31 Ekim 2018 13:03

Brezilya’da ırkçı başkan Bolsonaro ile yeni siyasi dönem

Brezilya'da ırkçı başkan Bolsonaro'nun seçilmesiyle demokrasi güçleri hedef olacak, ırkçılık devlet politikasına dönüşecek.

Fotoğraf: Alex Ribeiro/AA

Paylaş

Brezilya’da devlet başkanlığı seçimini Sosyal Liberal Partinin (PSL) ırkçı adayı Jair Bolsonaro kazandı.  Bolsonaro pazar günü yapılan seçimlerin ardından ilk röportajını pazartesi günü Record TV’ye verdi. Seçim kampanyası boyunca demokrasi güçlerine yönelik saldırgan tutumlarıyla tepki toplayan eski Bolsonaro kabinesinin 4 üyesini açıkladığı röportajında ayrıca bireysel silahlanmanın kolaylaştırılmasına ve yerlilere, Afrika kökenli Brezilyalılara, LGBTİ’ler ve kadınlara yönelik saldırgan düşüncelerini yineledi.

Açıklanan kabine üyeleri arasında Ekonomi Bakanlığı’na getirilen “Chicago Boy” lakaplı 69 yaşındaki Paulo Guedes bu şöhretini Chicago Üniversitesi’ndeki neoliberalizm savunucusu ekonomistlerden biri olmasına borçlu. Kamu borçlarının ve bütçe açığının azaltılması için özelleştirmeleri savunan Guedes’in Latin Amerika’da kurulu Amerika Bankası’nın temsilcisi Alexandre Bettamio’yu ekibine katması bekleniyor. Guedes şimdiden finans, planlama, sanayi ve ticareti birleştiren bir “süper bakanlık” oluşturulacağını açıkladı.

Savunma Bakanlığı’na getirilecek olan General Heleno Ribeiro, Bolsonaro’nun askeri akademideki eğitmenlerinden biri. Ribeiro Brezilya’nın iç güvenliğini askerileştirme yanlısı olduğu biliniyor. Bu durum, yoksul semtlerinde birçok insanın askeri polisler tarafından öldürüldüğü bir tarihe sahip olan ülkede özellikle endişe verici bulunuyor.

Kabinenin başına getirilecek isimse Demokrat Parti milletvekili Onyx Lorenzoni. Daha önce Brezilyalı işadamlarından rüşvet aldığını itiraf eden Lorenzoni, tarihteki en büyük rüşvet skandallarından biri olarak nitelenen Odebrecht yolsuzluk davasında mahkemeye çıkarılmıştı. Lorenzoni’nin ilk icraatı ise, yeni başkanın ilk ziyaret edeceği ülkelerin “aynı dünya görüşünü paylaştıkları” Şili, İsrail ve Amerika olduğunu açıklamak oldu.

Kabinenin açıklanan dördüncü ismi ise Bilim ve Teknoloji Bakanlığı’na getirilecek olan Marco Pontes. 55 yaşındaki savaş pilotunun bilimle tek ilgisinin 2006 yılında Uluslararası Uzay İstasyonu’nda bir hafta kalması olduğu söyleniyor.

Bolsonaro’nun birlikte çalışmak istediği isimler arasında İşçi Partisi lideri ve yolsuzluk davasıyla cezaevine konulan Luiz Inacio Lula da Silva’ya hapis cezası veren hakim Segio Moro da var. Moro’nun Yüksek Federal Mahkemeye ya da Adalet Bakanlığına atanması beklentiler arasında.  

BOLSONARO’DAN ‘ÇILGIN PROJELER’

Son dönemde seçilen her aşırı sağcı devlet başkanı gibi Bolsonaro’da “Tüm Brezilyalıların başkanı” olacağını dillendirse de hem 28 yıllık siyasi geçmişi hem de seçim döneminde demokrasi güçlerine ve azınlıklara yönelik saldırgan tutumu bu sözlerin hamasetten ibaret olduğunu doğrular nitelikte.

BBC Mundo servisinin Bolsonaro’nun seçim vaatlerinden derlediği ve hükümet programını oluşturacak beş reform ve proje başlığına göre ülkenin şimdiye dek tartışmalı da olsa “sola yatkın” diye bilinen politikalar dönemi de bitiyor.

Projelerden ilki ülkenin bireysel silahlanmayı kısıtlayan düzenlemesini gündeme getirerek partisi Sosyal Liberal Parti’nin (SLP) seçim programında meşru müdafaa için “her vatandaşın silah kullanma hakkı olduğu” şeklinde belirtilen düzenlemeyi uygulamaya koymak. Bolsonaro bu düzenlemenin cinayet oranını azaltacağını iddia ediyor.

