Hamma Hammami: Tunus politik bir çıkmazda

Tunus Halk Cephesi Sözcüsü Hamma Hammami, Fransa’da yayın yapan Middle East Eye gazetesinden Maryline Dumas’a verdiği röportajda, ülkesindeki politik gelişmeleri değerlendirdi. İktidardaki mevcut ittifakın, ekonomik, politik ve toplumsal durumu daha da ağırlaştırdığını belirten Hammami, “Parlamento çalışmalarının kilitlenmesi, anayasa hükümlerinin yerine getirilmesi ve hükümetin durumu açısından ülke politik bir çıkmazda” dedi. Tunus Halk Cephesi, kasımda yapılacak yerel seçimler yerine erken genel seçime gidilmesini istiyor.

Size sağlanan koruma sisteminde yapılan değişikliklerin Halk Cephesi’ni hedef aldığını söylediniz. Neden?
Halk Cephesi, bu değişikliğin aslında bizim, erken seçimlere gidilmesi ve Cumhurbaşkanının hazırladığı ekonomik ve mali suçlarının affedilmesini öngören yasaya karşı tutumumuzun cezalandırılmasına yönelik olduğunu düşünüyor.
Essebsi, son cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri sırasında kendi partisini finanse eden Ben Ali döneminin sorumlularının lehine bir af yasası hazırlamıştı. Bunların arasında eski bakanlar, Samir Laabidi gibi Ben Ali’nin propaganda sorumlusu, hükümet sözcüsü ve Gençlik ve Spor Bakanı gibileri bulunuyor. Essebsi açıkça, gerçekleri gizleyerek ve ikna edici bir açıklamaya dahi gerek duymadan, Nida Tounes’e dahil olan bu eski düzenin adamlarını kurtarmak istiyor. Aynı şekilde Ennahda’da Essebsi’yi destekleyen eski düzenin adamlarına kucak açtı. Halk Cephesi ise bu yasa tasarısının iç yüzünü teşhir ederek, kitle örgütleriyle birlikte sokak mücadeleleriyle, meclisten geçmesini üçüncü kez engelledi.

Bu af yasası 2015 yılında ilk sunulduğundan bu yana epey değişikliklere maruz kaldı. İlk şeklinde iş adamlarını da kapsarken şimdi sadece memurlarla sınırlı kaldı. Sizin açınızdan zafer elde ettiğiniz söylenebilir mi?
Yarım bir zafer. Yasa şimdi sadece eski düzenin idari kadrolarını ilgilendiriyor. Yani eski bakanlar da buna dahil. Son olarak Nessma TV’ye demeç veren Gannuşi’ye bakılırsa yasa geçecek. Yaşadığı bölünmelerden sonra şimdi, Nida Tounes’in esas omurgasını, Ben Ali’nin partisinin (1988 yılında Ben Ali tarafından kurulan ve 2011 yılında feshedilen RCD-Demokratik Anayasal Birlik Partisi) mensupları oluşturuyor.
Ridaha Belhaç ve bağımsızlar ‘Önce Tunus’ adlı bir parti kurarak orada toplandılar, Essebsi tarafından partisinin sol kanadı diye tanıtılan Mohsen Marzuk (sol fikirlerden uzun yıllar önce uzaklaşmış olsa da) ‘Tunus Projesi’ adlı kendi partisini kurdu. Sendikacılar da terk etti. Kala kala geride sadece RCD’ciler kaldı. Essebsi ve oğlu Hafed için, 17 Kasım’da yapılacak yerel seçimler çok önemli. Bu seçimden galip çıkmak ve Ennahda’ya karşı direnebilmek için bu tür seçimlerde deneyimli ve hile konusunda uzman eski RCD mensuplarını etrafına toplamayı ve seçim konusunda yetkin organları ele geçirmeyi istiyor.

Seçimlere hile karıştırılabileceğini mi söylemek istiyorsunuz?
Evet. Şimdiden düzenlemeye başladılar bile. Yerel yönetimlerin yetkilileri, atamalarını yapan Nida Tounes ve Ennahda’nın elinde bulunuyor. Bu yetkililer şimdiden bulundukları yerlerde seçim rüşvetleri dağıtmaya başladı bile. Şehir için yapılan hizmetleri, partilerinin halka bir lütfu olarak gösteriyorlar.

