Habur’un kapatılması bölge halkını darboğaza sokacak

Beyar ÖZALP
Şırnak

Irak Kürdistan Bölgesel Yönetiminin (IKBY) 25 Eylül’de yaptığı bağımsızlık referandumun ardından tartışmalar devam ediyor. Sınır bölgesinde Türkiye’nin askeri tatbikatı devam ederken AKP ve MHP sözcüleri her platformda tehdit dolu açıklamalarını sürdürüyor. Ekonomik yaptırımların çokça dillendirildiği süreçte bunların başında Türkiye’nin ihracatında büyük bir pay sahibi olan Habur sınır kapısının kapatılması geliyor. 

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bağımsızlık referandumunun yapılmasının ardından ekonomik yaptırımlar kapsamında ticaretin aktığı sınır kapılarının kapatılacağını söyleyerek IKBY’nin Türkiye üzerinden geçen petrol boru hattı vanasının kapatılabileceği sinyalini vermişti. Erdoğan’ın açıklamalarına Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkçi destek verirken Ekonomi ve Dışişleri Bakanları ise yaptıkları açıklamada sınır kapısının kapatılmayacağı açıklamalarında bulundular. TUİK ocak-temmuz 2017 verilerine göre Irak ihracatta, Almanya ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin ardından üçüncü sırada yer alıyor.TUİK’e göre,Türkiye’den Irak’a bu dönemde 5.4 milyar dolar ihracat yapıldı.

BÖLGE’NİN BACASIZ FABRİKASI HABUR

Habur sınır kapısının bulunduğu Şırnak’ın Silopi ilçesiyle çevre il ve ilçelerde sanayi gelişmediği için bölgenin ekonomisi bacasız fabrika olarak adlandırılan Habur’a bağımlı durumda. Habur’un kapatılması söylentileri bile halkı endişelendirmeye yetmiş durumda. Silopi’de konuştuğumuz Market İşletmecisi Serhat Bilen, “Bizim burada her şey Habur’a bağlı, sınır kapısı açıksa halkın ekonomik gücü artar, kapandığı vakit ise halk yoksullaşır. Markette sattığımız birçok ürün Irak’tan geliyor. Bunların gelmemesi ya da az gelmesi demek direk olarak fiyatların yükselmesi anlamına geliyor böyle olunca da halkın alım gücü azalıyor” dedi.

‘HABUR KAPANIRSA BATIYA GÖÇ ETMEK ZORUNDA KALACAĞIZ’

Habur sınır kapısından büyük ölçekli ticaret yapıldığı gibi günlük olarak gidip gelen ve bavul ticareti yapanlarda büyük bir paya sahip. Günlük olarak Irak’a yolcu olarak gidip gelen bölge halkı temel ihtiyaçlarının yanı sıra geçimlerini de bu yolla karşılıyorlar. Gümrük Ticaret Kanunu’nun belirlediği kotada kendileriyle beraber ürün getiren vatandaşlar bu ürünleri başta Silopi ve Cizre olmak üzere çevre şehirlerdeki esnaflara satıyor. Günlük olarak Irak’a gidip gelerek geçimini sağlayan Cizreli bir genç ile yaptığımız sohbette bölgede fabrika ya da başka iş alanları olmadığı için mecburi olarak sınır ticareti yaptıklarını ifade etti. Cizreli genç, “Tek geçim kaynağımız Habur’dan Irak’a  gidip gelmektir. Buradan hem evimizin ihtiyaçlarını karşılıyoruz hem de geçinmeye çalışıyoruz. Buradan günlük 50-100 lira arası bir para kazanıyoruz. Eğer burası kapanırsa yapacak hiçbir iş olmadığı için mecburen batıya göç etmek zorunda kalacağız” diye konuştu.

‘HALK OLUMSUZ ETKİLENİR’

Sınır kapısının kapatılmasından en çok etkilenecek kesimlerin başında ise kamyon şoförleri geliyor. Bölge de hemen hemen her ailede bir kişi geçimini kamyon şoförlüğü yaparak sağlıyor. Sürekli olarak Türkiye’den Irak’a mal götüren kamyon şoförleri sınırın kapanması durumunda ne yapacaklarını kara kara düşünüyor. 2014 yılında IŞİD’in saldırıya geçmesiyle beraber ticaret hacminin düşmesinden kaynaklı işleri azalan kamyon şoförleri sınırın kapatılması durumunda işsiz kalmakla karşı karşıya kalacaklar.  

Habur sınır kapısından Irak’a geçmek üzere olan bir kamyon şoförüyle yaptığımız sohbette sadece bölgeden değil, sınırın diğer tarafında Irak’ta da birçok insanın kapı sayesinde evine ekmek götürdüğünü belirterek, “Şu anda kapıdayız ve Irak’a gidiyoruz. Bu kapının kapatılmasıyla bir yere varılmaz. Bütün insanlar ekmeğinin peşinde. Bölgede ne iş yeri ne de fabrika var. Kapatılırsa ne yapacağız” dedi. Bir başka şoför ise  kapının şu anda açık olduğunu ancak kapatılması durumunda zararın kendilerine olacağını ifade ederek, “Bölgenin ekmeği bu kapıya bağlı bizim maddi durumumuz yok. Hepimiz bu kapıya bağlıyız. Kapının açık olması hem bizim hem de diğer taraf için iyi. Şu an sıkıntı yok ama olursa bizim için iyi olmaz” dedi.

20 YILLIK SÖYLENTİ: OVAKÖY

Habur sınır kapısının kapatılması durumunda yeni bir sınır kapısının açılması tartışması da sürüyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Habur’un kapatılabileceği açıklamasını yaptıktan sonra Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkçi Habur’a alternatif olması için Ovaköy’de yeni sınır kapısının açılması için çalışmalar yaptıklarını açıklamıştı. Ovaköy de Habur gibi Silopi’ye bağlı bir köy ve Habur’a sadece 32 kilometre uzaklıkta yer alıyor. Ovaköy’de sınır kapısının açılması ilk defa gündeme gelmiyor, yıllardır belli aralıklarla ikinci sınır kapısı olarak açılacağı söyleniyordu. Ovaköy ismi ilk olarak yaklaşık 20 yıl önce Irak’la ticaret hacmini artırmak amacıyla ikinci bir sınır kapısı olarak açılacağı iddiasıyla gündeme geldi. Son yıllarda ise Bölgesel Kürt Yönetimi ile ters düşüldüğünde ekonomik bir koz olarak ortaya atıldı. AKP iktidarı Ovaköy’de açılacak sınır kapısıyla ticarette Kürt yönetimini sarf dışı bırakarak direk Bağdat yönetimiyle muhatap olacağını iddia ediyor. Ancak bu durum pratikte pek de mümkün görülmüyor. Ovaköy, Kürt yönetiminin sınırları içerisinde olan Zaho kentinin karşısında bulunuyor. AKP, Kürt yönetimine rağmen direk Bağdat yönetimi ile ticaret yapmak istiyorsa bölgede Zaho’dan başlayan ve Şengal’den geçerek Musul’a kadar uzanan uzun bir koridor açmak zorunda kalacaktır. Bu da bölgede yeni bir savaşın başlaması anlamına geliyor.