19 Mayıs 2018 23:35

Kendi kaderini tayin etmenin başarılı bir örneği: 11 Mayıs

Okay Deprem, Donetsk ve Lugansk'ın bağımsızlık mücadelesini ve bağımsızlığın yıl dönümünde gerçekleştirilen kutlamayı yazdı.

Fotoğraf: Okay Deprem/EVRENSEL

Paylaş

Okay DEPREM

Kendi kaderini tayin hakkının sadece ulusal dinamikle şekillenmediğine, işin içine çok çeşitli bölgesel, kültürel, siyasal ve de sosyolojik etmenin girdiğinin açık bir kanıtıydı yakın tarihte Donbass’ta gerçekleştirilen bağımsızlık ilanları. Bir ulus, halk ya da bölge olarak kendi kaderini tayin hakkını savunmanın ve elde etmenin bir bedeli olduğunu; tek taraflı bağımsızlık ilan eden cumhuriyetlerin buna gerçekten de hazır olduğunu Donbass’ta 2014 baharından itibaren gelişen olaylar fazlasıyla tanıtlamıştı. 2014 şubatında Kiev’de sivil darbeyle iktidarı faşist güçlerin gasbetmesine kadar Güneydoğu Ukrayna’nın iki vilayeti olan Donetsk ve Lugansk ilk bakışta, en yakın -Komşu illerden sadece, etnik- Rusların ve de Rusça konuşulma oranının biraz daha yüksek olmasıyla ayrılıyor gibi gözüküyordu. Ancak, ülkedeki yeni gayrimeşru yönetime en sert tepkiyi vermesinden bağımsızlık metni deklarasyonuna (7 Nisan), oradan kendi kaderini tayinin halk oylamasına sunulacağı 11 Mayıs’a kadar ki sürece ve oradan da, buna tepkiyi Donbass’ı işgal edip bölgeye savaş açmakla veren Kiev Rejimi’ne karşı gösterdiği direnişe dek yörenin, kendi bağımsızlığını ilan etmekte çok daha farklı ve zengin motifleri olduğu ortaya çıkıyordu.

KENDİ KADERİNİ TAYİNE GÖTÜREN ASIL DİNAMİK ETNİK VEYA DİLSEL DEĞİL       

Donbass’ın kuzey komşusu Kharkov ilinde etnik Rus nüfus, Donetsk ve Lugansk eyaletlerinden sadece sırasıyla yüzde 5 ile 10 nispetinde daha düşük iken, ana dili Rusça olanların oranı ise neredeyse aynı gibiydi. Dolayısıyla etnik ve dilsel aidiyet noktasında aralarında hemen hemen bir farklılık yoktu. Ne var ki Donbass, tüm yerleşim tarihinde bir madenci ve demir-çelik işçisi havzası olmuş; daha Çarlık Rusyası’nın son döneminden başlamak suretiyle ancak esas olarak Sovyetler Birliği devrinde Ukrayna’nın bir numaralı maden ve ağır sanayi yöresi haline gelmişti. “Bağımsızlık” sonrası Ukraynası’nda da göreli olarak bu özelliğini korumuştu. Bundan dolayı da, her iki il de yetişkin nüfusun çoğunluğunun maden ve metal sektörü işçilerinden oluştuğu bir yer olmasıyla geri kalan tüm Ukrayna şehir ve bölgelerinden farklılaşıyordu. 1991 sonrasında ülkedeki büyük endüstri işletmelerinin kapatılması, yağmalanması veya üretkenliklerinin düşürülmesi sürecinden de Donbass nispeten daha az hasarla çıkmayı başarmış, baskın proleter kimliğini muhafaza etmeyi sürdürmüştü. Ukrayna’nın diğer eski sanayi-işçi metropolleri ise bu konumlarını kayda değer nispette kaybetmişler; bu yüzden de sosyal, sosyolojik bileşimleri değişmişti zamanla.   

YÜZDE 90 ORANINDA ‘EVET’

Donetsk ve Lugansk’ı bağımsızlık kararına götüren bir başka temel motor güç de; bu geniş ve yoğun nüfuslu bölgenin sol-komünist kimyası ile, genel olarak Sovyet dönemine ve onun kazanımlarına olağanüstü bağlı/sadık yapısıydı. Elbette bu da gene bu toprakların proleter-madenci hüviyetiyle ilintiliydi. Tarihler 11 Mayıs 2014’ü gösterdiğinde, de facto Donetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetleri’nin ellerinde tuttuğu topraklar ile, aynı adlı illerin halen Ukrayna’nın kontrolünde olan kısmında bağımsızlık referandumu düzenlendi. Sandık başına giden halka, üzerinde tek sayfalık bir bülten üzerinde, hem Rusça hem de Ukraynaca yazılı tek bir soruya “evet” ya da “hayır” cevabı vermeleri isteniyordu: “Donetsk / Lugansk Halk Cumhuriyeti’nin devletsel bağımsızlık kararını destekliyor musunuz?”… DNR tarafında katılanların yüzde 89.07’si “evet” ve yalnızca yüzde 10.19’u “hayır” yanıtını verirken, LNR’de ise yüzde 96.2 “evet”, yüzde 3.8 ise “hayır” diyecekti. Bunun üzerine ertesi gün DNR ve LNR yönetimleri bağımsızlık kararlarını ilan ediyordu. Öte yandan Ukrayna hükümeti referandumun tüm ülke çapında yapılmasının gerektiği argümanını dillendirirken; ABD, AB ve onların güdümündeki AGİT gibi organizasyonlar ise halk oylamalarının “gayrimeşru” olduğunu iddia edeceklerdi… İşte o günden beri her iki devlette de 11 Mayıs, “Cumhuriyet Günü” olarak kutlanıyor. Biz de bağımsızlığın 4. yıl dönümünde Donetsk’teki törenleri yerinde izledik.  

EN AZ YÜZ BİN KİŞİ BAĞIMSIZLIK YIL DÖNÜMÜNDE YÜRÜDÜ

Rus Drama Tiyatrosunda yapılan ödül töreninden sonra binlerce kişi şehrin protokol caddesi Artyom ile Lenin Meydanı’nın kesiştiği bölgede toplanıyor. Tribünde Devlet Başkanı Aleksandr Zakharçenko ve yanındaki yönetim erkanına, Abkhazya devlet başkanı ile Güney Osetya temsilcileri eşlik ediyor. İlk olarak DNR ve Rusya bayrakları sallayan uzunca bir motosikletliler konvoyu geçiş yapıyor. Ardından önce halk konseyi, “Donetsk Cumhuriyeti” ve “Özgür Donbass” Toplumsal Hareketleri, “Genç Cumhuriyet” adlı resmi gençlik örgütü ile “Oplot” isminde askeri-sosyal hareketin kalabalık kortejleri yürüyor. Akabinde sendikalar kendi pankartları ardında boy gösterirken, sonrasında sıra DNR’in tüm kentlerini temsil eden ayrı ayrı topluluklara geliyor. “Adalet”, “eşitlik”, “özgürlük” ve “barış” gibi Sovyet dönemi mitinglerinin tipik sloganları bugün de taşınan dövizlere yansıyor. Dalgalandırılan bayrakların çeşitliliği ile, taşınan envai çeşit flama, obje ve heykelcik de yüz bine yakın insanın yürüdüğü dev kutlamayı adeta bir bayram havasına çeviriyor…

ÖNCEKİ HABER

'Nefret Söylemine Karşı Yerel Medya Ağı Gazetecilik' semineri yapıldı

SONRAKİ HABER

Cumartesi Anneleri: Örhanlar dosyasındaki cezasızlık son bulsun

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...