İşçi Yeşilköy ağır yaralı: Enerji bulunan alanda neden çalıştırıldı?

Fırat TURGUT
İstanbul

Havanın soğuk olması nedeniyle Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesinin bahçesi ıssız... Ameliyat olan, yoğun bakıma alınan hastaların yakınlarının beklediği, çocuk acil bölümünün bitişiğindeki alanda ise durum tam tersi... Üstelik zaman geçtikçe kalabalık daha da artıyor. Enerji İşçisi Sedat Yeşilköy’ün trafo patlamasında ağır yaralandığını duyan akrabaları, üyesi olduğu Emek Partisinden yoldaşları, mesai arkadaşları, BEDAŞ işçiliği dönemindeki arkadaşları koşar adım geliyor çocuk acilin önüne...

Olayın yaşandığı anda olay yerinde bulunan çalışanlar bir arada duruyor. İçlerinden biri Hüseyin. Serman Elektrik bünyesinde çalıştıklarını söyleyen Hüseyin yaptıkları işi “Fabrikaların, hastanelerin, AVM’lerin trafo bakımı yapıyoruz” şeklinde özetliyor. Sedat Yeşilköy’ün ağır yaralandığı olay da Yenibosna’da Özpınar Plastik fabrikasına ait trafoda meydana gelmiş. Kendilerinin trafo bölümünde, Yeşilköy’ün ise trafonun yanında bulunan orta gerilim hücresinde bulunduğunu anlatan Hüseyin şunları söylüyor: “Saat 11.30 civarıydı. Ne olduğunu anlamadık. Bir anda bir alev oldu. Biz sadece kapıdan dışarı düştüğünü gördük. Ortamda duman vardı. Üzerinde hafif yangın vardı. Üzerine havlu örterek ateşi söndürdük. Daha sonra makas isteyip elbiselerini çıkardık üzerinden. Ambulans gelip aldı. Yüksekten düştüğünü, kafasını çarptığını söyledik. Kafatasında çatlak meydana geldiğini, toplardamarın koptuğunu söylediler.”

Hüseyin’in yüksekten düştüğü dediği 50-60 cm’lik bir yükseklik. Bu izole sehpa diye tarif ediliyor.

34 BİN 500 VOLTLUK BİR ENERJİ

Çalışma arkadaşları üzerlerindeki şaşkınlığı atamamışlar hâlâ. “Ne olduğunu anlamış değiliz” diyor Hüseyin: “Ben 15 senedir bu işi yapıyorum. Sedat abi yıllardır bu işin içinde. 2 senedir birlikte çalışıyoruz. Bu zamana kadar hiç riskli alana girmemiştir. 34 bin 500 voltluk bir enerjiden söz ediyoruz.”

Kendileri yaptıkları işin tehlikesinin farkında olduklarını ve sürekli buna göre tedbir aldıklarını anlatıyor: “İki üç gün öncesinde gidip keşif yaptık. Hangi malzemeleri götüreceğiz, nasıl çalışacağız diye. Olay günü de o şekilde gittik. Birkaç senedir orayla ilgileniyoruz, daha önce bakım yaptırmıyorlarmış. Biz enerjinin kesilip kesilmediğini kontrol edip, topraklamayı yapıp, tamamıyla izole edip tedbir aldıktan sonra, güvenli olduğuna ikna olduktan sonra çalışmaya başlıyoruz. Normal prizler nasıl ki kontrol kalemleriyle kontrol ediliyor bizim de özel aletlerimiz var. Başımızda mühendis oluyor.”

‘BU SİSTEM BELKİ DE 30 YILLIK’

“Mühendis burada mı?​” diye sorunca biri öne atılıyor. Alanda bulunan çalışanlardan yana bir sorun olmadığını söylüyor o da, ve şöyle devam ediyor: “Genelde tesislerin eski olmasından kaynaklanıyor bu gibi durumlar. Revize edilmeyen tesislerde bu tip problemlere rastlanıyor. Keşiflerimiz tesisin tamamıyla elektrikten izole edilmesine dayanıyor. Önceliğimiz çalışma bölgesinin izole edilmesi. Biz uygulanabilecek bütün önlemleri aldık. Şu an yeni projelerin hepsinin bir standardı var. Bu belki 20-30 sene önceki prosedürde yapılmış bir sistem. Yeni sistemle eski sistem arasındaki temel fark koruma önlemleri.”

