Yemekten zehirlenen işçiler: Ölmemizi mi bekliyorsunuz?

Turan KARA
İzmir

Yılda 4 milyon 900 bin ton ultra düşük kükürtlü motorin, 1 milyon 300 bin ton nafta, 457 bin ton karışık kesilen, 1 milyon 630 bin ton jet yakıtı, 260 bin ton LPG, 525 bin ton reformat, 692 bin ton petrokok ve 159 bin ton kükürt üretecek olan Star Rafinerisinde çalışan çeşitli milliyetlerden 20 binin üzerindeki işçi spor, egzersiz ve sosyal etkinlikten mahrum kalıyor. Günde 10 saatin üzerinde asgari ücret civarında bir ücretle çalışarak rafineriyi inşa ederken yaralanmalar, iş cinayetleri de eksik olmuyor. En önemli noktalardan biri de işçiler sağlıksız yemeklerle sürekli zehirleniyor. Ancak 20 bin işçiye yemek, market, ulaşım ve diğer ‘hizmetleri’ satanlar zengin oluyor.

Star Rafinerisi Çayağzı kampını Akyıldız firması işletiyor. Yaklaşık 10 bin işçinin kaldığı, şehirden uzak kamptaki kafeterya, manav, market ve yemekhane Akyıldız firmasına bağlı. Akyıldız şirketlerden barınma ve yemek dahil işçi başına 1800 lira alıyor.

İŞÇİ İSYAN ETTİ

2 gün önce Akyıldız yemek firmasının hizmet verdiği Star Rafinerisinde işçiler iftar saatinde çıkan yemeğin koktuğunu fark edince yemekhane girişinde eylem başlattı. Firmayı protesto eden işçiler giriş kapısına yürüyüş yaptı. Önceki gün akşam saatlerinde yemekhane önünde toplanarak yemek yemeyeceklerini dile getiren işçiler Akyıldız’dan şikayetçi olduklarını dile getirerek firmanın değiştirilmesini istedi.

Rafinerinin Çayağzı kampında kalan işçiler de yemekhanenin önünden kamp girişine yürüyüş yaptı. Burada Aliağa İlçe Emniyet Müdürlüğü ekiplerince engellenen işçiler şartlarının iyileştirilmesini, kokan yemekleri yemek istemediklerini dile getirdi.

DEFALARCA ŞİKAYET EDİLDİ AMA...

Defalarca konuyla ilgili şikayetlerini ilettiklerini söyleyen işçiler, yemek firmasının değiştirilmediğini, SOCAR’ın konuyla ilgilenmediğini aktardı. Star Rafineri bünyesinde çalışanlara (amir, memur, mühendis, şef, inşaat dışındaki işçiler) alakart yemek (Tabldot olmayan, menüden sipariş verilebilecek yemekler) imkanları sunulduğunu ifade eden bir şantiye işçisi “Onlar da SOCAR’ın işini yapıyor, biz de. Ama biz kokmuş ve bozuk yemekleri pis bir ortamda yerken onlar restoran gibi yemekhanede yiyor, bunu her gün yaşıyoruz burada” diyor. İşçi şöyle devam ediyor: “Mühendis, şef, formen grubu da aynı firmanın yemeğini yiyor. Zehirlenme olduğu vakitler onlara bir şey olmuyor.”

Yemekhanede çalışan bir işçinin yakını olduğunu belirten işçi, “Bana ‘Sakın et olduğu zaman yeme’ diyor. Kalan yemeklerdeki etleri tane tane ayıklayıp, yıkayıp yeni yemeklerde kullanabileceklerini söylüyor. Ülkede nereden geldiği belli olmayan tonlarca et varken yemek şirketi her şeyi ucuza getirmeye çalışırsa böyle olur. Ana firma TSGİ sorunu çözebilecek tek şirket ama o kesinlikle hiçbir işçiyi dikkate almıyor ve yemek şirketi Akyıldız adeta kollanıyor” diyor.

‘İLİKLERİMİZE KADAR SÖMÜRÜYORSUNUZ’

Bir başka işçi patronlara ve yemek firmasına sesleniyor: “Bu kaçıncı yemek zehirlenmesidir? Bizim hayatımızın sizin gözünüzde 5 kuruş değeri yok mu? Biz işçiler sizin için neyiz? İliklerimize kadar sömürüyorsunuz, yediğimiz yemeği ağzımızdan burnumuzdan getiriyorsunuz. Sizde hiç vicdan yok mu?​”

Daha önce yaşadıkları benzer olayları da hatırlatan işçiler, “Onlarca yemek zehirlenmesi geçirdik. Alın terimizle kazandığımız ekmeği yutturmadınız. Anladık, sizin insanlığınız da vicdanınız da kurumuş. Bu sadece Star Rafinerisinin kaderi değildir. Türkiye’nin her yerinde iş cinayetleri, kazalar, zehirlenme haberleri geliyor. Başka haberler de geliyor. Falanca patron bir işyeri daha açtı, şu kadar daha yatırım yaptı. Anlıyoruz ki patronların bizim üstümüze basmadan, bizi ezmeden bunu yapmaları mümkün değil. Olan bize ve bakmakla sorumlu olduğumuz insanlara oluyor” dedi.

