Norveç'te halktan alıp savaşa ve Saray’a verme bütçesi

Mahmut ALGÜNERHAN
Oslo

Yaşam koşulları nedeniyle ‘örnek’ gösterilen ülkelerden Norveç’te sağcı hükümet, 2018 bütçe teklifini açıkladı; halkın vergileri artırılacak, sosyal hak ve hizmetlerde kesintiler yapılacak ancak Krallık Sarayı’nın ödeneği ve savunma harcamaları artırılacak. 

Norveç’te 11 Ekim’de yapılan seçimle koalisyonu devam ettirmek için yeterli sayıda milletvekili çıkartan sağ kolisyon hükümeti, 2018 yılı devlet bütçesi önerisini perşembe günü açıkladı. Bütçe önerisini hükümet adına İleri Adım Partisi (FRP) Genel Başkanı olan, Maliye Bakanı Siv Jensen sundu. 2018 bütçesinde toplam 1325 milyar kron (yaklaşık 1629 milyar dolar) harcayacak. Bunun 231.1 milyar kronunu petrol gelirinden karşılayacak.

KAMU HİZMETLERİNDE KESİNTİLER

Hükümetin sunduğu 2018 bütçesinde, iş ve toplumsal refah alanında; kültür, medya, eğitim, öğrenci konutları, demir yolları, gıda, tarım, göç ve entegrasyon gibi alanlara büyük kesintiler getiriyor. Bunun yanı sıra çocuk kreşlerinin ücretlerine, alkol ve tütüne de vergi zammı gelecek. KDV vergileri yüzde 10’dan yüzde 12’ye yükseltilecek. KDV’deki artışla 530 milyon kronluk artış elde edilmesi düşünülüyor. Devlet kanalı olan NRK için alınan vergi de artırılacak. Kısacası, bütçe önerilerinin büyük bir kısmıyle halkın cebine el atlıyor.

Vergi artışları nedeniyle toplu taşımada, sinema, müze, eğlence parkları ve spor çalışmaları gibi hizmetler daha pahalı olacak. Çocuk yardımına, doğum yapan ve çalışmayan kadınlara 1-2 yıl süreyle verilen 7 bin 500 kronluk yardımda ise bir değişiklik olmayacak. Ancak konutların kısa vadeli kiralanmasından elde edilen gelirden vergi muafiyeti kaldırılacak. Eşlerden birinin çalışmadığı veya az ücret aldığı durumlar için alınan “ikinci derece vergisi” ise kaldırılacak. Böylece bu aileler yılda 6 bin kron daha fazla vergi verecekler. Bu durum en az 83 bin aileyi ilgilendiriyor. Yeni bütçe ile işsizlik yardımı kuralları da zorlaştırılıyor. Hükümet işsizlik ödeneğinden 305 milyon kronluk kesinti yapmayı hedefliyor.

KRALİYET AİLESİNİN BÜTÇESİ ARTIYOR

Buna karşın Kraliyet Sarayı’na daha fazla para ödenecek. Kral ve eşinin özel harcamalarına harcanacak bütce 264 bin kron artırılarak 11. 73 milyon krona çıkartılacak. Veliaht presin harcamalarının da 220 bin kron artışla 9.76 milyon olması öneriliyor. Kraliyet ailesinin “Seyahat masrafları için harcanacak bütçe” de artırılıyor. Geçen yıl seyahatlere 7.7 milyon kron harcanırken bu yıl 9.9 milyon ayrılması teklif ediliyor. Bu da sadece seyahat harcamalarının yüzde 28 oranında artması anlamına geliyor. 

SAVUNMA BÜTÇESİ DE BÜYÜDÜ

Ayrıca yeni bütçede savaşa ayrılan pay da artırılıyor. Bütçe taslağında 139.4 milyon kronun ‘devletin güvenliğine’ harcanması öngörülüyor. Savunma Bakanlığına ayrılan bütçe geçen yıla oranla yüzde 7.4 oranında artırılıyor. Ayrıca sınır dışında görevli Norveç güçlerine ayrılan parada yüzde 22 artış planlanıyor. Ancak Norveç’in savunma bütçesi kendi sınırlarını korumaktan çok NATO görevleri için harcanıyor. 

MÜLTECiLERE DESTEKTE KESİNTİLER

Norveç hükümetinin yeni bütçe önerisinde göç ve entegrasyon alanında da büyük kesintiler olacak.

Yaklaşık yüzde 35 oranında, yani 4.6 milyar krondan, 3 milyar krona düşen bir miktarı öneriyor.

Hükümet bütçesinde okul ve eğitim alanında da kesintiler yapılacak. Kamu yüksek öğrenim kurumlarına sağlanan yardımdan 25 milon kron destekten ve buna ek olarak, öğrencilere verilen yardımdan 11 milyon kron kesinti isteniyor. 

Tarım Bakanlığı da, yeni bütçe teklifine göre 30’dan fazla kuruluşa desteğini kesecek.