15 Ağustos 2018 13:29

‘Döviz açığı çok sayıda firmayı sarstı’

Makina Mühendisleri Odası'nın Sanayinin Sorunları ve Analizleri bültenine göre yükselen döviz kurları, Türkiye’yi hızla kriz konjonktürüne sokuyor.

Fotoğraf: Flickr (Public Domain)

Paylaş

TMMOB Makina Mühendisleri Odası, her ay iktisatçı-yazar Mustafa Sönmez’in katkısıyla hazırladığı Sanayinin Sorunları ve Analizleri bülteninin 40’ıncısını Krize giriş konusuna ayırdı. TÜİK, Merkez Bankası, Hazine ve çeşitli bakanlık verileri kullanılarak yapılan analizde, yüksek enflasyon eşliğinde tırmanan döviz kurlarının Türkiye’yi, ABD ile yaşanan gerilimlerin de etkisiyle, hızla kriz konjonktürüne soktuğu belirtildi.

Cumhurbaşkanlığı sisteminin iç ve dış ekonomik aktörlere güven vermediğini, dış sermaye girişi bir yana çıkışına neden olduğunu ve bu siyasi kostümle, mevcut ekonomik yapının didiştiğine dikkat çekildi. Analizde şu noktalara dikkat çekildi:

■ 24 Haziran seçimlerinden çıkan sonuca ek olarak ABD ile yaşanan gerilim, kırılgan göstergeleri iyice kötüleştirdi. Türk Lirasına olan güvenin hızla erimesi, buna karşılık Merkez Bankası’nın pasif kalması ve yükselen belirsizlikler, oldukça tahripkar kur artışlarına yol açtı. Doların fiyatı yılbaşından 10 Ağustos’a yüzde 70, 1 ay öncesine göre yüzde 37, son haftada yüzde 27 arttı.

■ TL faiz oranları, reel sektörü mengeneye sıkıştırdı ve reel sektör, büyük bilanço sarsıntıları yaşadı. Döviz açığı olan firmaların kur zararları firma dengelerini alt üst ederken, bankalar kredi dönüşlerinde büyük sorunlar yaşıyorlar. Bu durum, daha da içinden çıkılmaz bir hale doğru hızla yol alırken kanamanın nasıl durdurulacağı bilinmiyor.

■ 217 milyar dolarlık borç, döviz borçlusu şirketlerin bilançolarını bozuyor ve borç geri ödemelerini artırıyor. Sadece Şubat-10 Ağustos döneminde dolar kurunun 3.70’den 6.45 TL’ye çıkması ile, net döviz açığı olan firmaların kur yükü ya da zararı 600 milyar TL’yi bulmuş görünüyor.

■ Kriz ateşine en yakın firmaları, net döviz açığı olanlar oluşturuyor. Dünya Bankası’nın envanterine bakılırsa, ilk sırayı Limak Holding, ikinci sırayı Cengiz Grubu alıyor. KOİ proje yatırımı sıralamasında 43 milyar dolar yatırımı olan Limak Holding ilk sırayı, 40 milyar doları bulan Cengiz ikinci sırayı, yaklaşık aynı büyüklükteki Kolin 3’ncü, MNG 18 milyar dolarlık yatırımla dördüncü sırayı alıyor. Bu 4 firma, Kalyon ile birlikte 3. Havalimanını da yaparken önemli ölçüde dış kredi kullanmış durumdalar.

■ Kriz ateşine en yakın firmalara aracılık etmiş bankalar da aracılık yaptıkları projelerden büyük zararlar görebilirler.

■ Hükümetin baş etmekte zorlandığı en büyük ve baş sorun, enflasyon. Tüketici enflasyonu Temmuz ayı itibariyle yıllık yüzde 16’ya yaklaştı. Sanayicinin fiyat artışlarını yansıtan Yurt İçi Üretici Fiyat artışı Yİ-ÜFE’nin Temmuz itibariyle, yıllığı yüzde 25’i buldu. (EKONOMİ SERVİSİ)