DEFALARCA TOPLU ZEHİRLENMELER YAŞANDI

Aliağa Star Rafinerisinde 2 yıl boyunca defalarca toplu zehirlenmenin yaşandığı yemeklerden şikayet eden işçileri hiç kimse dikkate almıyor. Geçtiğimiz sene temmuz ayında yine 8 bin işçinin kaldığı Çayağzı kampındaki yemekhanede toplu yemek zehirlenmesi yaşanmış, hem kamp işletmecisi hem yemek firması Akyıldız’la ilgili soruşturma açılmıştı. Firma yetkilileri açıkta bırakılan bir miktar salçanın bozulması nedeniyle olayın yaşandığını, sorumlular hakkında gerekli soruşturmanın yapıldığını bildirmiş, bir daha bu türden bir olayın kesinlikle yaşanmayacağına dair teminat vermişti. Ancak ne soruşturmadan bir sonuç çıktı, ne de firmaya bir yaptırım uygulandı. İşçiler bozuk ve kalitesiz yemeklerle günde 12 saat ve daha fazla ağır işte çalışmaya devam ediyor. İşçiler bu kadar vakaya rağmen Akyıldız firmasına dokunulamamasını AKP ile yakınlığına bağlıyor.

SADECE YEMEK FİRMASI MI? TSGİ DE VAR

Socar Holdinge bağlı Star Rafinerisinin yapımını üstlenen TSGİ’yi İspanyol Técnicas Reunidas, İtalyan Saipem, Güney Koreli GS Engineering ve Japon ITOCHU firmaları oluşturuyor. İşçiler sadece Akyıldız’a değil, TSGİ Konsorsiyumuna da zehirlenmelerde pay sahibi olduklarını belirterek tepki gösteriyor.

Ana yüklenici konsorsiyum TSGİ yanında TEKFEN, GEMONT, İLK İnşaat, Yenigün İnşaat gibi uluslararası müteahhitlik şirketlerine bağlı çalışan işçiler bu firmalara şikayetlerini dile getirseler de firmalar yemek şirketi ile anlaşmasını değiştiremiyor, başka şirketin girmesine de izin verilmiyor.

BU FİRMA NEDEN DEĞİŞMİYOR?

Star Rafineride çalışan bir işçi

O gün yaprak döner vardı. Yemeklerin kötü olduğu bir şantiyede işçiler hevesli bir şekilde akşam 19.00’da yemekhaneye doğru ilerlediler. Ben ve arkadaşlarım yemekhaneye duş aldıktan sonra gitmeyi tercih ediyoruz. Duş alırken ‘Yemek kokuyor, yemek yemeyin yine zehirleneceğiz ‘şeklindeki konuşmaları duyduk. Duştan sonra kurulanırken sesler arttı ve yemekhanenin önünde yığılma oluştu. İnsanlar çok öfkeliydi. Tüm bu olumsuzluklara rağmen yemekhaneye girmek isteyen işçiler vardı. Yemekhaneye gidenleri engellemeye ve içerdekileri dışarı çıkarmaya çalıştık. Öfke büyüyordu. Muhatap yoktu kampta. Sorumlu olanlar işçiyi yatıştırmaya çalışıyordu ama nafile. Herkes Akyıldız firmasının gitmesini istiyordu. Görevliye bu senin işin değil sorumlular buraya gelsin dedik.

Sonra iş güvenliği kontrol firmasından birileri geldi. Kişi ağzını bile açamadan işçiler dertlerini anlatmaya başladı: “İnsanlar zehirlendi hiçbir şey yapmadınız, ölmemizi mi bekliyorsunuz? Herkes anlaşmış gibi. Çayı kendi paramızla içiyoruz, şehre dolmuşla gidiyoruz. Buradaki manav zengin oldu.”

Ve adam dayanamadı gitti. Sonra Gemont’un genel formeni geldi. İşçi burada eylem yapıyorsa ben de onların yanında olmalıyım diye söze başladı. Yaşlı bir adam sesi az çıkıyordu. ‘Eylem yapmaya hakkınız var, yeni yemek hazırlanacak’ şeklinde işçinin gazını almaya çalıştı. Bu arada oruçlu insanlar kokuya rağmen içeri girip çorba ekmekle karnını doyurmaya çalıştı. Kimi kuru ekmek alarak salatayla öğün atlattı, kimi dışarıya çıktı.

Asıl eylem mesaiye kalan arkadaşların kampa dönmesiyle başladı. Saat 21.00’de işçiler tekrar bir araya geldi. 200 veya 300 kişi yemekhaneye yürüyoruz dediler. Camiden anons yaptılar ve işçiler çoğaldı. “Akyıldız defol, direne direne kazanacağız” şeklinde slogan atıldı. Bu arada kalabalık gittikçe artıyordu. Alkış ve sloganlarla kampın dışına yürüyüşe geçildi. İşçiler katılmayan arkadaşlarını desteğe davet ediyordu ama bazıları için film izlemek okey oynamak daha cazip geliyordu.Yol dardı, araçlar durduruldu kampa sokmadık. Polisler geldi ama onlar da seyirci kaldı. İşçiler yarın işe çıkmıyoruz şeklinde söylemlerde bulundu. Bu yöneticilerin kulağına gitmiş. Saat 23.00 civarında Gemont firması 700 kişilik kumanya getirdi. Kimisi tenezzül etmedi onları almaya.

200 kişi güvenlik noktasına kadar yürüdü. Saat 23.00’ü geçiyordu. Orada emniyet güçleri OHAL ile korkutmuş işçileri. Gece saat 02.00’de dönmüşler. Yemekhanenin arka kapısı kırılmış...

Ancak bu kadar tepkiye rağmen yine yemekhane firması değişmedi. Eylem sebebiyle işten atılacak mıyız belli değil...