Alman tekelleriyle ne pazarlıklar yapıldı?

Yücel ÖZDEMİR
Köln

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçen hafta Almanya’ya yaptığı ziyaretin merkezinde asıl olarak ekonomik ilişkileri rayına oturtmak, daha fazla Alman doğrudan yatırımını Türkiye çekmek vardı. Ziyaret sırasında Başbakan Angela Merkel, Türkiye’ye doğrudan mali yardımın olmadığını söylerken, kapalı kapılar arkasında Alman tekellerinin Türkiye’ye daha fazla yatırım yapması için görüşmeler yapıldığı ifade edildi.

Alman basınında yer alan haberlerde, Erdoğan’ın en büyük endişesinin Türkiye’de yatırım yapan Alman şirketlerinin yatırımlarını azaltması ya da bazı firmaların çekilmeye karar vermesi olduğu yorumları yapıldı. Resmi rakamlara göre Türkiye’de 7 bin 200 Alman firması faaliyet yürütürken, bunlarından bir kısmı daha önce Erdoğan tarafından hedef gösterilmişti. Bu nedenle şirketler için Türkiye’ye olan “güvensizliğin giderilmesi” için Erdoğan özel olarak Berlin’de tekel yöneticileriyle bir araya geldi.

‘ERDOĞAN’DAN TEKELLERE TAVİZ VE TAAHHÜTLER’

Bir saat süren görüşmeye hangi tekellerin yöneticilerinin katıldığı açıklanmazken, Erdoğan’ın Alman tekel yöneticilerinin endişelerini gidecek bazı vaatlerde bulunduğu ve reform sözü verdiği basında yer aldı. 



Toplantıya katılan Alman Sanayiciler Birliği Başkanı Dieter Kempf, basına yaptığı açıklamada, “Yatırımlar için gerekli iklimin yaratılmasını açık olarak istedik” dedi. Erdoğan’la Alman işverenlerin bir araya gelmesini organize edenler arasında yer alan Kempf, “Hukuk devletine geri dönüş, basın özgürlüğü ve reformlar bunların başında geliyor. Demokratik bir yapının oluşturulması doğrudan yatırımlar için kaçınılmaz” dedi. Erdoğan’ın ziyaret sırasında AB ile müzakereleri hızlandırmak için bu nedenle söz verdiği ifade ediliyor.

‘YATIRIMLARI ÇEKME BÜROSU’ KURULDU

Alman tekellerinin Türkiye’ye yatırımlarını artırmasına yönelik mesajlar veren Erdoğan, bu açıdan ziyareti olumlu değerlendirdi. Erdoğan’ın öncelikli hedeflerinden birisi daha fazla Alman yatırımını Türkiye’ye çekmek, Bunun için merkezi Hamburg’da olan “Invest in Turkey” adında bir büro kuruldu ve başına da daha önce Alman Ortaölçekli İşletmeler Birliği’nde (BVMW) görev yapan Reiner Ptok getirildi. Yakında Berlin’de de “Invest in Turkey”in bir bürosunun açılması bekleniyor.

Mayıs ayında göreve getirilen Ptok, kendi internet sitesinde Türkiye’de 7 binden Alman firmasında 140 bin kişinin çalıştığını belirterek, 80 milyon nüfusu olan büyük Türkiye’nin Avrupa, Asya ve Rusya arasında stratejik öneme sahip olduğuna işaret etti. Gelecekteki görevi Alman tekellerinin Türkiye’de daha fazla yatırım yapmasını sağlamak olan Ptok’un hedefinde başarılı olup olmayacağı ise henüz belli değil. Ptok, Die Welt gazetesine yaptığı açıklamada, birçok Alman firmasının gelişmeleri izlediğini ifade etti ve “Türkiye şu anda yatırım yapılacak ülkeler listesinde yer alıyor, ancak kararlar çoğunlukla gelişmelere bakılarak erteleniyor” diye durumu özetledi.

Daha önce de Türkiye tarafından kurulan benzer bir ajans olan “Investment Support and Promotion Agency of Turkey”in (ISPAT) başına Hamburg Eski Belediye Başkanı Ole von Beust (CDU), eski Ekonomi Bakanlığı Müsteşarı Rezzo Schlauch, Almanya’nın eski Ankara Büyükelçisi Wolf-Ruthart getirilmişti. Ancak onların çok fazla ilerleme sağlamadığı belirtiliyor.

