Altıparmak: Türkiye bir haftadır uluslararası hukuku ihlal ediyor

Çağrı SARI
İstanbul

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, AİHM’nin, HDP Eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın tutukluğunu yasa dışı gören ve tahliyesini isteyen kararını uygulamayacağı yönündeki sinyalini ‘Yunanistan’ örneğini vererek ifade etmesi tartışılmaya devam ediyor. Demirtaş dosyasında, başvurunun yürütücülerinden hukukçu Kerem Altıparmak AİHM’nin Yunanistan’la ilgili bahsettiği davanın ‘Bireysel önlem alınacak karar’ olmadığına dikkat çekti. Altıparmak AİHM’nin tahliye et gibi bir talimatı, bireysel önlem olarak söylenmediğini aktardı. Altıparmak ayrıca birçok ülkenin kararı uygulamadığını, ancak rekorun Rusya’nın ardından Türkiye’de olduğunu söyledi. Altıparmak Türkiye’nin kararı uygulamayarak bir haftadır da uluslararası hukuku ihlal ettiğine dikkat çekti.

Kerem Altıparmak, Çavuşoğlu’nun basına yaptığı ‘Kararı büyük daireye götürme’ kararı için de Evrensel'e, “Kararın kesinleşmesi için büyük daireye itiraz edebilirsiniz ama büyük daire önüne gelen her karara bakıp ‘Bu doğrudur, yanlıştır’ diye bir inceleme yapmıyor. Bunların sadece yüzde 5’i büyük daire tarafından inceleniyor. Ayrıca, ‘Derhal serbest bırakılsın’ denilen bir durumda biz temyize gittik ya da büyük daireye başvurduk o nedenle o karar çıkana kadar uygulamıyoruz’ diye bir lüks yok. O karar çıktığı anda uygulanmak durumunda. Türkiye uluslararası hukuku 1 haftadır ihlal ediyor” açıklaması yaptı.

TÜRKİYE’NİN UYGULAMADIĞI 1446 DOSYA VAR

Çavuşoğlu’nun ‘AB ülkeleri de uygulamıyor’ açıklaması için ‘bireysel önlem’ kararını anlatarak açıklayan Kerem Altıparmak şöyle dedi:

Evet doğru çok fazla uygulanmayan karar var. AİHM kararının uygulanmasını bakanlar komitesi izliyor. Bakanlar komitesi AİHM kararı verdikten sonra ve kesinleştikten sonra takip eder ve 3 şeye bakar:  Birincisi bireysel önlem, AİHM kararında önerilmiş mi? Selahattin Demirtaş kararında önerildi. ‘Bu kişiyi serbest bırak’ denildi. İkincisi genel önlem alınması gereken bir durum var mı? Mesela yasanın değişmesi, mesela bu verdiği örneklerdeki gibi Türk dernekleri gibi, o derneklere izin verilmesi gibi. Bu genel önlem alınmış mı alınmamış mı ona bakıyor. Üçüncüsü; tazminata karar verilmişse, tazminat ödenmiş mi ödenmemiş mi? Öncelikle şunu söyleyelim: Elmalarla armutları karıştırmamak lazım. Yunanistan’la ilgili bahsettiği davalar bireysel önlem alınacak kararlar değil. Yani tahliye et gibi bir talimat değil. Oradaki karar bireysel önlem çerçevesinde değil.

2017 yılı istatistiklerine göre Bakanlar Komitesi önünde dosyası  olan ülkeler arasında Türkiye’nin 2. sırada olduğunu ifade eden Kerem Altıparmak, “Yunanistan’ın şu anda uygulamasını tam olarak yapmadığı açık dosya sayısı 305. Türkiye’nin uygulamadığı açık dosya sayısı 1446 ve 1689 ile Rusya Federasyonunun ardından ikinci sırada geliyor. Yani Türkiye uygulamama listesinde Avrupa’nın ikincisi. Rusya’nın nüfusunu da düşünelim tabii bu arada.

YUNANİSTAN’DAN DAHA VAHİM DURUMDAYIZ

Türkiye’nin Yunanistan’dan beş kat daha fazla dosyasının açık olduğu bilgisini paylaşan Altıparmak, “Uygulamama listesinde de baya bir tekrar eden dosya var. Defalarca ihlal etmiş aynı konuda ve uygulamadığı için tekrar tekrar ihlal etmiş. Bu açıdan baktığınızda da Yunanistan’dan daha vahim bir durum var. Eğer Yunanistan’daki durumundan şikayet ediyorsa, Türkiye’de onun neredeyse 5 katında uygulanması beklenen dosya var” dedi.

VİCDANİ RET HAKKINI TANIMAYAN TEK ÜLKE

Kerem Altıparmak Türkiye’nin uygulamadığı kararlardan örnekleri de şöyle sundu: Madem Yunanistan’ı sorun ediyor. Bakan vicdani ret hakkını tanısın bakalım. Avrupa Konseyinde ‘vicdani ret’ hakkını tanımayan bir tek Türkiye kaldı. Bir sürü de karar var vicdani ret ile ilgili. Artun Güvener dosyası da örnek. Türk Ceza Kanunu 299. maddesiyle ilgili karar var.  Cumhurbaşkanına hakaretten yılda 6 bin kişiye dava açıyorlar. ‘Hadi uygulasın’ Türkiye cumhurbaşkanına hakareti, suç olmaktan çıkarsın. Şimdi Demirtaş ve diğerlerinin yargılandığı Türk Ceza Kanunu 220. maddenin 6. 7. fıkralarını çıkarsın suç olmaktan. Hepsiyle ilgili kararlar var AİHM’den çıkan. Siz bunların hepsini uygularsınız sonra dersiniz ‘Yunanistan da uygulamadı’ diye. Almanya’nın şu anda uygulanmayan karar sayısı 18, Fransa’nın 34. 1000’in üzerinde dosya sayısı bulunan Avrupa Konseyinde 3 ülke var. Türkiye, Ukrayna ve Rusya.

NE OLMUŞTU?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan AİHM’nin Demirtaş bırakılsın kararının hemen sonrasında, “AİHM’nin verdiği kararlar bizi bağlamaz. Bunun karşısında yapabileceğimiz birçok şey var. Biz karşı hamlemizi yaparız’’ demişti. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da, "AİHM kararlarını uygulamayan birçok AB ülkesi var. Yunanistan’daki Türk azınlığın AİHM kararına rağmen dernek isimlerinde Türk ismi kullanamaması örneğin. Atina bunu 10 yıldır uygulamıyor. Kimse Yunanistan’a baskı yapıyor mu?​” demişti.