'Uzayda bir yıl kalan astronotun genleri değişti' haberi doğru değil
'ABD'li Astronot Scott Kelly'nin uzayda geçirdiği bir yılın ardından genleri değişti' haberi doğru değil.
Mehmet ÖZER
İstanbul
"ABD'li Astronot Scott Kelly'nin uzayda geçirdiği bir yılın ardından dünyaya döndüğünde genlerinin değiştiği ve genlerinin önemli bir bölümünün ikiziyle uyuşmadığının ortaya çıktığı"na dair haberler gerçeği yansıtmıyor.
"Uzayda bir yıl kalan astronot Scott Kelly'nin genleri değişti", başlığıyla ve benzer içerikle hem Türkiye'de hem de uluslararası alanda birçok haber sitesinde yer alan "haber", NASA'nın konuya dair yaptığı açıklamanın yanlış anlaşılmasından kaynaklanıyor. Dahası, bu "haber", NASA'nın "İkiz Çalışması" adı altında yürüttüğü çalışmaya dair Ocak ayında yapılan açıklamaya dayandırılıyor.
Söz konusu haberin yayılmasının ardından NASA, 31 Ocak'taki makalesini güncelleyerek şöyle bir giriş cümlesi ekledi:
“Mark ve Scott Kelly hâlâ ikizler; Scott’un DNA'sında esas itibarıyla değişiklik olmadı. Araştırmacıların gözlemlediği değişiklik, genlerin ifadesinde ortaya çıktı ki bu ifade, vücudunuzun çevreye verdiği tepki anlamına gelmektedir. Benzer değişiklikler, stres altındayken, bir dağa tırmanırken ya da dalış yaparken de gerçekleşebilir.”
ESKİ HABER YENİDEN DOLAŞIMA GİRDİ
ABD'li astronotun genlerinin değiştiğine dair ilk "haber" 8 Mart'ta Business Isider'da yayınlandı. Bu "haber"deki iddia, NASA'nın "Scott'un dünyaya dönmesinin ardından genlerinin yüzde 93'ü normale döndü. Ancak kalan yüzde 7'si uzun süreli değişiklikleri barındırmaya devam edecek" ifadesine dayandırılıyordu. Business Insider, bu açıklamayı, astronotun genlerinin yüzde 7'sinin değiştiği şeklinde yorumlarken bir gün sonra Newsweek'te yayınlanan haber, "NASA'nın İkiz Çalışması, astronutun DNA'sının uzayda değiştiğini doğruladı" başlığını taşıyordu. Ancak NASA'nın konuya dair açıklaması her iki "haber"i de yalanlıyor.
NASA'nın açıklamasında, uzay yolculuğu sırasında Astronot Scott Kelly'nin genlerinde ortaya çıktığı belirtilen yüzde 7'lik değişimin, genlerin yapısında değil ifadesinde olduğu vurgulanıyor.
GEN İFADESİ NEDİR?
Peki gen ifadesi nedir? Gen ifadesi, genlerin, fonksiyonel protein yapılarına dönüşmesi süreci için kullanılan bir terimdir. Basitçe, bu durum, genlerin açık (aktif) olup olmadıkları olarak da tanımlanabilir. Vücudumuzda bulunan tüm hücreler aynı genlere sahiptir. Bu genler, yumurta ve spermin birleşmesi sonucunda ortaya çıkan embriyonun sahip olduğu genlerdir. Ancak bu genlerin ifade ettikleri özellikler, yani ürünler vücudun hangi bölgesinde bulunduklarına (göz hücresi ile bağırsak hücresinin farklı ürünler vermesi gibi) ya da canlının yaşadığı çevre koşullarına göre değişiklik gösterebilir. Yüksek dağ tepesinde yaşayan bir insanın kan hücrelerindeki genlerin ifadesi, uzun süre deniz kenarında yaşamak zorunda kalması halinde değişiklik gösterecektir. Astronot Acott Kelly'nin genlerinde gerçekleşen değişiklik de böyle bir değişikliktir.
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
