İş bırakan sayacılar: Zam verilmeden makineler çalışmayacak

Volkan PEKAL
Adana

Adana Seyhan’da Sarıyakup Mahallesi Kazancılar Çarşısı’ndaki atölyelerinde parça başı çalışan sayacılar, zam talebiyle yaptıkları iş bırakma eyleminin ikinci gününde de bir araya geldi. Gıdadan elektriğe, solüsyondan, ipliğe gelen zamlara sonra iyice zora girdiklerini belirten sayacılar istedikleri zammı alana kadar makine başına oturmayacaklarını söyledi.

Geçtiğimiz yıl çekirdek bir ailenin haftalık pazar masrafının 200 lira olduğunu, bu yıl 400 liraya çıktığını ifade eden İlyas Aksoy, “Ama işçiye zam gelmedi. İşçiyi düşünen olmadı. Bugünkü iş bırakma da ondandır. Buradaki büyük firmaların çoğu yurt dışına sattıkları ayakkabıların farkını alıyor ama işçiye vermiyor” dedi. Patronlarun devlet destekli krediler aldığını ifade eden Aksoy, “6 ay sonra ödüyorlar. Bu zaten onu götürüyor. Onu büyütüyor ama biz küçülüyoruz. Vereceği 3-5 kuruş para gözüne geliyor” dedi. Dükkan kirasının 5 bin lira olduğunu dile getiren Aksoy, “Daha önce dükkana gelen 100 lira elektrik faturası 300 lira olmuş. Ben sadece işçilik yaparak dükkan kirasını veriyorum. Saya ipi 6 liraydı 10 lira oldu. 3.5 lira olan iğne 7 lira oldu. Malzemelere yüzde yüz zam geldi” dedi. Firmaların kendilerine ekonomik krizi gerekçe gösterdiğini söyleyen Aksoy, “Ekonomik kriz onları sarsmadı. Daha da güçlendirdi. Fakir fakirleşti, zengin zenginleşti. Ayakkabıya yüzde 20-30 zam koyuyorlar ama işçiye yansıtmıyorlar” diye konuştu.

‘ÇOCUKLARIMI SADECE PAZAR GÜNÜ GÖREBİLİYORUM’

1 ay bile sürse bu şekilde devam edeceklerini belirten Aksoy, “Biz hakkımızı istiyoruz. Biz onlardan sadaka istemiyoruz ki. Biz çalışıyoruz. Bugün ben 8’de gelip yanımda çalışanlarla birlikte 10’a kadar çalışıyorum. 2 çocuğum var. Çocuğum bile beni tanımaz oldu. Bir tek pazar günü görüyorum. Her sene olduğu gibi hakkımızı bu sene de alacağız” dedi.

‘İŞİ BİZ YAPIYORUZ, PATRONLAR BELİRLİYOR’

Her şeye zam gelip kendi ücretlerine zam gelmemesinin kendilerini bıktırdığını söyleyen Mehmet Demir “Bir berbere gittiğin zaman ücret 20 liraysa 10 lira vereyim, dolmuşta bir lira vereyim diyebilir misin? Bir fiyat tarifesi var. İnşaat yapan usta 20 bin liraya yaparım dediğinde 10 bin diyebilir misin? Ama biz fiyatımızı diyemiyoruz. Onlar 3 lira diyor. Parça başı çalışıyoruz. Bizi iş bırakmaya iten bunlar oldu. Hedefimiz yüzde 40. Yoksa olmuyor. İstesen de olmuyor” dedi.

‘SAYA İŞÇİSİ DE ZAM BEKLİYOR’

Behçet Aylan sayacıların yanında işçilik yapıyor. Alınacak zammın kendilerini de etkileyeceğini söyleyen Aylan, “Çoğu arkadaşlarımız haklarını alamıyor. Alamayınca işçilerden kesiyorlar. Ben de işçiyim. Ben bunu kabul etmem. Bunun için buradayım. Her şeye zam geldi. 2 liraya aldığımız domates Adana’da yetişmesine rağmen 4 lirayı geçiyor. 75 kuruşa aldığımız soğan 2.5-3 lira arası değişiyor. Dolardaki düşüş yansımadı” dedi.

‘İŞ KAZASI GEÇİRDİM, SORAN OLMADI’

Sigortasız olduğunu ifade eden Aylan, bir ayakkabı firmasında çalışırken parmağını makineye kaptırmış. Ancak sigortalı olmadığı için yaşadığı kaza iş kazası olarak yansımamış. Patronun kendisini hastaneye götürdüğünü ifade eden Aylan, “Gittik. Pansuman yapıp gönderdiler. Kimse nerede oldu, diye sormadı” dedi.

