Anayasada ‘işçi hakları’ istiyorlar

Aylin Okutan / Ferhat Güzelgün

Emek Partisi Yenimahalle İlçe Örgütü’nün bir aydan fazla süredir sürdürdüğü anayasa anketi ise, 250 işçinin anayasaya dair duygularını, düşüncelerini, taleplerini yansıtması açısından önemli. Bu çalışma Ostim metrosunda açılan anket standında, atölyelerde ve öğlen yemek aralarında yaklaşık 250 işçiyle görüşülerek gerçekleştirildi.

‘HALKIN DÜŞÜNCESİ ALINMADI’

Ankete katılan Ostim işçilerinin büyük bir çoğunluğu kısmen ya da tamamen yeniden yazılmış bir Anayasadan yana. “Tamamı yeni yazılmış bir Anayasa gereklidir” diyenlerin oranı yüzde 46,3; “Var olan anayasanın bazı maddeleri değiştirilmeli” diyenlerin oranı ise yüzde 37,5. yüzde 16,3 oranında işçi ise “Yeni anayasa gerekli değil” diyor.

Yeni Anayasanın halkın katılımı ile yapıldığı propagandasını Ostim işçileri yalanlıyor. Ankete katılan işçilerin yüzde 93 gibi büyük bir kesimi, yeni anayasa için halkın düşüncesinin yeterince alınmadığı görüşünde. Hazırlanacak anket, araştırma, sempozyum vs. gibi çalışmaların, halkın beklentilerinin anlaşılmasında faydası olacağını düşünenlerin oranı yüzde 59 iken, yüzde 41’i bunun faydası olmayacağını düşünüyor. Bu, bir yandan Ostim işçisinin anayasa konusunda bilgilendirilmeyi önemsediğini; diğer yandan ise anayasa tartışmalarını yürütenlere bu konudaki güvensizliğini gösteriyor. Nitekim, “Yeni Anayasayı kim yapsın?​” sorusuna da işçilerin sadece yüzde 9,2’sinin “TBMM’deki siyasi partiler” diyor olması, Ostim işçileri arasında en azından Anayasa konusunda burjuva partilere olan güvensizliği çok net biçimde gösteriyor. İşçilerin yüzde 78’i yeni anayasanın “Halkın bütün kesimlerinin temsilcilerinden oluşan bir Kurucu Meclis tarafından yapılmasını” istiyor.

İŞÇİ HAKLARINA ANAYASAL GÜVENCE ŞART

Ostim işçilerinin, yeni anayasadan en büyük beklentisini iş güvencesi ve insanca yaşanacak asgari ücret oluşturuyor. Ankete katılanların yüzde 88,5’i  “Sigortasız, sosyal güvencesiz çalıştırmanın anayasaya göre suç sayılmasını” talep ediyor.  “Asgari ücretin her tür vergiden muaf tutulmasını ve anayasanın, işçilerin insanca yaşayabilecekleri bir ücret almasını garanti altına almasını” talep edenlerin oranı ise yüzde 86,5. Yine ankete katılan işçilerin yüzde 78’i, “Kıdem tazminatları yeni anayasada güvence altına alınsın” diyor. Günde 10-12 saati bulan çalışma süreleri, çoğu işyerinde tatil ya da bayram dinlemeden çalışma, karşılığı ödenmeyen zorunlu çalışma ve gece mesaisi Ostim’in önemli sorunlarından. Anketin sonuçları da işçilerin bu çalışma koşullarının iyileştirilmesinin anayasal güvence altına alınması isteğini yansıtıyor: İşçilerin yüzde 77,5’i “işçilerin günlük ve haftalık çalışma saatlerinin ve yıllık tatil gün sayısının belirtilmesini ve anayasal güvence altına alınmasını”, yüzde 74,2’si “Anayasanın, zorunlu mesai ve gece çalışmasını gönüllülük esasına bağlamasını, bu konuda işçiler üzerindeki zorlama, baskı ve işten atmanın anayasal suç sayılmasını” talep ediyor.

DEVLETİN HALKA KARŞI GÖREVLERİ

İşçilerin,  “Yeni Anayasaya göre, aşağıdakilerden hangisi, devletin halka karşı bir görevi olarak tanımlanmalıdır?​” sorusuna yanıtları da dikkat çekici. İşçilerin cevapları şöyle; “18 yaşına gelmiş herkese iş bulma garantisi, işsizlere insanca yaşayacak gelir sağlama” yüzde 70,  “İhtiyaca uygun, ayrımsız,  parasız eğitim ve sağlık hizmeti hakkı” yüzde 68; “İşsizlik ve yoksulluğa karşı önlem alma, çözüm bulma garantisi” yüzde 65; “İnsanca yaşayacak ücret alma hakkı” yüzde 64; “Çalışma hakkı ve işten atılmalara karşı anayasal güvence” yüzde 61; “İşyerlerinde iş cinayetlerine karşı sağlıklı, güvenli çalışma ve yaşama hakkı” yüzde 61; “Herkese sağlıklı ve güvenli konutlarda barınma hakkı” yüzde 57; “Herkese, devlet okullarında, kendi anadilinde eğitim görme hakkı” yüzde 42.

