‘Ayakkabının yüzde 70’ini yapıyoruz yüzde 10’unu alamıyoruz’
Manisa’da iş bırakan sayacılar, ayakkabının yüzde 70’ini yaptıkları halde toptan fiyatındaki satışın yüzde 10’unu bile alamadıklarını dile getirdi.
Metehan UD
İzmir
Birçok kentin ardından Manisa Ayakkabıcılar Sitesi’nde çalışan sayacılar da parça başı ücretlerinin arttırılması, solüsyon ve iplerin imalatçılar tarafından tedarik edilmesi ve kayıt dışılığın son bulması talebi ile üretim yapmayı durdurdu.
Manisa’daki sayacıların büyük bir kısmı iş bırakmaya katılırken, 1 hafta içinde sonuç sağlanamazsa sayacılar eylemlerini sürdürecek. 10 yıla yakın süredir aynı ücrete üretim yaptıklarını dile getiren sayacılar bütün imalatçılar en az yüzde 50 zam yapmadan iş başı yapmayacak. Sayacı temsilcileri ile büyük ayakkabı firmalarının sahiplerinin önümüzdeki günlerde görüşme yapması bekleniyor.
20 yıllık sayacı ustası Murat Yıldırak, “Emeğimizin hakkı için birlik, beraberlik içinde hareket edeceğiz, haklarımızı alana kadar. Bir arada olursak alamayacağımız hiçbir hakkımız yok. Mağazada 400 liraya satılan ayakkabıyı 4 liraya dikiyoruz. Artık bu paraya çalışmak istemiyoruz. Ayakkabının yüzde 70’ini ben yapıyorum ama toptan fiyatı üstünden yüzde 10’unu alamıyorum. Malzemeye, dükkan kiralarına yüzde yüz zam geldi ama bize zam yapılmadı. Sayacı arkadaşlarım para kazanamadığı için birer birer mesleği bıraktı. Sayacılar, elektrik su faturalarını ödeyemecek duruma geldi. Artık mülk sahipleri de sayacılara dükkan vermiyor. Bunlardan dolayı sayacılık Manisa’da yok olmaya yüz tutmuş durumda” dedi.
‘DERNEK KURMAYA KARAR VERDİK’
22 yıllık saya utası Faysal Aslan da sayacılığın sahipsiz bir meslek haline geldiğini ifade ederek şunları söyledi: “Biz bu mesleği sürdürememekteyiz. Fiyatlarımız çok düşük. Türkiye genelinde sayanın bir alt taban fiyatı olması lazım. Bugünün şartlarında asgari ücretin altında çalışıyoruz. Çoğu arkadaşımızın iş güvencesi yok. Mesleğimize yeni işçiler yetiştiremiyoruz. Tüm ustalar tek başına çalışmak zorunda kalıyor. Bu meslek tek başına da yapılacak bir iş de değil. Bir alt tabanımız olsa her şey daha düzenli olur. Odamız da bizim sorunlarımızla ilgilenmedi çünkü onlar imalatçıları temsil ediyor. Bundan dolayı sayacı derneği açmaya karar verdik. Örgütümüz olmadığı için sahipsiz kaldık. Dernek kurarsak daha iyi şartlarda çalışırız.”
‘ASGARİ ÜCRETİN DE ALTINDA KAZANIYORUZ’
19 yıllık saya ustası Melih Ay da sayacılığın çalışma şartlarının çok zor olduğunu belirterek “Sabah sekizde dükkana geliyoruz. 11’de evime gidiyorum. Malzeme masraflarını çıktığımızda aldığımız para asgari ücretin de altına düşüyor. Bu sadece benim değil bütün sayacıların sorunu. Bana ‘Kazanamıyorsan yapma’ diyor. Ben bu mesleği yapmayıp da ne iş yapacağım? Benim elimden başka iş gelmiyor. Elimde sanatım var. 10 sene önce 6.75’e bot dikiyordum, bugün daha ağır modelini daha düşük fiyata dikiyorum. Ben çocuğumu hafta sonundan hafta sonuna görüyorum. Ben bunları yaşamak zorunda mıyım, benim sosyal hayatım böyle mi geçecek? Yeri geldi bu meslekte 3 ay da çalışmadık 4 ay da. Gerekirse şimdi de çalışmayacağız. Birlik olursak hakkımızı alırız” dedi.
‘SAĞLIK PROBLEMLERİMİZ DE ÇOK’
Ayakkabı yapımı sırasında kullanılan solüsyon çok sayıda sayacıda meslek hastalığı yaratmış durumda. Bunlardan biri de 20 yıllık saya ustası Ömer Aydın. Solunum yollarında sorun yaşayan ve iki defa ameliyat olan Aydın şunları söyledi: “Kimyasal madde ile çalıştığımız için sağlık problemlerimiz çok. Doktor bu mesleği yapmaya devam edersem bir kez daha aynı sorunlarla karşılacağımı söyledi ancak benim yapabilecek başka bir mesleğim yok. Çalışmak zorundayım. Yakın zamanda bir kez daha ameliyat olmam lazım. Bir talebimiz de işçi sağlığı önlemlerinin imalatçılar tarafından sağlanması.”