50 YILDIR ÇALIŞIYOR EMEKLİ OLAMIYOR

Çocuk yaşta sayacılığa başlayan Günay Azman isimli sayacı mesleğe 50 yılını vermesine rağmen sigortasız çalıştığı için hâlâ emekli olamamış. Sigorta istediğinde patronların kendilerine “Haftalığından keserim” dediği dile getiren Azman, “Haftalık 500 liradan 100 lira keserse bana ne kalacak? Bunca yıl emek etmişiz ama emeğimizin karşılığını alamıyoruz. Bu yüzden iş bıraktık” dedi

SURİYELİ SAYACILAR: SONUNA KADAR BİRLİKTEYİZ

Hasan Hüsso isimli Suriyeli mülteci geçtiğimiz yıl birlikte zam aldıklarını belirterek, “Her şeye yüzde 50 zam geldi. Elektriğe, ev kirasına yüzde 50 zam geldi. İşçlik ölü. Biz de Türklerle birlikte yüzde 40 alana kadar, sonuna kadar birlikte yürüyeceğiz” dedi. Bu sene de beraber hareket edeceğini vurgulayan bir başka mülteci sayacı Muhammed Belva, “5 bin lira dükkan kirası 6 bin lira oldu. Her şeye zam geldi. Evde iki çocuk var. Annem bacım, toplam 6 kişiyiz. Geçinemiyoruz. Domates 5 liradan inmiyor” dedi.

EMEP: SAYA EMEKÇİLERİNİN HAKLI MÜCADELESİNİ DESTEKLİYORUZ

Zam talebiyle iş bırakan sayacıların verdiği mücadelenin yanında olduğunu belirten Emek Partisi (EMEP) Adana İl Örgütü sayacıların taleplerinin karşılanmasını istedi.

Sayacıların son yıllarda birçok kez insanca çalışma ve yaşam koşulları için iş bıraktığını belirten EMEP, açıklamasında “Dolardaki artışın ardından solüsyon, deri, taban gibi gider kalemlerine yüzde 100’e kadar zam gelirken geçen sene alınan zam çoktan eriyip gitmiş oldu” dedi.

Hükümetin ve patronların krizi fırsata çevirmeye çalıştığı belirtilen açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Ücretsiz izinlerden işten atmalara, temel tüketim mallarına yapılan zamlardan kıdem tazminatının kaldırılması girişimine kadar bir dizi uygulama ile krizi faturası işçi ve emekçilere çıkarılmaya çalışılıyor. Sayacılara ise sigortasız, denetimsiz çalışma koşullarının dayatılmasının üzerine, patronların düşük zam önerisi kriz fırsatçılığının bir örneği oldu. Parti olarak saya emekçilerine çıktıkları bu yolda başarılar dilirouz. Hakları ve insanca çalışma koşulları, insanca bir ücret için greve çıkan sayacıların yanında olduğumuzu bir kez daha ilan ediyor, tüm Adana halkını saya emekçilerinin yanında yer almaya çağırıyoruz.”

2012 VE 2017’DE İKİ BÜYÜK EYLEM OLMUŞTU

Adana’da sayacılar bundan önce iki büyük eylem daha yapmıştı. 2012’de yaptıkları ilk büyük eylemde bir hafta iş bırakan sayacıların talepleri karşılanmıştı. Ancak sayacıların kazanımları 2012 yılıyla sınırlı kaldı. Çünkü kazanımlarını yazılı bir sözleşmeyle, protokolle bağıtlamamışlardı.

Aradan geçen beş yılda sayacıların diktikleri saya çifti başına aldıkları para aynı kalınca, sayacılar 2017 yılının eylül ayında da iş bırakma eylemi yaptı. Deneyimlerinden yola çıkarak siparişlerin en yoğun olduğu zamanda iş bırakan sayacılar yüzde 25 zam talep etmişti. Üç günlük eylemin sonunda sayacıların yüzde 25 zam talebi, yüzde 13’ü o an, yüzde 12’si aralık ayında olmak üzere bazı patronlar tarafından kabul edildi. Ancak daha sonra patronların yaklaşık yüzde 40’ı bunu kabul etmediğini duyurdu. Bunun üzerine daha önce kabul edenler de imza atmaya yanaşmadı. Sayacıların ikinci kez iş bırakması sonucu patronlar heyet oluşturarak, sayacıların komitesiyle toplantı yaptı. Görüşme sonunda tüm işçilere yüzde 21 zam (Yüzde 13 hemen yüzde 8 ise aralık ayında yapılmak üzere) yapılması ve her yıl en az yüzde 8 olmak ve o günün şartlarına göre görüşmek üzere anlaşma sağlandı. 73 firmayla sayacılar adına imzalanan sözleşme, 1200 kişiyi kapsadı.