Almanya’nın Kafkasya hesabı tutar mı?

Yücel ÖZDEMİR
Köln

Kafkasya gezisine çıkan Almanya Başbakanı Angela Merkel, Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan’da verdiği mesajlarda bölgede Almanya’nın ekonomik ve siyasi çıkarlarını genişletmeye kararlı olduklarını bir kez daha gösterdi.

Pazar günü Almanya’da Rusya Devlet Başkanı Vilademir Putin ile yaptığı görüşmeyle Ukrayna üzerinden gerilen ilişkileri yumuşatmanın adımlarını atan Merkel, diğer taraftan ise Rusya’nın burnunun dibindeki ülkelere kadar girmeye kararlı. Rusya’nın Almanya’nın bu planlarına fazla sessiz kalması, geçit vermesi ise beklenmiyor.

İLK DURAK GÜRCİSTAN

Merkel, gezisinin ilk durağı olan Gürcistan’ın başkenti Tiflis’de Başbakan Mamuka Bahtadze ve Cumhurbaşkanı Giorgi Margvelaşwili ile yaptığı görüşmelerde, AB ve NATO üyeliği konusunda sıcak mesajlar verdi. Burada konuşan Merkel açık şekilde, “Gürcistan'ın mutlaka AB ve NATO üyesi olacağına inanıyoruz. Gürcistan’ın AB ve NATO üyeliğinin hiç kimseye yönelik bir tehdit değildir” dedi. Bununla özellikle Rusya’yı kasetettiği ise biliniyor. Zira, Rusya, Gürcistan’ın NATO ve AB’ye alınmasına karşı çıkıyor. Almanya’da 2008’de Bükreş’te yapılan NATO Zirvesi’nde Gürcistan’ın üyeliğini veto etmişti. Ancak geçtiğimiz Temmuz ayında Brüksel’de yapılan NATO Zirvesi’nde ise açık olarak Gürcistan’ın üyeliğine kapı aralanmıştı.

Merkel, bir taraftan Rusya’nın tepkisini fazla çekmemek için konuyu derinleştirmezken diğer taraftan ise 2008 yılında Rusya ile Gürcistan arasında Güney Osetya ve Abhazya üzerinden yaşanan savaşta yaşamını yitiren Gürcü askerleri için yapılan anıtı ziyaret etmeyi de ihmal etmedi. Bunun için Güney Osetya sınırına kadar gitmeyi de göze aldı. Merkel, Tiflis’teki görüşmelerde Rusya’nın bölgeden askerlerini çekmesi gerektiği çağrısını yenileyerek, bu konuda Gürcistan’ın yanında olduklarını dile getirdi. Almanya ve AB, 2008 savaşında Rusya tarafından ele geçirilen Güney Osetya ve Abhazya’yı Gürcistan’ın parçası olarak görmeye devam ediyor. Bu da AB, NATO ve Almanya’nın gözünün uzun bir süre daha Gürcistan’a olacağı anlamına geliyor.

VİZESİZ SEYAHAT SORUN OLDU

AB, yakınlaşmayı hızlandırmak için geçen yıl Gürcistan’la vizesiz seyahat anlaşması yapmıştı. Böylece Gürcistan vatandaşları istedikleri AB ülkesine vizesiz seyahat edebiliyor. Ancak bu durum, AB ülkelerine ekonomik ve siyasi nedenlerden ötürü iltica eden Gürcistanlının sayısında önemli artışa yol açtı. Bu nedenle Merkel, bu ilticaları azaltmak için Gürcistan’ı da “güvenli ülke” statüsüne alacaklarının mesajını verdi. Böylece, Gürcistan’dan gelenlerin AB ülkelerinde iltica etmesinin önü kapatılacak. Gürcistan yönetimi de buna sıcak bakıyor.

PUTİN YANITI HEMEN VERDİ

Merkel’in bölgede yaptığı bu çıkışa Putin’in yanıtı gecikmedi. Kremlin Sarayı’ndan yapılan açıklamada, Putin’in cuma günü Abhazya ve Güney Osetya başkanlarıyla görüşeceği belirtildi. Moskova’da bugün yapılması yapılması planlanan görüşmede ekonomik yardımlar ve bölgedeki gelişmelerin ele alınacağı belirtildi. Bu da Merkel’in ziyareti sırasında sarf ettiği sözlere bir yanıt olarak değerlendirildi. Gürcistan’dan bağımsızlığını ilan eden Abhazya ve Güney Osetya’yı bugüne kadar Rusya’nın dışında sadece Suriye, Nikaragua, Venezuela ve Nauru bağımız devlet olarak tanıdı.

ERMENİSTAN VE AZERBAYCAN DURAKLARI

Gürcistan’ın ardından Ermenistan’in başkenti Erivan’a geçerek Devlet Başkanı Armen Sarkisyan ve yeni Başbakan Nikol Paşinyan ile görüşecek olan Merkel, Kafkasya gezisini cumartesi günü Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de tamamlayacak.

Özellikle Azerbaycan’ı ziyareti insan hakları ihlalleri nedeniyle ülke içinde eleştiri konusu oldu. Azerbaycan, Merkel’in heyetinde olan CDU’lu milletvekili Albert Weiler’e daha önce iki kez Ermenistan ve Azerbaycan arasında çatışmalı bir sorun olan Karabağ bölgesinine gittiği için giriş izni vermedi. Bunun üzerine Merkel direnme yerine delegasyona başka bir milletvekili dahil etmeyi tercih etti. Bunun asıl nedeni ise Almanya’nın Azerbaycan ile enerji alanında yapmayı planladığı anlaşmalar.

DOĞALGAZ ANLAŞMASI

Alman basınında yer alan haberlere göre, iki ülke arasında Hazar Denizi’nden çıkan doğalgazın Avrupa’ya nakledilmesi için bir anlaşmanın imzalanması planlanıyor. Doğalgaz hattının Türkiye, Yunanistan, Arnavutluk üzerinden İtalya’ya ulaşması planlanıyor. Bu nedenle de Bakü’deki insan hakları ihlalleri ve yolsuzlukları görmezden geldiği tercih edildi.

Süddeutsche Zeitung’da geziyle ilgili olarak yer alan haberde, Merkel’in amacının Azerbaycan ile yapılacak anlaşmayla Avrupa’yı doğalgaz konusunda Rusya’ya olan bağımlılığını azaltmak olduğuna işaret edildi.

Hattın kapasitesi, Rusya ile yapılması planlanan Kuzey Akımı II’nin ancak üçte biri olması bekleniyor. Bu da doğalgaz konusunda Almanya ve diğer Avrupa ülkelerinin asıl olarak Rusya’ya bağımlı olmaya devam edeceği, bunun da bölgesel politikalarda etkili olacağı görülüyor. Bu nedenle, Almanya’nın Kafkasya’da Rusya’nın etki alanı zayıflatmaya yönelik girişimlerinin sonuç verme olasılığın zayıf olduğunu ortaya koyuyor.