68 yaşında olan Arif usta da 10 yaşından beri bu işte çalışıyor. Emekli olduğu halde yaşadığı ekonomik sorunlardan dolayı tekrar çalışmak zorunda kalan Arif usta da “15 seneki ücretle şimdiki aynı. Oğlum kendi sigortasını dahi yapamıyor. Meslekte durum çok kötü. İmalatçılar kazancımızı asgari ücrete endeksleyerek hesaplıyor. Sabah 7’den gece 11’e kadar çalışıyoruz. Bunu hesaplamıyorlar. Bir makine parçası değiştirdik mi haftalık gidiyor. 20-25 sene öncesinde sayacılar bu şekilde iş bıraktı, kazanım elde ettiler. Öncesinde yazın ayrı, kışın ayrı zam yapılırdı. Şimdi zam istiyoruz vermiyorlar” dedi.
KADIN SAYACI: ÇOCUKLARLA GÜNÜMÜZ BURADA GEÇİYOR
Uğur ÖKDEMİR
Bursa
Bursa Ayakkabıcılar Sitesi’nde de sayacılar, parça başı ücretlerinin arttırılması ve sosyal güvencelerinin sağlanması talepleri ile bir hafta iş bırakma eylemi başlattı. Bursa’da sayacılık yapan Aslı Özgen, iki çocuğunun da okuldan çıktıktan sonra sitede zaman geçirdiğine dikkat çekiyor.
8 yıldır bu işi yaptığını söyleyen sayacı Aslı Özgen, “İki çocuğum var. Onlar da benimle birlikte bu sitede zaman geçiriyor. Biri 3’e diğeri 6’ya gidiyor. Okuldan sonra buraya yanıma geliyorlar mecburen. Biz burada emek veriyoruz ama hakkımızı alamıyoruz. 8 senedir zam almıyoruz. Bütün günümüz burada geçiyor ve her gün tavuk yemekten içimizden civciv çıkacak neredeyse. Evde yemek bile yapamıyorum. Sabah 7’de gelip 11’de eve gidiyorum. Cumartesi pazar yok hep buradayız” dedi.
Sosyal güvencelerinin olmadığını ifade eden Özgen, “Hiçbir hakkımız yok açıkçası. Bizlerin de hakkı değil mi tatile çıkmak? Bırakın tatile çıkmayı pikniğe bile gidemiyoruz. O bile bize lüks olmuş durumda. Durumumuz içler acısı ama bu hale gelmesinde bizlerin de payı var. Zamanında 3 TL’ye dikerken diğeri ‘Getir ben 2 TL’ye dikerim’ diye diye kendimizi bitirdik. Artık bu şekilde yapmamalıyız. 8 senede her şeye zam geldi kullandığımız iğneye bile zam gelirken bize bir türlü gelmedi. Hafta sonları malzemeciye borcu ödememek için kaçıyoruz. Nereye yetiştirelim biz de bilmiyoruz” diye konuştu.
Her yerde olduğu gibi Bursa’da da Suriyeli sayacılara rastlanıyor. Başta, ‘Suriyeliler geldi işimizi aldılar’ dendiğini belirten bir Suriyeli sayacı, “Ama hepimizi eziyorlar, bunu sonradan da olsa anladık ve bugün birlikte mücadele ediyoruz. Biz savaştan çıktık ama daha büyük bir savaşa girdik şu an. Ekonomik savaş veriyoruz. Bizlere Suriyelilerin zam isteme hakkı yok diyorlar. Ama çalışırken aynı işi yapmamızı bekliyorlar. Bugün Türkiyeli ve Suriyeli saya işçileri olarak ortak hareket ediyoruz. Bizi birbirimize karşı kullanmalarına artık izin vermeyeceğiz. Şimdi dernek kuruyoruz ve bu dernekte biz Suriyeliler de olacak” dedi.
Sitede daha önce 300’e yakın sayacının bulunduğunu ancak zamanla bir kısmının mesleği bıraktığını dile getiren bir sayacı da şunları söyledi: “Şu an 200 civarında usta var. Bunların yanında çalışanları da saydığında 1000’in üzerinde oluyor çalışan sayısı. Artık kimse çalışmak istemiyor. Eskiden birbirimizin sıkıntısını çözerdik. Ama zamanla aldığımız ücretler azaldı, herkes geçim derdine düştü. Bırakın birbirine yardım etmeyi birbirinin işini kapma noktasına geldik. Selam vermez olduk neredeyse birbirimize.
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
