Norveç’te sağcılar kazandı, sosyal demokratlar geriledi

Mahmut ALGÜNERHAN
Oslo

Norveç’te dün yapılan parlamento seçimlerini iktidardaki sağ muhafazakar parti Höyre (H) kazandı. 1985’ten bu yana sağcılar, ilk defa üst üste iki seçim kazanmış oldu. Ana muhalefet partisi olan İşçi Partisi ise ikinciliğini korudu ancak ciddi oy kaybetti.

Kesin olmayan sonuçlara göre ülkede hükümet değişikliği görülmüyor. İktidardaki sağcı Höyre (Sağ Parti-H)  partisinden başbakan olan  Erna Solberg, sağ koalisyonun dört yıl daha ülkeyi yöneteceği açıklaması yaptı. Norveç’te iktidarda Höyre partisi, göçmen karşıtlığı ile bilinen İleri Adım Partisi (FrP) ve iki merkez sağ partiyle kurulan koalisyon bulunuyordu.

DÖRT PARTİLİ SAĞ KOALİSYON HÜKÜMETİ

Seçim sonuçlarına göre H ile FrP partilerinin tek başlarına koalisyon hükümetini sürdürmeye sayıları yetmiyor. Bu iki partinin hükümet kurmak için yine Venstre (Sol Parti-V) ile  KrF (Hıristiyan Halk Partisi) isimli partilerinin desteğine ihtiyaçları bulunuyor. Adı Sol Parti olan Venstre aslında sağ liberal bir parti. Eğer bir kez daha bu desteği alırlarsa, toplam 89 milletvekiliyle hükümet kurmak için çoğunluk oluşturabilecekler.
Aynı şey İşçi Partisi (AP), Merkez Parti (SP), Sosyalist Parti (SV), Kızıl Parti (R), Yeşiller Partisi (MDG) gibi partiler için de geçerli.
Bu partilerde yeterli sayıyı elde edebilmeleri için KrF’in veya Sol Parti’nin desteğini almaları gerekiyor. Ancak Sol Parti’nin AP’nin kuracağı bir hükümetine değil, yeniden sağ koalisyona destek vereceği tahmin ediliyor.

BÜYÜK PARTİLERİN HEPSİ OY KAYBETTİ

Ülkenin halen en büyük partisi olmasına rağmen, bir muhalefet partisi olan sosyal demokrat İşçi Partisi (Arbeider Partiet-AP) seçimde en büyük kaybı olan parti oldu.

AP yüzde 3.4  gerileyerek  yüzde 27.4 oy oranı ile 6 milletvekili kaybetti ve milletvekili sayısını 49’a düşürdü. Adına rağmen parti milyarder bir iş adamı olan Jonas Gahr Store liderliğinde bulunuyor.  

Öte yandan İktidardaki sağ parti Höyre (H) 1.6 gerileyerek yüzde 25.2 oyla ve 2 kayıpla 46 milletvekili çıkardı. Hükümetin diğer ortağı FrP de 0.8 gerileyerek yüzde 15.5 oyla ve 1 kayıpla 28 milletvekili çıkardı.

Hükümete dışardan desteklerini sunan KrF ile V partileri de gerileyen partiler arasında. KrF, 1.3 oranında gerileyerek yüzde 4.3 oyla 10 olan milletvekili sayısını 8’e düşürdü. V partisi de 1.2 gerileyerek yaklaşık yüzde 4.1 oyla ve 2 milletvekili kayıpla 7 milletvekili aldı.

KÖYLÜLERİN PARTİSİ OY ARTIRDI

AP dışındaki hükümet karşıtı partiler ise oy oranlarını artırdı. Seçimde oylarını en fazla artıran parti, genel olarak bir köylü partisi olan SP oldu. SP oylarını yüzde 5.1 artırarak 10 olan milletvekili sayısını 19’a yükseltti. Oylarını artıran başka parti de SV oldu. SV de oylarını yüzde 1.7 artırarak yüzde 5.8 oyla 7 olan milletvekili sayısını 10’a yükseltti. Kızıl Parti (R) partisi oylarını yüzde 1.1  artırarak yüzde 2.2 oyla bir milletvekilini meclise gönderdi. MDG partisi ise 0.3 artışla  yüzde 3.1 oyla 1 milletvekili kazanabildi. Ancak her iki parti de baraj altında kaldı. Norveç’te seçim barajı yüzde 4.

Beş milyon nüfuslu Norveç, aynı zamanda Batı Avrupa’nın ana petrol ve gaz üreticisi. Ülkede işsizlik oranı ise yaklaşık yüzde 4.3.

NORVEÇ’TEKİ SAMİ HALKI DA PARLAMENTOSUNU SEÇTİ

Öte yandan Norveç’te Sami Parlamentosu için de seçim yapıldı. Bu seçim sonuçlarını almanın ise bir iki hafta süreceği belirtiliyor. Bu parlamento Norveç’teki Sami halkının siyasi konumunu güçlendirmek, Samilerin Norveç’teki çıkarlarını teşvik etmek; eşit ve adil muamele görmelerine katkıda bulunmak,  dil, kültür ve sosyal yaşamını güvence altına alarak geliştirilmesini sağlamak için çalışıyor.
Norveç, İsveç Finlandiya ve Rusya’da toplam olarak yaklaşık 60 bin Sami yaşıyor ve bunlardan 40 bini Norveç’te bulunuyor.
Samilerin geçmişteki durumu, Kürt halkının durumuyla benzeştiriliyor. Sami halkının da geçmişte dili ve kültürü yasaklanmıştı. Ama Samiler, 1987 yılında Sami yasasını oluşturarak 1989 yılında Sami Parlamentosunu kurdular. Bugün Norveç’te Sami halkının ulusal haklarını kullanma hakkı ve parlamentolarını kurmaları, Norveç’in bölünmesi olarak değil tam tersine halklar arasında kaynaşmayı daha da güçlendirilmesi olarak görülüyor.