Ankete katılan işçilerin yüzde 46’sı 2010 Anayasa referandumunda “Hayır” demiş. “Evet” diyenler yüzde 18. Yüzde 10’u da boykot tutumunu benimsemiş, yüzde 26’sı oy kullanmamış. Anketteki “Evet” ve “Hayır” oyuna ilişkin verilerin, 2010 referandumunun sonuçlarıyla uyuşmadığı görülüyor. Bunun nedenlerden biri, Ostim’de özellikle AKP’nin etkili olduğu işçi tabanınında, anayasayı işçiler lehinde tartışmaya açan bir anket çalışmasına karşı ön yargılı tutumken; diğer bir neden on yıla yaklaşan iktidarı boyunca işçiler lehine hiçbir şeye imza atmamış olan AKP’nin, Ostim işçilerinin gözünde “itibar” yitirmesi. (Ankara/EVRENSEL)

---

Anketin, “Anayasa’daki vatandaşlık tanımında, herhangi ırk, milliyet ya da etnik kimliğe yer verilmemeli. Vatandaşlık tanımı, Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlığı olarak tanımlanmalıdır” ifadesine ankete katılanlardan yüzde 65,6’sı onay veriyor, yüzde 14,7’si ise bu ifadeye katılmadığını belirtiyor. Bu soruya evet yanıtı verenlerin, yüzde 51’ini “anayasa yeniden yazılmalı” diyenler oluşturuyor. Kimlik ve özellikle Kürtler üzerinden “vatandaşlık” tanımının çokça tartışıldığı bir süreçte bu soru, işçilerin bu konudaki yaklaşımı hakkında fikir vermesi açısından oldukça önemli. Ancak anketler sırasında yapılan görüşmeler, bu soruya onay verenlerin farklı eğilimler taşıdığını gösteriyor. Türk kimliğinin vurgulanmasının başka kimlikleri baskılayacağını düşündüğü için bu soruya onay verenler olduğu gibi; Türk kimliği dışında herhangi bir kimlik vurgulanmasın diyerek onay verenler de oldu.

ANKETE KATILIM PROFİLİ

Ankete katılanların en büyük dilimini yüzde 42,4 ile 19-30 yaş arası işçiler oluşturuyor. 31-40 yaş arası dilim ise yüzde 21,5. Katılanların yüzde 8.9’u ise 18 ve altında olanlar. Ankete katılanların yarısından fazlasını 30 yaş ve altındakilerin oluşturması, sanayi bölgelerindeki genç işçi yoğunluğunu bir kez daha gösteriyor. Ankete katılanların yüzde 87’sini erkekler, yüzde 11,47’sini kadınlar oluşturuyor. Ankete katılanların yüzde 24’ü ilk ve ortaokul; yüzde 41’i lise, yüzde 35’i ise üniversite ve üzeri eğitim almış. Anket Ostim’de eğitim durumunun yükseldiğini gösteriyor. Bu da Ostim işçileri arasında meslek lisesi mezunlarının oranının her geçen yıl arttığını, üniversite mezunları arasında artan işsizliği; ayrıca üretimde teknik düzey kapasitesinin artması ile daha fazla teknik okul ve üniversite mezunu çalıştırıldığını gösteriyor.

---

FARKLI DÜŞÜNCELERİ BAĞLAYAN BAĞ!

Rüstem Kahraman (Emek Partisi Yenimahalle İlçe Başkanı): Anayasa tartışmaları sırasında genelde emekçilerin, özelde ise Ostim işçilerinin hiç fikirleri alınmadı, bu nedenle, bu konuda düşüncelerinin sorulması ve iradelerinin yansıtılmaya çalışılması işçiler tarafından olumlu karşılandı. Anketin sonuçlarına bakarak şunları kolaylıkla söyleyebiliriz: İşçiler bugün farklı siyasi görüşlere sahip olabilirler, sermaye partilerinin etkisi ile ülkede tartışılan birçok konuda birbirlerinden farklı da düşünebilirler, ancak çalışma koşulları ile ilgili, örneğin; sigortasız-sosyal güvencesiz çalışma, insanca yaşacak ücret, iş cinayetleri ya da kıdem tazminatları vs. konularında çok benzer talepleri var. Anketi doldururken, “Anadil sorusu varsa doldururum” diyen Kürt işçiyi, “Etnik kimlik tabii ki Türk olarak belirtilmeli” diyen işçiye bağlayan, üstü sermayenin egemen gücüyle örtülü bir bağ var; emek mücadelesi içinde aynı şeyleri yaşayıp, aynı şeyleri istemek. Ostimli işçiler, bu mücadele içerisinde birbirlerini daha iyi anladıklarında, işçilerin talepleri ve özlemleri gibi siyasal birlikleri de birleşecektir. Biz Emek Partisi Yenimahalle İlçe Örgütü olarak çalışmalarımızı sürdüreceğiz. Hem yaptığımız bu anketin sonuçlarını paylaşacağımız, hem bu sonuçlar üzerinden birlikte neler yapabileceğimizi, anketin sonuçlarını Meclis’e nasıl taşıyacağımızı tartışacağımız bir toplantı düzenleyeceğiz. 29 Ağustos Çarşamba günü Emek Partisi Genel Başkanı Selma Gürkan’ın da katılacağı bu toplantıya tüm Ostim işçilerini davet ediyoruz.