İkinci proje ise polislere dokunulmazlık getirilmesi. Buna göre operasyon esnasında suç işleyen polisin bu “profesyonel faaliyeti”nin cezalandırılmasının önüne geçiliyor.

Üçüncü başlık eğitimde reform paketi. Reform her şeyden önce Brezilya’nın ülke tarihinin yeniden yazılarak askeri diktatörlük dönemine ilişkin eleştirel bakışın ortadan kaldırılmasını öngörüyor. Bu ek olarak, okullardaki “Toplumsal Örgütlenme ve Brezilya Politikası” ve “Ahlak ve Sivil Eğitim” disiplinlerine son vermeyi öneren reform paketinde iki yıl içinde her eyaletin başkentine askeri bir okul kurma vaadi de bulunuyor. Bolsonaro’nun eğitim paketindeki en ilginç başlıklardan birisi ise “Marksizmle mücadele etmek ve eğitim maliyetlerini düşürmek” için ırk kotası uygulayan eğitim kurumlarının sayısını azaltmak ve kırsal bölgelerde uzaktan eğitimi yaygınlaştırmak.

HAKKINI ARAYANLAR ‘TERÖRİST’

Brezilya da yaygın bir eylem türü olan işgal eylemlerinin terörist faaliyet olarak tanımlanması vaat edilen ve uygulamaya konması beklenen yasal değişikliklerden bir tanesi. Kısacası terörün tanımı ve kapsamı bir protesto biçimi olan kent ve kırsaldaki boş mülklere yönelik işgal eylemlerini kapsayacak şekilde genişletiliyor ve 30 yıla kadar hapis cezası almasının önünü açabiliyor.

Bolsonaro, Topraksız Köylü Hareketi olarak bilinen MST ile Evsiz İşçiler Hareketi’ni sık sık “terörist örgütler” şeklinde yaftalamış ve “özel mülkiyetin kutsallığına” atıfta bulunmuştu. Bolsonaro destekçisi bir grup çete seçimlerden bir gün önce bir MST kampını ateşe vermişti.

Son olarak yerli halka yönelik ırkçı tutumun “toprak reformu” ile yasal çerçeve kazanması geliyor. Yerli halka toprak tahsis etme uygulamasını “Brezilya sınırları içinde bağımsız ülkeler” kurulması endişesiyle sona erdirilecek ve SLP’nin seçim programına göre “bir milimetre dahi toprak verilmeyecek.” Yerlilere tarihte gasbedilen toprak hakkının geri verilmesi hakkında “ Kimseye özel muamele ve iltimas geçilmeyecek” diyen Bolsonaro’nun bu reformun geçmiş hükümetlerin onay verdiği 129 vakayı da içerek şekilde uygulaması ciddi huzursuzluklara neden olacak.

Henüz hükümet programına dahil olmayan ama önümüzdeki günlerde gündeme geleceğine neredeyse kesin gözüyle bakılan bir diğer seçim vaadi ise Brezilya sınırlarının göçmenlere kapatılıp mevcut göç yasalarının daha kısıtlayıcı olması gerektiğiydi. Buna ek olarak, kadınlara ve çocuklara yönelik cinsel saldırı suçlarında kimyasal hadım uygulaması ile kürtajın yasaklanması beklenen diğer gündem maddeleri.

YENİ BİR SİYASİ DÖNEM

Seçim sonuçlarının açıklık kazanmasının hemen ardından lideri Luciano Santo imzasıyla açıklama yapan Brezilya Komünist Partisi (PCdoB) ise ülkede demokrasinin, ulusal miras ve egemenliğin ve halkın haklarının tehdit altında olduğu yeni bir siyasi dönemin başladığı uyarısında bulundu.

Seçimlerin ikinci turunda geniş bir muhalefetin desteklediği başkan adayı Fernando Haddad ve başkan yardımcısı adayı kadın hakları aktivisti Mauela d’Avila’nın aldığı 46 milyon oyun ulusun demokratik bilincinin bir göstergesi olduğuna değinen Santo, bu durumun aynı zamanda bugünden başlayarak sıkı bir muhalefetin temellerini attığına işaret etti.

Seçim dönemi cumhuriyetin kendi kurumlarının tehdit edildiğine, basın, gösteri ve örgütlenme özgürlüğü gibi Federal Anayasa’nın teminat aldığı haklara saldırıldığına, üniversitelerin özerkliklerinin ayaklar altına alındığına dikkat çekilen açıklamada “Dünyanın en büyük 10 ekonomisinden biri olan Brezilya’nın önemi düşünüldüğünde bu gerici kopuşun Latin Amerika’yı da gerileten bir etkisi olacaktır” denildi.

