TMMOB: Salt poşetleri ücretlendirmek çözüm değil

TMMOB Kimya Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi tarafından yapılan yazılı açıklamada ücretli poşet uygulamasının sorunların çözümünden uzak bir uygulama olduğu belirtildi.

Açıklamada, Ambalaj Atıkları Yönetmeliği kapsamında 01 Ocak 2019 itibariyle plastik poşetlerin tüketiciye ücretli olarak verildiği hatırlatılarak “Yasa koyucular, bu uygulama ile çift kat kalınlığı 15 mikron üzerindeki poşetlerin en az 25 kuruştan satılmasıyla, aşırı ve bilinçsiz tüketimden kaynaklanan çevre kirliliğinin azaltılması, tüketicinin geri dönüşüm konusunda bilinçlendirilmesini hedeflediğini paylaşıyor” denildi.

Plastik poşetlerin ücretlendirilmesinin geri dönüşümün temel felsefesi olan "Azalt, yeniden kullan ve geri dönüştür" çerçevesinde doğru bir adım gibi göründüğü fakat sorunların çözümünden uzak bir uygulama olduğu ifade edilen açıklamada şöyle denildi: Geri dönüşüm sorunu, yalnızca ülkemizde değil, dünya genelinde temel problemin çözümünden uzak, sadece plastik poşetlere indirgenmekte, yasaklama veya ek vergi gibi ücretlendirmelerle çözüldüğü varsayılmaktadır. Geri dönüşümde plastik poşet sorununu bir buz dağı metaforuna benzetecek olursak, ne yazık ki bu, suyun üzerindeki parça olmaktan dahi fersah fersah uzaktadır. Bir başka detay da alışveriş poşetlerinin tüketiciler tarafından çöp torbası olarak kullanılıp çöp konteynerlerine atılmakta olduğudur. Uygulama ile, bunun yerini daha çok çöp torbaları alacak ve çöp sahasına gidecek olacak plastik miktarında büyük bir değişim de olmayacaktır.

Bu uygulama ile esas kazananın kim olduğu sorulan açıklamada, “Poşetlerin ücretlendirilmesi ile satış noktaları, özellikle ulusal market zincirleri kazanacak, milyonlarca liralık plastik poşet maliyetinden kurtulacak ve bununla beraber maliyeti 5 kuruştan az olan poşeti 10 kuruşa satarak kazancını artıracaktır. 25 kuruş olan poşet ücretinden geriye kalan 15 kuruş da geri dönüşüme kaynak yaratmak için vergi olarak ödenecektir. Poşetler ücretlendirildiğinde satış noktaları öncelikle ücretli sattığı poşetlerin daha kalın ve tüketici için tekrar kullanabilir nitelikte olmasını sağlamalıdır, ayrıca alternatif olarak rafya ve dokumasız kumaşlardan yapılan daha uzun ömürlü torbaları alternatif olarak sunmalıdır” denildi.

İlgili yönetmelikle, geri dönüşüm ile ilgili birçok hedef konulduğu fakat ülkenin bu hedeflerin çok uzağında olduğu dile getirilen açıklamada şu ifadelere yer verildi:

Burada görev yerel yönetimlere düşmektedir. İstanbul gibi büyük şehirlerde bile ambalaj atıklarını kaynağında ayırmayı sağlayacak konteynerler mevcut değildir. Mevcut olanlarında ise türlerine göre ayırdığımız atıkları bir kamyonun gelip karıştırarak römorkuna aktardığını görmekteyiz. Ayrıca belediyelerin ambalaj atıklarını belirli günlerde toplama uygulaması kesinlikle çalışmamaktadır.

Geri dönüşüm kültürünün değişimi sadece yasal düzenlemeler yapmakla mümkün görünmemekte, tüketicilere bu kültürün kazandırılması gerekmektedir. Kamunun bilgilendirilmesi için yaygın bir çalışmaya ek olarak, okullarda uygulamalı eğitim de bilinçli bir tüketim ve ekolojiye karşı sorumluluğu daha yaygınlaştırabilecektir.

Geri dönüşüm uygulamaları için Avrupa`da yaygınlaşan, özelikle su ve gazlı içecek pet şişelerinde depozito uygulaması da kaynağında ayırma ve geri dönüşüm için tüketiciyi teşvik eden iyi örneklerdendir.

Geri dönüşüm için kaynağında ayırma ve toplanma ilk adımdır. Bunun artırılması ülkemiz için sadece çevre kirliliğinin azaltılması değil ayrıca ithal yolla sağladığımız ham maddelerin bir kısmının ikamesi ve ithalatın azaltılması anlamına gelmektedir. Ülkemizin plastik, kağıt, metal sanayinin bu çerçevede yeniden planlanması ve yönlendirilmesi elzemdir.

Özetle, geri dönüşüm için daha detaylı düşünülmüş ve somut adımların atıldığı politikaların uygulamaya geçirilmesi gerekmektedir.

Bu açıklamamız elbette ki "bol bol poşet kullanımı gerçekleşsin" dediğimiz anlamına gelmemektedir! Kuşkusuz ki ekolojik denge için hepimiz sadece plastik poşetler değil, doğaya zarar veren tüketimlerimizi gözden geçirmeli, azaltmalı, mümkünse yok etmeliyiz. Ve kuşkusuz ki içerisinde yaşadığımız doğaya olan sorumluluklarımız, yalnızca bireysel önlemlerle kalmamalı! Problemin esas çözümü hükümetlerin ve devletlerin çözüm odaklı, ekolojiyi gözeten esaslı politikalar üretmesinden geçiyor.

(HABER MERKEZİ)

Avrupa’da plastik poşet sayısı nasıl azaldı?

Malatya’da ‘poşet’ tartışması: Önce ormanlar korunsun

Özer Akdemir

Poşet parası