‘ENERJİYLE BURUN BURUNA KALABİLİYORSUNUZ’

İşçi Hüseyin de şunları söylüyor: “Yeni sistemdeki hücrelerde beton köşkler oluyor, ona göre izolasyonlar oluyor, kapalı tip hücreler oluyor. Sedat abinin bugün çalıştığı hücre açık tip hücre. Kapağını açtığınızda enerji varsa direkt burun buruna gelebiliyorsunuz. Kaldı ki köşkü de metal köşk. Siz izole etmişsinizdir ama metal köşk olduğu için enerjili bir kısımdan o metal üzerinden enerji akmış olabilir. Başka bir yerden enerji akmış olabilir. Bir de spreyle temizlik yapıyor. Basınçlı tüp o mu patladı? İki neden var gibi. Sistemin eski olmasından dolayı ark (Gazların kıvılcım anında ortaya çıkması ile oluşan elektrik olayı) yürümüş olabilir. Ya da o basınçlı tüple ilgili bir sıkışma olmuş olabilir. İşin bitiminde oldu olay. Temizlik yapılıyor, testler yapılıyor. En son işte izolasyon spreyini sıkacak, o anda oluyor olay. 1-1.5 saatlik çalışmadan sonra oldu olay.”

NEDEN FİBER HORTUMLU, BASINÇLI MAKİNELER KULLANILMADI?

Yeşilköy’le BEDAŞ’ta birlikte çalışan bir arkadaşı, “Ameliyata giren doktorla konuştum, ‘Muhtemelen kafadan çarpılmış Bu kırık 8. kattan düşen birinde olur. Yere düşüp kafayı çarpmayla olmaz’ dedi. Kafadan çarpılmış olma ihtimali büyük. Seksiyonerin (orta gerilim ayırıcıları) alt ayakları izole ama üst ayaklarında enerji varmış. Sprey sıkarken bir ark oluşmuş diye tahmin ettik. İntersol sprey paslanmalar için bakım için koruyucu. Onun için fiber hortumlu, basınçlı makineler var onlar kullanılabilirdi” diyor.

Enerjinin yüksek olduğu yerlerde çalışanların elektrik kuvvetli akım tesisleri (EKAT) belgesine sahip olma zorunluluğu bulunuyor. Arkadaşı BEDAŞ dönemindeyken birlikte belge aldıklarını anlatıyor: “Geçen ay belgenin süresi doldu. Yeniden EKAT kursuna gideceğiz, maliyeti çok, zaten iş güç de yok derken ben almadım. Ama Serman Elektrik Sedat’ı gönderdi mi eğitime bilmiyorum.”

KAZADAN SONRA İŞLER NASIL DEVAM EDER?

Yeşilköy’ün BEDAŞ’ta birlikte çalıştığı arkadaşı Özpınar Plastik yönetiminin olaydan sonra “Acemi adamları getiriyorsunuz, çarpılıyorlar, benim işim de yarım kaldı, trafom patlıyor” diye yakındığını söylüyor. Verdiği bilgiye göre daha sonra başka bir ekibin gelmesiyle fabrikaya enerji verilmiş ve fabrikada işler devam etmiş.

Eski BEDAŞ işçisi, BEDAŞ’ın tutumundan da şikayet ediyor: “BEDAŞ Özpınar’a bir firmayla anlaş bakımını yaptır diyor, başından atıyor.”

ENERJİ VARKEN KİMSENİN ÇALIŞTIRILMAMASI GEREKİYOR

Olayla ilgili hastaneye gelen ve bilgi alan Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi Beyza Metin’in tespitleri ve soruları ise şu şekilde:

• Trafoyla orta gerilim hücresi, trafo bakımı yapılırken ayırıcıyla ayrılıyor, topraklanıyor. Topraklandığı zaman trafo bölümü enerjisiz kalıyor.
• Bakım yapılması gereken yerin izole edilmesi lazım. Enerji varken kimsenin o alanda çalıştırılmaması gerekiyor.
• Özpınar Plastik’e ait trafonun bakımı yapılıyor. Normal koşullarda özel firmaların yüksek gerilim işletme sorumlusu olması lazım. Trafoya müdahale edilecekse bir sorumlu mühendisin olması lazım. Mühendis var mıydı?
• Çalışanların EKAT belgesi olması lazım. EKAT belgesi olsa bile yapılacak bütün müdahaleler yüksek gerilim işletme sorumlusunun sorumluluğundadır. l. sorumlu mühendisin trafoyu enerjiden izole hale getirip, toprakladıktan sonra bakım için personele vermesi lazım. Orta gerilim hücresinde bakım yapılacaksa, muhakkak BEDAŞ tarafından enerji kesintisinin sağlanması gereklidir.
• BEDAŞ’ın esasen özel firmaları denetlemesi lazım. Çok eski bir trafo merkezi olduğu için güvenlik şartlarını yeterince karşılamıyor. Bu yüzden kesinlikle BEDAŞ tarafından enerjisinin kesilmesi gerekiyordu. Ancak BEDAŞ hem para alıyor hem de geç geliyor. Bu yüzden trafo bakım firmaları ‘Enerjiyi kes’ demekten imtina edebiliyor ya da işveren, bakım ekibine hemen sorunu çözmesi için baskı uygulayabilir. Ama muhakkak dilekçe yazılıp elektriği kestirmek lazım. Bu yapılmamış gözüküyor.

