Yurt dışı üretici fiyatları: Enflasyon her yerde kampanya ile düşmez

Bülent Falakaoğlu

Peşinen kabullenilmesi gerekir’ muamelesi yapılan tezlerdendir. Kurlar yükselince ihracatımız artıyor. Kurlar yükselip TL değer kaybedince, ihracatta rekabet avantajı elde ediyoruz. Oysa bu tezler mutlak doğruyu yansıtmaz. Kur ve ihracat rakamları birçok veri ile birlikte değerlendirilmeli.

Söz konusu tezi çürüten bir veri açıklandı: Yurt dışı üretici fiyat endeksi (YD-ÜFE). Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, YD-ÜFE eylülde yüzde 75.04. Yani, Türkiye içinde üretimi yapılarak yurt dışına ihraç edilen malların üretici fiyatlarındaki yıllık artış eylülde yüzde 75’i aşmış.

Eylülde bir önceki aya göre artış yüzde 10,14. Bu yılın ilk dokuz ayındaki artış yüzde 59,58. On iki aylık ortalama artış yüzde 31,44. Yurt dışı üretici fiyatları, ihraç edilecek malın siparişin alındığı andaki satış fiyatıdır. Navlun, sigorta ve yurt dışında yapılan masraflar dahil değil.

‘Ne güzel yurt dışına satılan mallardan elde edilen katma değer artmış’ diye düşünülebilir fakat durum öyle değil!

DOLAR ARTIŞININ YIKICI ETKİSİ

Yurt dışı üretici fiyatlarının 12 aylık ortalama artış oranının yüksekliği dikkat çekici. Eylül ayından geriye 12 aylık ortalama fiyat artışı:

■ Yurt dışı üretici fiyatlarında yüzde 31,44 iken,
■ Yurt içi üretici fiyatlarında yıllık ortalama artış yüzde 13,26,
■ Tarım ürünleri üretici fiyatlarındaki 12 aylık ortalama artış yüzde 11,59,
■ Tüketici fiyatlarında 12 aylık ortalama artış yüzde 13,75 oranında.

Yurt dışı üretici fiyatlarının, yurt içi üretici fiyatlarının çok çok üzerinde olması 2017 Eylül ayında ayından 2018 Eylül ayı arasında kurların çok artmış olması. Dolar kuru 3,50’lerden 6 TL civarına geldi. Yurt dışı için üretilen mallarda ithalat girdinin yüksek olması, dolar artıkça ürün fiyatlarını da  artıyor.

İhracatta motorlu araçlar, tekstil ve giyim sanayi ürünleri başı çekiyor. Aylık bazda en fazla artış; yüzde 12,95 ile motorlu kara taşıtları, treyler ve yarı treyler, yüzde 12,62 ile madencilik ve taş ocağı ürünleri, yüzde 11,98 ile tütün ürünleri sektöründe gerçekleşti.

Ana sanayi grupları sınıflamasına göre eylülde en fazla aylık artış sermaye mallarında ve en fazla yıllık artış enerji mallarında gerçekleşti. Yurtiçi ve yurtdışı ürünlerin fiyatını yükselten, yurt içinden ve dışından tedarik edilen girdilerin maliyetindeki artış. Genel olarak enflasyon. Bu hatırlatmadan sonra şimdi tekrar dönelim, ‘kurlar yükseldikçe ihracatta rekabetimiz artıyor’ tezine. Döviz kurlarındaki ortalama artış ile üretici fiyatlarındaki artış oranları arasında pek fark yok.

KAMPANYA İLE DÜŞECEK GİBİ DEĞİL

Dolar fiyatındaki artışın, ihracatçıya rekabet imkânı tanıdığını gösteren bir veri yok. Dolar fiyatındaki artış, yurt dışı üretici fiyatlarına olduğu gibi yansıyor. İhraç ürünlerdeki yüzde 70’leri aşan ithal girdi payının yüksekliği, ihraç ürünlerinde maliyeti, dolar fiyatına bağlı hale getirmiş durumda.

Enflasyonun düşmesi için de, ithalatta bir avantajdan söz edebilmek için de üretim yapısının değişmesi, bağımlılığının azaltılması gerekiyor. Ürün yelpazesinde, ürün yapısında  değişiklik gerekiyor da bu öyle akşamdan sabaha olacak iş değil.

Orta ve uzun vadede hayata geçirilmesi gereken bir planı gerektirir. Üretimde ithal girdi oranını düşürecek, yurt dışında talebi olan malları, dünya kalitesi ve fiyatında ürettirecek bir plan.

‘Ucuz işçi’ pazarlamaktan başka bir vizyonu olan plan! Bu olmadıkça, kurlar üzerinden ‘avantaj’ anlatımı masaldan öteye gitmez. Bağımlılık ve üretim yapısı değişmedikçe... Başka bir ifade ile üretimde bağımlılık sürdükçe yüksek enflasyon sürer.

Eylül ayının ortasından itibaren gerileyen kurlara rağmen yurt dışı üretim maliyeti yüzde 75’i aşıyorsa... Bu demektir ki... Bu bağımlı üretim yapısı içinde enflasyon içerde de zor düşer. Yüzde 10 indirim kampanyası ile olacak iş hiç değil!