarının yüzde 80’ini hükümet karşılarken, konut alacak kişinin geliri yükseldikçe devletin payı azalıyor. Chávez hükümetinin planı 2017 yılına kadar 2 milyon “onurlu konut” üretmek. Aman TOKİ duymasın!

YARIN: Eğitim sistemi nasıl değişti?

evrensel.net