İki genç madende öldü, Fas ayağa kalktı

Kuzey Afrika ülkesi Fas’ta iki genç madencinin ölümü halkı sokağa döktü. Olayın meydana geldiği kentte yıllar önce kapatılan madende kaçak çalışılmasına göz yumulduğu hatta kamu kurumlarının yasa dışı çıkartılan kömürleri düşük fiyatlara satın alarak kâr sağladığı belirtiliyor. İşsizlik ve yoksulluğun yüksek olduğu bölgede, gençlere maden dışında alternatif de sunulmuyor. 

CENAZEDE BAŞLAYAN EYLEMLER SÜRÜYOR

Middle East Eye (MEE) sitesinin haberine göre, geçtiğimiz cuma günü Fas’ın yoksul kuzey kentlerinden biri olan Jerada’da iki madenci kardeş, kapatılmış bir maden ocağına indikleri sırada yerin 85 metre altındaki tünelin çökmesi nedeniyle yaşamını yitirdi. The Moroccan Hespress’in haberine göre 23 ve 30 yaşlarındaki iki kardeşin kurtarılması için 36 saat boyunca çalışma yapıldı ancak kardeşler canlı kurtarılamadı. 

Kardeşlerin cenazesiyle başlayan eylemler halkı hafta boyunca sürdü. Halk, madencilerin ölümünde devletin sorumluluğu bulunduğunu ve bölgenin geri bırakıldığını belirterek, “iş ve kalkınma” sloganıyla kitlesel eylemler yapıyor. 

GENÇLERE MADEN DIŞINDA İŞ YOK

Çoğunluğunu gençlerin oluşturduğu önceki günkü eylemde MEE’ye konuşan 23 yaşındaki bir genç, “Devletten sorunlarımızın çözümünü istiyoruz. İşsizlik çok yüksek, su ve elektrik faturalarını ödeyemiyoruz. Gençler madenlere iniyorlar çünkü başka seçenekleri yok. Biz yetkililerden bize alternatif yaratmasını istiyoruz” diyor. 

Morocco World News’a konuşan Fas İnsan Hakları Derneği (AMHD) Üyesi Ahmed Belatay da, “İnsanlar kendilerini ve çocuklarını doyuracak kadar ancak kazanabilirken bu yüksek faturaları ödemelerini nasıl beklersiniz?​” diye soruyor. Belatay, “Maden kapatıldıktan sonra bir avuç zengin (madenin) araçlarını ve değerli mallarını çaldılar ve sattılar. Halk ise nasıl geçineceğini bilemez halde bırakıldı” diyerek gençlerin tek çözüm olarak hayatlarını riske attığını belirtiyor. Aynı haber sitesine görüş veren Gazeteci Mehdy Mariouch’a göre ise pahalı maden ekipmanlarını çalarak satanlar kentin resmi yöneticileriydi. 

KAPATILMIŞ MADENDE BİNLERCE MADENCİ!

Kentteki kömür madeni 1990’lı yıllarda kapatılmış. Ancak işsizlik ve yoksulluk nedeniyle binlerce genç madenden yasa dışı olarak kömür çıkarıp satarak geçimini sağlamaya çalışıyor. Bu şekilde binlerce kişinin madene inerek hayatlarını ve sağlıklarını tehlikeye atmaya devam ettiği belirtiliyor. Kent halkı, yerel yetkililerin bu durumdan haberdar olduğunu ve hatta bu kömürleri çok düşük fiyatlara satın alarak büyük kâr elde ettiğini söylüyor. 

BİR AVUÇ MADEN BARONU 

Öte yandan kaçak madencilik kendi zenginlerini oluşturmuş durumda. Akrabalarını ve yoksul gençleri kendi adlarına çalıştıran bu kişilere “maden baronları” deniyor. Kentte 4 büyük maden baronu olduğundan bahsediliyor. Gazeteci Mariouch, “Bunlar piyasayı tekelleştirdiler ve fiyatları belirliyorlar” diyor ancak madencilerin bu kişileri ifşa etmek istemediklerini söylüyor. İnsan Hakları Savunucusu Belatay da, “Baronlar hayalet gibiler. Kim oldukları bilinmiyor. Kömürden kazandıklarını başka işlere yatırıyorlar” diyor. 

FAS’IN KUZEYİ EL MAHZEN’E KARŞI AYAKTA

Fas’ın devlete öfkeli tek kenti Jerada değil. Yine kuzeyde bulunan Rif bölgesinde de 2016 yılında polisin el koyduğu balıklarını çöp kamyonundan kurtarmaya çalışırken ölen 21 yaşındaki Balık Satıcısı Muhsin’in ardından yükselen halk hareketi polis saldırıları ve tutuklamalarla bastırılmaya çalışılıyor. 

Rif’te de çoğunluğunu gençlerin oluşturduğu ve “iş ve adalet” sloganının öne çıktığı hareketin temel talebi bölgeye kamu yatırımları yapılması, eğitim ve sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi ile istihdam sağlanmasıydı. Hareketi bastıramayan Fas Kralı çeşitli bakanları görevden almıştı. 

Monarşi ile yönetilen bir Kuzey Afrika ülkesi olan Fas’ta iktidarda İslami bir parti olan Adalet ve Kalkınma Partisi bulunuyor. Ülke halkı Kraliyet mensupları, askeriye ve siyasi elitleri “el Mahzen” olarak nitelendiriliyor. (DIŞ HABERLER)