Buca’dan ekonomi manzarası: Gelir yarılandı; pazarcının satışı azaldı

Kenan ÇETİN
İzmir

Buca Şirinyer pazarında ekonomideki kötü gidişin halkın ve pazarcı esnafının yaşamını nasıl etkilediğini konuştuk. Pazara çıkan halkın birleştiği temel görüş, fiyatların bu yaz hiç düşmediği ve alması gerekenin ancak yarısı kadarını alabildikleri olurken, pazarcılar da maliyetin yüksekliği nedeniyle fiyatların arttığını dile getirdi.

Pazardan alışverişini yaparken konuştuğumuz Nevzat, 58 yaşında ve emekli. Üç kişilik ailesi olduğunu, 19 yaşındaki oğlunun iş aradığını ama bulamadığını söyledi. Geçen hafta bamyanın 10 lira bu hafta 14 lira, şeftalinin de 3 liradan 4 liraya çıktığını belirterek, “Bu ekonomik kriz bizi zorlayacak. Asgari ücretlinin durumu zaten ortada. Erdoğan ‘Bu da geçer yahu’ diyor. Bu da geçer mi? Elektriğe ve doğal gaza kaçıncı zammı yaptılar. Ben ekonomideki bu durumun nedeni olarak dış güçleri görmüyorum. Sanki bu bana ‘Bu da geçer yahu’ diyenlerin bir oyunu mu diye de düşünmeden edemiyorum” dedi.

‘SEBZELERİN YANINA ET LAZIM AMA...’

Yine pazaryeri girişinde 55 yaşında olduğunu söyleyip, adının yazılmasını istemeyen bir kadınla konuşuyoruz. Eşinin emekli maaşı ile geçindiklerini, pazarda bu yaz fiyatların hiç düşmediğini hep yüksek olduğunu belirterek şunları söyledi: “İstediklerimizin ihtiyaçlarımızın hepsini hiç tam alamadık. Hep yarısını almak zorunda kalıyoruz. Ailem 4 kişi, meye olarak şeftali aldım mevsimi olmasına rağmen 4 lira kilosu. Bir kilo şeftali 4 tane yani kişi başı bir tane. Diğerlerinin fiyatları da farklı değil. Gün geçtikçe geçim zorluğumuz artıyor. Birini alırsak diğerini alamıyoruz. Aldığım sebzelerin yanına et lazım ama eti alamıyorum. Allah’a şükür benim durumum birazcık daha iyi. Durumu çok kötü aileler var.” O da ekonomideki kötü gidişatın nedeninin dış güçler olmadığını ama bazı fırsatçılık yapanların da olduğunu ifade etti.

‘HER GÜN ZAM YAPILIYOR, SES ÇIKMIYOR’

Pazarda alışveriş yapan memur emeklisi Kemal, pazardaki fiyatların sürekli değiştiğini, geçen hafta da aynı sebze ve meyveyi aldığını ama bu hafta geçen haftaya göre en az 20 lira daha pahalıya alış-veriş yaptığını belirtti. Bir de şikayeti var: “Eskiden zam olunca bir tepki olurdu. Şimdi her gün zam yapılıyor ses çıkmıyor. Ülke bitmiş. Şimdiye kadar her şey güllük gülistanlıktı dersek doğru değil. Şimdi her şey kötüye gidiyor. Toplumda biat kültürü egemen.”

‘BİZ HEP EKSİDEYİZ’

Pazarda eşiyle birlikte alışveriş yapan 41 yaşındaki işçi Murat Türkekun, işçiler olarak zaten durumlarının iyi olmadığını, 3-4 aydan bu yana da alım güçlerinin neredeyse yüze 50 oranında azaldığını belirtti. Genelde eşinin pazara çıktığını belirten Türkekun, sosyal yaşantılarının olmadığını, bir işçi için tatile gitmenin mümkün olmadığını söyledi ve ekledi: “Daha önce 100-120 liraya yaptığımız alış-veriş, şu an 180-200 lira. Bu gidişatı zor atlatırlar, bu fiyatlar kolay kolay düşmez. Biz hep eksideyiz, önümüzdeki 3-4 aya borçluyuz.”

‘MİLLETİ BATIRDILAR, BEN ARTIK BUNLARA OY VERMEM’

Aydın’daki köyünden pazara gelen 26 yaşındaki pazarcı Hakan Demir pazarda sebze satıyor. Demir, daha önce pazara gelmek için 150 lira yakıt harcarken şimdi bunun 250 lira olduğunu, 40 liralık poşetin yüzde 100 artışla 80 liraya yükseldiğini söyledi: “Dün çocuğumun okul alışverişi için kırtasiyeye gittiğimde defter kalemin fiyatının iki katına çıktığını görünce alamadım. Biz sattığımız sebzelerin fiyatını arttırmaktan çekiniyoruz, çünkü satamıyoruz ve çürüyor. Milletin alım gücü düşünce bizimde satışlarımız yarı yarıya düştü. Geçim gittikçe zorlaşıyor daha da kötüye gidecek gibi görülüyor. Yaz bitti ailemi denize dahi götüremedim.” Ekonomik krizin nedeninin hükümetin uyguladığı yanlış politikalar olduğunu vurgulayan Demir, “Bu kafayla gidildiğinde bu krizden çok zor çıkılır. Ben üç dönem AKP’ye oy verdim. Milleti batırdılar, ben artık bunlara oy vermem” dedi.

‘KÜÇÜK ESNAF OLARAK DAHA DA UFALIYORUZ’

Pazarda süt ürünleri satışı yapan 42 yaşındaki 25 yıllık esnaf Murat’ın tezgahına yanaşıyoruz. Müşterilerin bu aralar hep “Yine mi zam var?​” diye sürekli sorduklarını ifade ederek, “Evet zam var. Bir ay öncesine göre bütün ürünlerde süte yapılan zamma paralel olarak yüzde 18 zamlandı” dedi. Halkın alım gücünün düştüğünü, daha önce bir kilo peynir alan müşterinin şimdi ancak yarım kilo alabildiğini belirten Murat, “Biz de giderler artınca fiyat artışlarını tam olarak yansıtamayınca kendi karımızdan fedakarlık yaparak yaşıyoruz. Küçük esnaf olarak daha da ufalıyoruz. Ben bu durumun geçici olduğunu düşünüyorum” diye konuştu.

Cesur, 17 yaşında pazarda limon satıyor. Ailesi on kişi, okulu lise birden terk etmiş. Limon fiyatlarının arttığını 1-2 hafta içinde eski limonun kilosunun 7 liradan 10 liraya çıktığını bu nedenle satışlarının azaldığını söyleyerek, “İki ay öncesine göre satışlarımız yarı yarıya düştü. Daha önce bir kilo alan şimdi yarım kilo alıyor. Poşete, mazota zam geldi maliyetlerimiz arttı. Bu da hem bizi hem müşterileri zorluyor” dedi.