Yapay zekâ projesi protein katlama yarışmasında insanlara fark attı
Yapay zekâ projesi DeepMind protein katlama yarışmasında insan rakiplerine fark atarak birinci oldu.
Fotoğraf: DrKjaergaard/WIKIMEDIA COMMONS
İsmail Gökhan BAYRAM
Google’ın; satranç ve go oyununda artık büyük ustaları ezer hale gelmiş olan yapay zekâ projesi DeepMind katıldığı protein katlama yarışmasında 43 proteinden 25’inin nasıl katlandığını en iyi şekilde tahmin ederek birinci oldu. Moleküler origami olarak da anılan protein katlama bir aminoasit zinciri halinde sentezlenen proteinlerin üç boyutlu şekillerini alma süreçlerine verilen ad. Proteinlerin karakteristiklerinde de etkili olan bu katlanma şekillerinin salt aminoasit zincirinin dizilimini bilerek tahmin edilmesi ise oldukça zor bir problem.
Yılda iki kez düzenlenen Yapı Tahmini Kritik Değerlendirmesi (Critical Assesment of Structure Prediction) yarışmasında 98 insan takımına karşı AlphaFold ismiyle yarışan DeepMind 43 proteinden sadece 3’ünü tahmin edebilen en yakın rakibine büyük bir fark atarak 25 tahminle birinci oldu. Yarışmacılara üç boyutlu yapılarını tahmin etmeleri için verilen proteinlerin yapıları oldukça maliyetli geleneksel metotlarla belirlenmiş ancak kamuya açıklanmamıştı.
Proteinlerin nasıl katlanacağını ucuz ve verimli bir yolla tahmin edebilmek kanser, AIDS ve Alzheimer gibi pek çok hastalığın süreçlerinin daha iyi anlaşılmasını sağlayabilir ve pek çok hastalığın tedavisini mümkün kılabilir. Medikal alanda getireceği olanakların yanı sıra böyle bir gelişmenin endüstriyel süreçlerde kullanılan proteinlerden akıllı malzeme tasarımlarına dek pek çok alanda etkisi olabilir.
Az sayıda aminoasitten oluşan küçük bir proteinin bile katlanabileceği şekil sayısı astronomik düzeyde. İnsan vücudunda 20 binin üzerinde protein var. Bu sayıya diğer canlılardaki proteinleri de eklediğimizde keşfedilmesi gereken alanın büyüklüğü ve verimli bir metoda olan ihtiyaç da anlaşılır olacaktır.
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
