Merkel-Netanyahu görüşmesi: İsrail’den Almanya’ya İran baskısı

Yücel ÖZDEMİR
Köln

Alman-İsrail Bakanlar Kurulu toplantısı çerçevesinde 3 Ekim günü bütün bakanlarıyla birlikte İsrail’e giden Almanya Başbakanı Angela Merkel, İsrail’den gelen eleştirilere rağmen İran ile ticari ilişkileri geliştirme konusunda geri adım atmaya niyetli olmadığını gösterdi.

İsrail, 2015’de Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin beş üyesi ve Almanya’nın (P5+1) İran ile yaptığı nükleer silah atlaşmasına itiraz ederek, diğer ülkelere Tarhan’la ilişkileri kesme çağrısında bulunmuştu. Sert çağrılar, Almanya-İsrail ilişkilerinde soğukluğa yol açmıştı.

İRAN ANLAŞMAZLIĞI

Süddeutsche Zeitung’da yer alan habere göre Merkel ile İsrail Başbakanı Benyamin Netenyahu arasında yapılan görüşmeye asıl olarak İran konusundaki anlaşmazlık damgasını vurdu. Ortak basın toplantısında konuşan Netenyahu, “İran’ın İsrail’e yaptığı tehdit Avrupa’ya kadar genişliyor” diyerek Merkel’e İran nükleer silah anlaşmasını iptal etme çağrısında bulundu. Netanyahu, ayrıca, anlaşma sayesinde İran’ın eline milyarlarca dolar geçtiğini, bu parayla “İslamcı terör örgütlerinin finanse edildiğini”, Suriye’nin İsrail ve Lübnan’a saldırı üssü olarak kullanıldığını ifade etti.

Ziyaret çerçevesinde Merkel ile bir araya gelen İsrail Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin de açık bir şekilde AB ülkelerini İran’a karşı şeni yaptırım kararları almaya çağırdı.

DÖRTLÜ ZİRVEDE İRAN GÜNDEMİ

“Terörle mücadele” konusunda İsrail ile aynı görüşte olduklarını söyleyen Merkel, anlaşmanın amacının ise “nükleer tehditleri ve terörü azaltmak olduğunu” belirterek geri adım atmadı. Ancak Merkel, Suriye’de İran’ın etki alanın gelecekte sıfıra düşürülmesi gerektiğini söyledi. Bu da, geçen hafta Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Almanya ziyareti sırasında ilan edilen ve Almanya, Fransa, Rusya ve Türkiye’nin katılımıyla bu ay içinde toplanması planlanan zirvenin asıl gündemlerinden birisinin İran’ın etkisini azaltma olduğu tartışmasını gündeme getirdi.

Astana görüşmelerinde yer alan İran’ın, dörtlü zirveye davet edilmemesi de dikkat çekici.

Merkel, İsrail’in kendisini İran’a karşı savunma hakkına her zaman sahip olduğunu da sözlerine ekledi.

İSRAİL İLE ARAYI ‘ÇOK AÇMAMA’ ÇABASI

Görüşmelerde Almanya’nın İsrail’e karşı ayrı bir sorumluluğunun olduğu bir kez daha hatırlatıldı. Merkel, geçmişte Almanya’da Yahudileri yönelik katliamları kınarken, bugün de Yahudi düşmanlığının yükselişe geçtiğini ileri sürdü. İsrail’in Filistin’e yönelik politikasını ise eleştirerek “iki devletli çözüm”den yana olduklarını tekrarladı. Merkel, İsrail’in yeni yerleşim politikasının iki devletli çözümü zorlaştırdığını da sözlerine ekledi.

Ancak bu eleştirilere rağmen Merkel’in önceki ziyaretlerinden farklı olarak İsrail’in yeni yerleşim yerleri konusundaki politikasını sert eleştirmemesi dikkat çekti. Halbuki, İsrail’in Filistin toprakları üzerine yerleştirdiği 600 bin kişinin yeni tartışma konusu olması bekleniyordu. Süddeutsche Zeitung’dan Alexandra Föderl-Schmid, Merkel’in yeni pragmatik nedenlerle İsrail ile arayı fazla açmamak için buna göz yumduğuna dikkat çekti. Dolayısıyla İsrail’in yeni yerleşim politikası nedeniyle iki ülke arasındaki ilişkilerin yeniden gerilmesini istemediği için eleştirilerin dozajını düşük tuttu.

EKONOMİK İLİŞKİLER ÖNEMLİ

Ziyaretin asıl ağırlık konusu ise her iki ülke arasındaki ticari ilişkilerin canlandırılmasıydı. Bu nedenle ziyaret heyetinde sadece bakanlar değil aynı zamanda geniş bir patron grubu da yer aldı. Merkel, İsrail ile ticari ilişkileri ve yatırımları artırmak istediklerini ifade etti. Özellikle, İsrail firmalarının bilgi teknolojisi ve sanal saldırılar konusunda elde ettiği ilerlemelerden Alman firmalarının da yararlanmak istendiği vurgulandı. Ziyaret sırasında Merkel'e Hayfa Üniversitesi tarafından fahri doktor unvanı verildi.