Bölgenin ilk zeytin müzesi Hatay Altınözü'de açıldı

Halil İMREK
Hatay

Hatay’ın Altınözü ilçesi Tokaçlı Mahallesi’nde bölgenin ilk zeytin müzesi açıldı.  İlçedeki 300 yıllık zeytinyağı sıkma atölyesi, 10 ay süren restorasyon çalışmalarıyla müzeye dönüştürüldü. Biz de Altınözü ilçesine giderek zeytin müzesini ziyaret ettik.

Müzeye gitmek için Antakya’ya 30 kilometre uzaklıkta olan Altınözü ilçesine doğru yol aldık. Altınözü’de her evin önünde ve kentin etrafında uçsuz bucaksız zeytin ağaçı var. İlçe içinden yol alıp Fransız köprüsünü geçerek Tokaçlı mahallesine varıyoruz. Küçük bir mahalle olan Tokaçlı’nın (daha önce köymüş) dar sokakları arasından geçerek müzeyi buluyoruz. Müzenin yanında bulunan kafeden anahtarı alıp müzeyi kendimiz açarak içeri girip dolaşıyoruz.

ZEYTİN SIKMA ATÖLYESİNDEN MÜZE

Taş bir tarihi binadan oluşan zeytin müzesi yaklaşık 300 yıllık zeytinyağı sıkma atölyesiymiş.

Zeytin atölyesi daha önce insanlara iş kapısı olmuş, aş kapısı olmuş. Şimdi de sosyal hayata kazandırılarak Altınözü’nün tanıtımı için bir imkan olmuş. Atölye Altınözü ilçe kaymakamlığının girişimi ile aslına uygun olarak restore edilerek müzeye dönüştürülmüş. Anadolu’daki zeytin ağacının tarihi serüveni görsellerle anlatıldığı müzede, zeytin ve zeytinyağı üretimine tarihi bir yolculuk yapılıyor. Ağırlıklı olarak görsel ve yazılı olarak zeytin ağacı, zeytin ve zeytinyağı ile ilgili geçmişten bugüne dair bilgiler sunuluyor. Ayrıca filozofların, yazarların ve şairlerin zeytine dair söylediği sözler bulunuyor.

ZEYTİNYAĞI NASIL ÇIKARILIYOR

Müzede daha önceki haliyle zeytinyağı çıkarma atölyesi de sergileniyor. Burayı dolaşarak zeytinyağının nasıl çıkarıldığını anlamak mümkün. Müzede sergilenen zeytinyağı çıkarma mekanizması şöyle işliyor. Zeytinlerin konulduğu ve gelip büyük beton taşlarla zeytin ezme değirmeninde hamur haline geldiği bir bölüm var. Yine zeytin kıl torbalara konduktan sonra sıkılarak yağ elde edildiği bir sistem mevcut. Zeytin işliğin belli bir düzeneğe göre çalışan yağ ayrıştırma aygıtı var. Fabrikada zeytinyağı sulu baskı adı verilen eski sistemde üretiliyormuş. Yağı çıkarma tablasının hemen yanında 3 tane çukur (kuyu) mevcut. İki çukur baskı tablasından sızan karasu ve zeytinyağını topluyor. Sıvı alabilen 3 çukurdan 2’sinin delikle birbirine bağlandığı görülüyor. İki çukur sıkım başlamadan önce yarıya kadar su ile dolduruluyormuş, zeytin sıkımı başlayınca baskı tablasından ahşap kanal yardımıyla zeytinyağı sudan hafif olduğu için suyun üstünde kaldığından ortadaki çukura karasu ve zeytinyağı akarak ayrıştırma yapılıyormuş. Zeytinyağının zeminde bulanan küplerle saklandığı ayrı bir oda da bulunuyor.

ALTINÖZÜ ZEYTİN KUPASI DAĞ BİSİKLET YARIŞMASI OLDU

Altınözü'nde bu yıl zeytin ve zeytinyağının tanıtımını yapmak, bununla birlikte tarihi ve doğasına dikkatleri çekmek için dağ bisikleti yarışması yapıldı. Hatay’da ilk kez düzenlenen Zeytin Kupası Dağ Bisikleti Yarışmasına Türkiye’nin çeşitli illerinden sporcular katıldı.