ALMAN TEKELLERİNİN TÜRKİYE’DEKİ KÂRLARI AZALMADI

Die Welt gazetesine göre, lira krizine rağmen Alman firmalarının Türkiye’deki yatırımlarında ve kârlarında geçmişe göre çok fazla bir azalma meydana gelmedi. Türkiye’deki en köklü yatırımcılarından biri olan Bosch tekelinin geçen yıl toplam 1.5 milyar avro ciro elde ettiği belirtildi. Bosch Türkiye’de, toplam 18 bin kişi çalışıyor. 

Bütün bunlara rağmen, Türkiye ekonomisinin önümüzdeki yıllarda hızlı şekilde büyüme aşamasına geçmeyeceği de belirtiliyor. Federal Ekonomi Bakanlığı’nda ait “German Trade & Invest” (GTAI) adlı kurum tarafından yapılan bir araştırmaya göre, birçok firmanın Türkiye’de iflasla karşı karşıya ve ortada vadede kredi faizlerinin yüzde 30-40 arasına kadar çıkması bekleniyor.

Keza bu yılın ilk yarısında, Alman Makine İşverenler Birliği’nin (VDMA) verdiği bilgiye göre, makine satışı yüzde 6.6 (1.8 milyar avro) azaldı. 
Lira krizi devam ettikçe bunun azalmaya devam edeceği endişesi hakim. Özellikle inşaat sektöründe durgunluk bekleniyor. Yatırım bankası J. P. Morgan, 2019’da Türkiye’deki büyüme oranın yüzde 1.1’de kalacağını tahmin ettiğini açıkladı.

Veriler, Almanya’nın yılda ortalama 20 milyar avroluk ihracat yaptığı Türkiye’de ekonomik gelişmelerin olumlu yönde olmadığını gösteriyor. Bu da, bu ülkede yatırım yapan ve yapacak olan tekelleri tedirgin ediyor. Dolayısıyla, koşulların “normalleştirilmesi” durumunda yatırımların artırılacağı mesajı Erdoğan’a açık olarak verildi.

ANKARA ZİYARETİNİN EN ÖNEMLİ GÜNDEMİ DEMİRYOLU İHALESİ

Bunun ilk önemli adımı ise Federal Ekonomi Bakanı Peter Altmaier öncülüğünde, işveren ağırlıklı heyetin bu ay içinde Türkiye’ye yapacağı ziyaret. Berlin’de yapılan görüşmelerin Ankara’da sürdürülmesi bekleniyor. Yeni yatırımlar için şartların sıralanması bekleniyor. En önemli yatırımın ise Alman Demiryolları’nın 35 milyar avro karşılığında Türkiye’deki demiryolları ağını modernleştirilmesi, yeni hatların inşa edilmesi bulunuyor. 

Erdoğan’ın daha fazla yatırımcıyı Türkiye çekmek, güvensizlik ortamını gidermek için güvendiği tek ülkenin Almanya olduğu son ziyarette görüldü. Alman tekelleri de bunun bilinciyle hareket ederek, bu zor dönemde daha ağır şartları dayatarak kar elde etmenin hesaplarını yapıyorlar. Bu nedenle Türk-Alman Ekonomi Forumu yeniden canlandırılıyor. Ne var ki; Türkiye’nin içine girdiği süreç Alman tekellerinin istediği “istikrarın” kısa zamanda gelmeyeceğini gösteriyor. Buna rağmen başta silah tekelleri olmak üzere, bütün Alman tekelleri ekonomik olarak zor bir dönemi geçiren Erdoğan’dan daha fazla taviz koparmaya devam edecekler.

TÜRKİYE’DEN ALMANYA’YA SERMAYE KAÇIŞI

Türkiye’deki ekonomik gelişmelere bağlı olarak son aylarda Türkiye’den Almanya’ya doğru sermaye akışı da arttı. Hür Demokrat Parti’nin soru önergesine Alman Hükümetinin verdiği yanıta göre Nisan-Haziran arasında Türkiye’den Almanya’ya 4.57 milyar avroluk sermaye akışı gerçekleşti. Sermaye akışında Türk Lirasının değer kaybetmesi büyük bir rol oynadı. Federal Maliye Bakanlığı tarafından verilen yanıta göre, Türkiye’den 2017’nin son çeyreğinde net olarak 400 milyon avro, 2018’in ilk çeyreğinde ise 300 milyon sermaye akışı gerçekleşti. Hükümet tarafından verilen açıklamada ayrıca Alman bankalarının Türkiye’de toplam 20 milyar avroluk kredi verdiği de ifade edildi.