Domatesin kışlık hikayeleri (tarifleri)

Makbule HATİCE
İstanbul

Yaptığım tariflere hikaye demek hoşuma gidiyor. Çünkü her bir tarifin kendine göre yaşanmışlığı olur. Her yapıldığı mutfakta yapan kişiye göre değişen, o mutfağın, o kişilerin yaşanmışlıkları içinde, hazırlanmasından tüketilmesine kadar geçen sürede bazen az bazen çok yer tutan hikayeler. 

FABRİKADAN GELEN SOSLU KIZARTMA KOKUSU

Benim hikayemde ise domates soslu kızartmaların ayrı bir yeri var; fabrikada çalışırken Bafralı bir arkadaşımız bazı sabahlar sabah kahvaltısına bir kavanoz dolusu soslu kızartma getirirdi. Baba termostan (büyük termosumuzun adı) bardaklara çayımızı koyar işe gelirken aldığımız sıcaklığını hâlâ muhafaza eden ekmekten parçalar koparıp iştahla yerdik. Kendi yaptığım kızartmalarda hâlâ o lezzeti yakalayabilmiş değilim. Belki de paylaşmanın tadını bulamıyorumdur...

Eylül ayı domatesin en bol olduğu, tezgahlarda fiyatının en düşük olduğu ay. İşte şimdi domatesi kışa hazırlayabiliriz. Türlü şekillerde saklayabiliriz; sos olur, püre olur, patlıcanlı olur, biberli olur, sade olur, menemenlik olur. Kilo derdi yok, tane derdi yok; ne kadar yapmak istiyorsanız, ne kadar tüketiyorsanız veya paranız ne kadarına yetiyorsa tamamen size kalmış. 

HADİ İŞE KOYULALIM

Hikayemizde önce ne yapacağımıza, ne kadar yapacağımıza karar vererek başlıyoruz. Domates, patlıcan, acı tatlı sivri biber, olmazsa olmaz sarımsak.

Önce domateslerden başlıyoruz:

Püre yapacağımız domatesleri rondodan geçiriyoruz veya rendeliyoruz. Rondodan geçireceksek kabuklarını soyalım. Tembel işi yapmak isterseniz soymadan da yapabilirsiniz. Tencereye koyup bir kaşık tuz, biraz sıvı yağ ekleyip suyunu çekene kadar ara sıra karıştırarak pişirelim. Pişen püreyi sıcakken kavonozlara dolduralım ağzında iki parmak boşluk kalsın kullanılmamış temiz kapaklarla kapatıp temiz bir bezin üzerine ters çevirip soğuyana kadar bekleyelim.

Sos yapacağımız domatesleri de aynı şekilde rondoda çekelim veya rendeliyelim. Tencereye koyduktan sonra bir kaşık tuzu, bir miktar yağı (Ölçü vermiyorum  ne kadar yaparsanız ona göre koyarsınız ama bu miktar bir çay bardağını geçmesin) domatesin miktarına ve tercihinize göre iki üç diş veya daha fazla sarımsak, iki üç tane çekirdekleri çıkartılıp küçük doğranmış sivri biber tencereye eklenip domates suyunu çekene kadar ara ara karıştırılarak pişirilir. Suyunu tamamen çektirmeyin sos olacağı için biraz sulu kalsın. Sıcakken kavanozlara koyup, temiz kapakla kapatıp ters çevirin soğuyana kadar bekleyin. Bu sosu sarımsak koymadan yaparsanız sade sos olur.
Menemen sosu yapmak için; biberlerin baş kısımlarını kesip ortadan ikiye ayırarak tohumlarını da çıkartıp doğrayalım bir çay bardağı yağda kavuralım. Domateslerin kabuklarını soyup küp küp doğrayalım (Maalesef tembellik yapamazsınız) Tencereye koyalım. Hafif kavurduğumuz biberleri, bir kaşık tuzu ilave edelim. Biberlerimiz acı tatlı karışık olursa sosumuz daha lezzetli olur. Tatlı biberlerse sosun içine bir kaşık pul biber ilave edebilirsiniz. Domatesler suyunu çekene kadar ara sıra karıştırarak pişirelim. Sıcakken kavanozlara doldurup ters çevirip soğuyana kadar bekleyelim.

Domates soslu patlıcan kızartmasında; patlıcanları alaca soyup önce dörde kesip parmak boyunda doğrayalım. Biberlerin başlarını kesip ortadan ikiye bölüp çekirdeklerini çıkardıktan sonra da iri iri doğrayalım. Domateslerin kabuklarını soyup küp küp doğrayalım. Sarımsakları  soyup iri doğrayalım. Önce patlıcanları sonra biberleri kızarttıktan sonra tavadaki yağı boşaltalım. Aynı tavaya domatesleri ve sarımsakları koyup tuz ilave ederek biraz pişirelim suyunu salınca patlıcanları ve biberleri ilave edip bir taşım kaynatalım. Kızartma yaptığımız için yeniden yağ ilave etmeye gerek yok. Sıcakken kavanozlara doldurup, ters çevirip soğumasını bekleyelim.

Bütün tariflerde önemli olan kavanozların sıcakken doldurulması, kavanozun ağzında iki parmak boşluk bırakılması ve kavanoz kapaklarının kullanılmamış temiz kapaklar olmasıdır. Ters çevirip soğumasını beklediğimiz kavanozları güneş almayan yere koyalım. Tüketmek istediğimizde açılan kavanozları buzdolabına koyalım.

Domatesin tamamen hormonlu olduğu kış aylarında, hazırladığımız konverveleri ister yemeklerde istersek kahvaltılarda keyifle tüketebiliriz.