ALTINÖZÜ

Altınözü ilçesinin ismini nasıl aldığı ile ilgili şöyle bir hikaye analtılıyor.  Eski vakitlerin birinden Kuseyr Yaylası’nda altın arayan üç genç varmış. Toprağı bir kazar, bir kapatırlarmış. Yine altın aradıkları bir gün yanlarına bir ihtiyar yanaşmış: “A oğullar; altınınözü bu bereketli topraklar iken, toprağı ne diye altın bulmak için kazarsınız? Tohum ekin, üretin, kazanın” demiş. Bu söyleyiş dilden dile aktarılırken yerin adı Altınözü olmuş.

ZEYTİN

YÜz yıllar boyunca ağacıyla insanlara gölge, tanesiyle aş, yağıyla da şifa olan Zeytin bir Akdeniz ağacıdır. Akdeniz havzasında kurulmuş uygarlıkların kültürlerinde çok önemli bir yer edinmiş. Tarih boyunca birçok medeniyetin hem görsel hem de yazılı eserlerinde bahsedilmiş olan zeytin, insanlık tarihi kadar eskidir.  Zeytin, geçmişten günümüze; bereket, beslenme, bakım, aydınlatma, ilaç, kutsallık, güzellik, umut, barış ve sonsuzluğu simgelemiş ve her alanda değerlendirilmiş bir ürün. Zeytin ağacı kolay yetişen çok zahmet istemeyen kuraklıktan çok etkilenmeyen bir ağaç. Genellikle 300-400 yıl ömür biçilen zeytin ağaçlarının 2 bin yıl yaşayanları da var. Zira Manisa’nın Kırkağaç İlçesi Bakır Beldesi’ndeki 1650 yaşındaki zeytin ağacı, Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından “Anıt Ağaç” olarak tescillendi.

KAHVALTILARIN VAZGEÇİLMEZİ HALHALI BU YÖREYE AİT

Ülkemizin zeytin üretiminin yüzde 8’i Hatay ilinde yapılıyor. 15 milyon civarında zeytin ağacının bulunduğu kent 135.900 tonluk zeytin üretimi ile Türkiye sıralamasında 7. Altınözü, Hatay’ın en fazla zeytin üretimine ve dikim alanına sahip ilçesi. Altınözü’nün tarıma elverişli topraklarının yüzde 52’si zeytin ağaçlarıyla kaplı. Altınözü’de doğan her çocuğa bir zeytin ağacı hediye eder. Çocuklar zeytin ağacıyla beraber büyür.  Dünyada ilk zeytin hasadının Altınözü ilçesinde yapıldığı söylenir.  Sofraların vazgeçilmez lezzeti olan “Halhalı” zeytin türü bu yöreye aittir. Altınözü’nde zeytin kahvaltı dışında, biber ve zeytin posası ile yapılan “Katıklı Ekmek”, “Zeytinyağlı Kekik Salatası” gibi çeşitli yemeklerin de vazgeçilmezi. Elde edilen tane zeytinler, ilçede değişik mahallelerde  bulunan onlarca zeytinyağı fabrikasında işlenir. İlçede ayrıca 1 adet zeytinyağı dolum tesisi ve 1 adet zeytin salamura tesisi bulunuyor.  

ALTINÖZÜ’NÜN ALTIN SUYU

Zeytinin bu kadar önemli olduğu Altınözü’de zeytini yurt içinde ve yurt dışında tanıtmak için çeşitli etkinlikler, festivaller yapılıyor. İlçe Kaymakamlığı, ilçe belediyesi ve üreticiler el birliği ile Altınözü zeytinini ve zeytinyağını tanıtıp markalaştırma çabasındalar. Son yıllarda zeytincilikte önemli artış kaydedilmiş durumda. Üretime bağlı olarak tüketimin de artırılması için çalışmalar yapılıyor. Altınözü Belediyesi Hatay genelinde yapılan fuarlarda çeşitli etkinlikler düzenleyip, “Altınözü’nün altın suyu” diye herkes tarafından hitap edilen zeytinyağını tanıtıyor.

ALTINÖZÜ ZEYTİN VE ZEYTİNYAĞI FESTİVALİ

Altınözü Kaymakamlığı ve Altınözü Belediyesi ev sahipliğinde geçtiğimiz ay zeytin hasadın başladığı bir zamanda “Altınözü Zeytin ve Zeytinyağı Festivali” düzenlenmiş. 1. Altınözü Zeytin ve Zeytinyağı Festivalinin ilk günü Zeytinyağı tadımı ile başlamış. Festival bünyesinde zeytin ve zeytinyağı ile ilgili eğitimler de verilmiş. Festivalde zeytin üretimini artırmak amacıyla yeni zeytin fidanları dikilmiş.