3 YÖNETMELİK VAR

Yeşilköy’ün ağır yaralandığı olayı kapsayan 3 tane yönetmelik bulunuyor: “Kuvvetli akım tesisleri”, “Yüksek gerilim işletme sorumluluğu” ve “bakım.” Bu yönetmeliklere göre yaşanan olay, hem Özpınar fabrikası, hem Serman Elektrik hem de bu işin denetimini yapmadığından BEDAŞ’a yönelik dava konusu.

YANIT BEKLEYEN SORULAR

• Bakım yapılan alan izole edildi mi?
• Olay yerinde yüksek gerilim işletme sorumlusu, sorumlu mühendis var mıydı?
• Enerjinin kesilmesi için BEDAŞ’a haber verildi mi?
• Niçin koruyucu sprey yerine fiber hortumlu, basınçlı makineler kullanılmıyor?
• Enerji bulunan alanda işçiler niçin çalıştırıldı?
• Eski olan sistem BEDAŞ tarafından denetleniyor mu?
• Olay yerinde inceleme yapıldı mı?
• SGK’ye bildirim yapıldı mı?
• EMO’dan ya da bakanlıktan yetkililer gelip olaya bakacak mı?
• Olayla ilgili tutanak tutuldu mu?

EYT’LİYDİ

Ailesinin verdiği bilgiye göre Sedat Yeşilköy, emeklilik prim gününü doldurdu ancak yaşa takıldı. Emeklilikte yaşa takılanlar ile ilgili pazartesi günü Meclis Genel Kurulunda görüşülen yasa teklifi MHP’nin çekimser kalması ve AKP’li milletvekillerinin ise ret oyu vermesi ile yasallaşmadı. AKP Grup Başkan Vekili ve Denizli Milletvekili Cahit Özkan da “Yasama organı boş işlerle uğraşmaz” demişti. İSİG verilerine göre son dönem iş cinayetlerinde emekli olduğu halde çalışan ya da EYT’lilerde iş cinayeti vakaları dikkat çekici oranda artış gösteriyor.

Trafodaki patlamada ağır yaralanan Sedat Yeşilköy yaşamını yitirdi

EMEK PARTİSİ: SORUMLULAR BULUNSUN

Emek Partisi Üyesi Yeşilköy’ün ağır yaralandığı patlamaya ilişkin açıklama yapan EMEP İstanbul İl Örgütü, olayın sorumlularının açığa çıkartılmasını istedi.

EMEP tarafından yapılan yazılı açıklamada, “Bu yaşanan olay bir kez daha işçilerin hayatının pamuk ipliğine bağlı olduğunu göstermiştir. Yeşilköy’ün iş arkadaşları ve uzmanlar çalışmanın yapıldığı bölgede elektriğin kesilmediğini, gerekli cihazların işçilere temin edilmediğini dile getiriyor. Hükümet işyerlerindeki yaşanan kaza ve cinayetler karşısında diğer konularda olduğu gibi bu konuda da patronların her isteğini yerine getiriyor” dendi.

Her yıl yaklaşık 2 bin işçinin yaşamını yitirdiği kapitalist sömürü düzeninin, işçinin canı ve kanı üzerinden daha fazla kâr elde ettiği belirtilen açıklamada, “Patronlar nasıl işçiler üzerinden kâr elde ederek büyümeyi ve zenginleşmeyi biliyorlarsa, işçilerin yaşam güvenliğini de sağlamaktan sorumludurlar. Gerçekleşen bu acı olayın sorumlusu, Yeşilköy’ün çalıştığı Serman Elektrik, trafonun ait olduğu Özplastik fabrikası ve ana firma BEDAŞ’tır. Yoldaşımız Sedat Yeşilköy’ün ağır yaralandığı bu olayın sorumlularının açığa çıkartılmasının takipçisi olacağımızı belirtiyoruz” ifadeleri kullanıldı. (İstanbul/EVRENSEL)