Görme engelliler ve satranç: Bakmak ya da görmek, işte bütün mesele bu

Evrensel BİLGİN

Gözleriyle görmedikleri halde gelecek hamleleri görebilen güzel insanlar var ülkemizde. Gözleri görebilen yöneticilerin, görmezden geldikleri insanlar onlar. İsmini vermek istemeyen görme engelli bir satranç sporcusuyla yaptığım kısa söyleşiyi, 10 Mayıs perşembe günü ebediyete intikal eden Satranç Ulusal Takımımızın Eski Antrenörü Evgeni Vasiukov’a ithaf ediyorum. Türkiye’de satrancın mihenk taşı olan ve  birçok büyük ustanın yetişmesine katkıda bulunan Vasiukov’u saygıyla anıyoruz.

Merhabalar, bize görme engelinden bahseder misin?

Sporcu: Merhaba, iki gözümde de retina rahatsızlığı mevcut, doğuştan yüzde 90 görme kaybım var.

Satranç ile ne zaman ve nasıl tanıştın?

Sporcu: İlkokul 1. sınıfa giderken babam bana satrancı öğretti, ikinci sınıfta babamı yenince, okula gelerek sınıfta öğretmenime kendisini yendiğimi söyledi. Bu benim için unutulmaz bir an oldu ve satranç çalışmama neden oldu. 2010 yılında görme engelli derneğine üye oldum daha sonra profesyonel satranç turnuvalarına katılmaya başladım.

GÖRME ENGELLİ BİRİ NASIL SATRANÇ OYNAR?

Görme engelli birisi olarak satranç öğrenmek zor oldu mu?

Sporcu: Ailem beni görme engelli olduğum için engellerle yetiştirmedi ve hiç öyle davranmadılar, o yüzden öğrenmem kolay oldu. Bu durumun benim için bazı avantajları ve dezavantajları oldu. Görme engelli okulunda okuyamadığım için dersleri anlamakta zorluk çekiyordum. Diğer taraftan arkadaşlarım sokakta oynarken daha fazla ders çalışıyordum. İlkokulda ortaokul ve lisede kimse beni yenemiyordu,  hatta okuduğum üniversitede şampiyon oldum.

Görme engellilerin kendine özgü satranç takımları var. Satranç tahtalarımızda siyah kareler, beyaz karelerden birkaç milim daha yüksek ve kareler delikli olduğundan taşlar devrilmiyor ayrıca siyah taşların üstünde çivi başı mevcut olduğundan dokunarak renkleri ayırt edebiliyoruz. Hamleleri yaparken, taşı ve karenin ismini rakibe sesli olarak ifade ediyoruz.

Satranç ne kazandırdı sana?

Sporcu: Analitik düşünme becerisiyle günlük hayatta karşılaştığım sorunları daha iyi analiz etmemi ve çözmemi sağlıyor. Olaylara farklı bir gözle bakma becerisi kazandığımı söyleyebilirim. Sosyal çevre açısından yeni arkadaşlar edindim.

SATRANÇ FEDERASYONUNUN İLGİSİZLİĞİ

Türkiye Satranç Federasyonu web sayfasında görme engelliler Türkiye satranç şampiyonasının haberinin yapılmaması hakkında ne düşünüyorsun?

Sporcu: Bu çok acı olmasına rağmen maalesef Görme Engelliler Spor Federasyonu da haber yapmadı bu turnuvayı. Yarışma her yıl Antalya’da yapılıyor, önceki yıllarda TSF Antalya web sayfasında yayımlanmasına rağmen bu yıl orada da yayımlanmadılar.

Peki turnuvayı nasıl değerlendiriyorsun?

Sporcu: Sayın Gülkız Tulay şampiyonayı ziyaret ettiğinde Görme Engelli Spor Federasyonu yöneticileriyle görüştü, gönül isterdi ki biz sporcularla da görüşerek sorunlarımızı dinleseydi.

Ne söylemek isterdin?

Sporcu: Satranç oynuyoruz, öğretmenlik yapabiliyoruz, öğretmenlere antrenörlük belgesi veriliyor fakat buna rağmen satranç antrenörlüğü yapmamız için görme engellilere bu imkanı neden vermiyorsunuz diye sorardım.

Aslında anayasanın eşitlik ilkesine aykırı, tıpkı bizler gibi lisans ücreti ödüyorsunuz ama bizim sahip olduğumuz antrenörlük yapma hakkı sizlere verilmiyor. Sanırım dünyada bunun örneği yok. Türkiye Satranç Federasyonundan beklentilerin nelerdir?

Sporcu: Bu yıl İstanbul’da 4 görme engelli spor kulübüyle yöresel lig grubu oluşturuldu. Lig şampiyonu Türkiye Kulüpler Şampiyonasına katılacaktı fakat iki kulüp çekildiği için lig maçları gerçekleştirilemedi ve maalesef bu yüzden diğer iki kulüp bu haktan yararlanamadı. Kulüpler Şampiyonasına katılma haklarının TSF tarafından verilmesi gerektiğini düşünüyorum. Bunun dışında özellikle kadınlar ve engelliler için satrancın sevdirilmesi ve yaygınlaştırılması için projelere ihtiyaç var. Nitelikli kadın sporcu sayısı az, yetenekli dahi olsalar kendilerini geliştirebilecekleri imkanlara sahip değiller. Federasyonun görme engelliler okullarında başlattığı ‘‘Gören Eller’’ projesinin süreli değil kalıcı olmasını istiyorum. Görme engelli satranç turnuvalarının da  yetersiz olduğunu düşünüyorum.

ŞAMPİYONAYA ONU DEĞİL YENDİĞİ SPORCUYU GÖNDERDİLER

Ailenin çabası takdire değer, her şey yolunda gitmiş gibi. Bu süreçte herhangi bir engelle karşılaştın mı ?

Sporcu: Üniversite birinciliğini kazandıktan sonra Üniversiteler Arası Türkiye Şampiyonasına katılma hakkı kazanmış olmama rağmen üniversitedeki antrenörümüz benim yerime turnuvada yendiğim başka bir sporcuyu Türkiye şampiyonasına gönderdi.

MEDYA SATRANCA DAHA ÇOK İLGİ GÖSTERMELİ

Ülkemizde satrancın sorunları hakkında düşüncelerin nelerdir ?

Sporcu: Basının satranca vebalı gibi baktığını düşünüyorum. Yüzlerce insanın katıldığı turnuvalar düzenleniyor, yurt dışından değerli büyük ustalar geliyor ama basın görmemekte inat ediyor. Satrancın en büyük engeli, görme engelli basındır. Satranç, medyada daha fazla yer bulmalı. Medya sayesinde kulüplerin ve oyuncuların sponsor sıkıntısı azalabilir ve satrancın gelişmesi hızlanabilir. Bildiğimiz tek sponsor maalesef Türkiye İş Bankası. Satrancın sorunlarını çözebilecek federasyon başkanının ve yönetiminin de satranççı olması gerektiğini düşünüyorum.

Peki, çok teşekkür ediyorum sohbet için. Son olarak ne söylemek istersin?

Sporcu: Engelli sporcuların satranç sporunu yapmalarını ve kendilerini bu yönde geliştirmelerini tavsiye etmek isterim. Dinlediğiniz için ben teşekkür ederim.