Azap Gölü’nün azabını tepeli pelikan dindirebilir mi?

Özer AKDEMİR
İZMİR

Aydın’ın en önemli sulak alanlarından birisi olan Azap Gölü kirlilik, istilacı balıklar ve kaçak avcılık gibi nedenlerle adı gibi azap çekiyor. Göldeki ekosistemi tehdit eden etkenlerden olan istilacı balık türüne çözümün nesli tehlike altındaki türlerden tepeli pelikan olabileceği dile getiriliyor. 

KİRLİLİKLE BOĞUŞUYOR

Aydın Söke’ye bağlı Yeşilköy’de bulunan Azap Gölü antik dönemlerde Ege’nin küçük bir koyu iken zamanla denizle bağı kesilerek göl haline gelmiş. Kurak geçen dönemlerde adeta tarlaya dönen göl, maden ocaklarının atıkları ve zeytinyağı fabrikalarının kara atık suları gibi dış kaynaklı etkenlerle önemli oranda kirleniyor. Bu kirlilik gölde yaşayan başta balıklar olmak üzere, birçok sucul canlı ve su kuşlarının yaşamına mal oluyor.  

Yeşilköy S.S. Su Ürünleri Kooperatifi Başkanı Fahrettin Öztürk bu soruna dair şunları söyledi; “Köyümüzde bulunan zeytinyağı işletmeleri, zeytin kara suyunu sızdırmaz lagünlerde biriktirerek buharlaştırmak yerine, daha kolay bir yöntem olan dereye boşaltıyor. Bu, havzada büyük bir kirlilik oluştururken en başta gölümüzün balıkları olmak üzere, balıkların beslendiği birçok sucul canlı ve su bitkilerimiz büyük zarar görüyor”.

‘İSTİLACI BALIKLAR YOK EDİLMELİ’

Gölün en önemli sorunlarından birisi ise sonradan bırakılan ve bir türlü temizlenemeyen istilacı balık türleri. Bu konuda çalışmalar yürüten Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği (EKODOSD) Bilim Kurulu Danışmanı Yrd. Doç. Erol Kesici İsrail-Çin sazanı olarak bilinen güneş balığı-güneş levreğinin göllerdeki biyolojik çeşitliliği yok ettiğini dile getirdi. Kesici, bu istilacı balıkların tüm sularda avlanarak yok edilmeleri gerektiği görüşünde. 

TEPELİ PELİKAN ÇÖZÜMÜ

Öte yandan Ege Üniversitesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ortaç Onmuş, Azap Gölü’nde beslenen kuşlardan bir türün bu istilacı balıklar için bir çözüm yolu olabileceği görüşünde? Dünya Doğayı Koruma Birliğinin (IUCN) Kırmızı Liste kategorilerinde, nesilleri küresel ölçekte tehlike altında ve hassas türlerden olan tepeli pelikanların, en çok beslendiği sulak alanın Azap Gölü olduğunu belirten Onmuş, bu kuşun besin gruplarından birisini ise gölde yaşayan İsrail sazanlarının olduğunu dile getirdi. Onmuş, “Pelikan yavrularının halkalanmalarında İsrail sazanı ile beslendikleri tespit edildi. Bu durum, göldeki İsrail sazanlarını avlayan balıkçılar açısından çok önemli. Balıkçılar için hiçbir ekonomik değeri bulunmayan bu balığın pelikanlar tarafından avlanıyor olması, hem göldeki biyolojik çeşitliliğe hem de balıkçılara yarar sağlayacaktır” dedi.

TEPELİ PELİKAN PANDA KADAR ÖNEMLİ

EKODOSD Derneği Başkanı Bahattin Sürücü Azap Gölü’nün en büyük problemlerinden birisinin de avcılık olduğunu dile getirdi. Göl çevresinde nesli tehlike altında bulunan türlerden saz kedisi ve akkuyruklu kartalın yaşadığını belirten Sürücü, sadece tepeli pelikanların Azap Gölü’nü kullanıyor olmasının bile gölün ava kapalı olmasını gerektiren bir unsur olduğunu söyledi. Sürücü, “Azap Gölü’nde sulak alan ekosisteminin sağlıklı ve sürdürülebilir bir şekilde işlemesi için, tepeli pelikanların burayı terk etmemesi gerekir. Ancak savaş alanına dönen bir sulak alanda bu önemli kuşların ve canlı türlerinin yaşaması çok zordur. Aydın Bölgesinde tepeli pelikanların ve su kuşlarının en iyi izlenebileceği sulak alan Azap Gölü’dür. Dünyada pandayı görmek ne kadar önemliyse, kuş gözlemcileri için de tepeli pelikanları görmek o kadar önemlidir” dedi. Sürücü Aydın Mahalli Sulak Alan Komisyonunun Azap Gölü’nün ulusal sulak alan adaylığıyla ilgili araştırmalarını devam ettirdiğini de ifade etti. 

‘AVCILARLA BAŞ EDEMİYORUZ’

Yeşilköy Muhtarı Ahdettin Topal da dışarıdan gelerek avlanan avcıların büyük bir sorun olduğunu dile getirerek, “Azap Gölü köyümüzle iç içe olan bir sulak alandır. Gölümüzde dış kaynaklı yaşanan sorunlardan dolayı balık üretimi azalsa da, su kuşları açısından çok zengin türlere ev sahipliği yapmaktadır. Özellikle bizim saka dediğimiz pelikan kuşları beslenmesini gölden sağlıyor. Bu kuşların dünyada çok az kaldığını biliyoruz. Bunları ve diğer kuşları görmek için gölümüze misafirler geliyor. Bu kuşların korunmasını istiyoruz” dedi.

Azap Gölü'nde inceleme yapıldı

Azap Gölü’nün azabı ne zaman bitecek?