Askeri diktatörlük sonu 1985’te geri dönülen demokratikleşme sürecinin olağanüstü hal ile nefessiz bırakıldığını ve seçilen adayın faşist vaazlarına rağbetin bu şekilde gerçekleşme zemini bulduğu tespiti yapılan açıklamada, demokrasi güçlerini karşılarında buldukları  ve bu yeni siyasi senaryoda demokrasi güçlerine yönelik eğilimin güçlenmesinin kesin olduğu kaydedildi ve “Ulusal kongreden ve diğer yasama organlarından başlayarak toplumsal hareketlere, işçi sınıfı örgütlerine, ticaretin bazı kesimlerine, akademiye, aydınlara, sanatçılara, hukuk dünyasına, dini gruplara ve hatta Cumhuriyetin resmi kurumlarının üyelerine genişleyen, ülkenin bütün bir politik ve sosyal yaşamında direniş ve sıkı bir muhalefet örgütlenmelidir. Demokratik kampta bulunan valiler ve belediye başkanları bu mücadelede önemli bir rol oynayacaktır” denildi.

‘TROPİKLERİN TRUMP’I BOLSONARO

“Tropiklerin Trump’ı” olarak anılan yeni Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’nun adaylığının tarım kapitalistleri tarafından desteklendiği ve Amazon ormanlarına yönelik yeni fikirleri olduğu biliniyor. Bolsonaro’ya göre Brezilya, Amazon toprakları üzerindeki egemenliğini zayıflatan küresel iklim değişikliği hakkındaki 2015 Paris Sözleşmesi’nden çekilmedi.

Eski çevre bakanı İşçi Partili Marina Silva attığı bir tweetle bu durumu ‘trajik’ olarak niteledi: “Bu felaket karar Brezilya’ya ciddi zarar verecek ve yurtdışındaki tüketicilere bütün Brezilya tarım ticaretinin ormanların yıkımı sayesinde ayakta durduğu izlenimini verecek”

Amazon bölgesi dünyanın en büyük yağmur ormanlarına ve birçok bitki ve hayvan türüne ev sahipliği yapıyor. Bölgedeki toprak sahipleri 1965 tarihli yasaya göre arazilerindeki %20 ila %80 arasında değişen belli bir yüzde ormanlık alanı korumak zorundalar. 

BREZİLYA’DA DİRENİŞ DÖNEMİ BAŞLIYOR

Yerlilere, Afrika kökenlilere, LGBTİ ve kadınlara yönelik ırkçı, ayrımcı, cinsiyetçi ve nefret dolu söylemleriyle “Tropiklerin Trump’ı” ünvanı kazanan Bolsonaro’nun yeni Brezilya devlet başkanı seçilmesiyle birlikte seçim dönemi #EleNao (#Odeğil ya da #OnuSeçme) şiarıyla kampanya yürüten tüm muhalif gruplar vakit kaybetmeden protesto eylemlerine de başladı.

Ülkenin en büyük kenti São Paulo’da Topraksızlar Hareketi, Evsiz İşçiler Hareketi, sendikalar, kadın ve öğrenci örgütleri ve siyasi partilerin de katılımıyla on binlerce insan yeni ırkçı devlet liderini protesto etmek üzere bir araya geldi.

The Guardin gazetesine konuşan, başkanlık seçimlerinde Sosyalizm ve Özgürlük Partisi’nden aday olan Evsiz İşçiler Hareketi aktivisti, 36 yaşındaki Guilherme Boulos şunları söyledi: “Direniş olacak, karşı koyuş olacak, sokak hareketleri olacak. Sesimizi kısamayacaklar. Bolsonaro seçimleri halkın korkularını ve siyaset yüzünden yaşadığı hayal kırıklıklarını istismar ederek kazandı. Ancak seçimi kazanması ülkenin sahibi olduğu anlamına gelmiyor. Demokrasi gerçek bir risk altında, bu yüzden de demokratik bir direniş inşa edeceğiz. Bolsonaro bir hafta önce ona muhalefet eden herkesin hapis ya da sürgün arasında bir seçim yapmasını salık vermişti. Biz sokakları seçiyoruz.” (DIŞ HABERLER)

 

ÖNCEKİ HABER

Liman işçisi ek zam istiyor

SONRAKİ HABER

Şırnak'ta bir mahalle: Ne su ne elektrik ne de yol var

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...