‘SEÇİMLERİN ÖZGÜRCE YAPILMASINI İSTEMİYORLAR’

Yerel seçimlerin ertelenmesini isteyen politikacıların sayısı artarken Halk Cephesi bu konuda henüz görüş bildirmedi...
Halk Cephesi şu ana kadar seçimlerin ertelenmesini istemedi ama diğerleriyle birlikte aynı endişeleri taşıyoruz. Nida Tounes ve Ennahda demokratik yerel yönetimler istemiyor. Bu nedenle yerel yönetimler yasası konusunda Mecliste yapılması gereken görüşmeleri sürekli erteliyorlar.
Anayasanın 7. maddesi yerel yönetimlere geniş yetkiler tanırken Tunus’taki despotizmin temel özelliği olan merkezi yönetimin yerel yönetimler üzerindeki iktidarını sınırlıyor.
Bugün seçimlerin ertelenmesini isteyen partiler, 17 Aralık’a kadar olan sürede yaklaşık 400 madde içeren yerel yönetimler yasasının tartışılıp yasalaşmasının yetişebileceğine şüpheyle bakıyorlar. Hele de aynı zamanda 2018 bütçesinin de görüşülüp tamamlanması da gerekirken... İmkansız bir iş!
Asıl mesele, Ennahda ve Nida Tounes’in yerel yönetimler yasasının görüşmelerinin seçim tarihine kadar yetişememesi durumunda 1975 tarihli ilgili yasanın geçerli olacağına ilişkin bir yasayı meclisten geçirmiş olmalarıdır. Böylece, tamamen merkezi yönetimi hakim kılan eski sistem yeniden kurulmuş olacak. Yerel yönetimler hiçbir idari, politik ve mali otonomiye sahip olmayacak. Bir paket kağıt almak için bile bölgesel ya da merkezi idareden izin almak zorunda kalacaklar.
Halk Cephesi seçimlerin yapılmasını istiyor, ama bunun mümkün olmayacağının biz de farkındayız. Ennahda ve Nida Tounes, seçimlerin özgürce yapılmasını istemiyorlar. Bunu kabul edemeyiz.

Bu yerel seçimlerin düzenlenmesinin zor olacağını siz de kabul ediyorsunuz ama erken seçime gidilerek cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin yapılmasını istiyorsunuz. Burada bir çelişki yok mu?
Hayır. Bizce iktidarın ayak dirediği yerel seçimlerin zaten ülkenin şu anda içinde olduğu krizin hiçbir sorununa çözüm olmayacağı açıktır. Bu nedenle Halk Cephesi global bir çözümün gerekliliğine inanıyor. İktidardaki mevcut ittifakın, ülkenin ekonomik, politik ve toplumsal durumunu daha da ağırlaştırdığına inanmaktadır. Bizzat Maliye Bakanı parlamentoda, devletin ağustos ve eylül maaşlarını ödeyip ödeyemeyeceğinden emin olmadığını söyledi. Sonra söylediklerini düzeltmeye çalıştı ama ülke gerçekten de uçurumun eşiğinde bulunuyor. Terör tehdidi devam ediyor. Daha 8 Ağustos’ta Ulusal Muhafızlar Kasserine’de iki teröristi öldürüp birini canlı yakaladılar. Buna karşın, parlamento çalışmalarının kilitlenmesi, anayasa hükümlerinin yerine getirilmesi ve hükümetin durumu açısından ülke politik bir çıkmazdadır.
Bazı bakanların değiştirilmesini içeren yeni kabineyi kurmayı beceremiyor. Neden olduğunu biliyor musunuz? Çünkü bu değişiklikler, Kartaca (cumhurbaşkanlığı sarayının bulunduğu yer), Kasbah (başbakanlığın bulunduğu yer) ve Montplaisir (Ennahda’nın genel merkezinin bulunduğu yer) için hayati öneme sahip bir hâle geldi.
Şubat 2015 ile Ağustos 2016 arasında başbakanlık yapan Habib Essid, fazla bağımsız hareket etmeye başladığı için Kartaca tarafından saf dışı bırakıldı. Onun yerine, 2019 seçimlerini hazırlaması için, bir kukla olması beklenen Yusuf Chadded atandı.
Ancak Kasbah’a bir kez yerleşenin bir süre sonra kendi hesabına hareket etmeye başlaması neredeyse bir geleneğe dönüştü. Üstelik de Kartaca ve Essebsi’nin oğluyla sık sık çelişkiye düşüyor. Kartaca, kabineye kendisine sadık olanları atayabileceği bir değişiklik istiyor. Ancak Chadded, bu durumda yeni atanacak bakanların talimatları kendisi yerine Kartaca’dan alacaklarına inanıyor.
Montplaisir de bazı endişeler taşıyor. Eğer Chadded bağımsız hale gelir ve kendi örgütünü kurarsa -Fransa’daki Macron etkisi hatırlatılıyor- kaybeden Montplaisir ve Kartaca olur.

Gannuşi bu nedenle mi 1 Ağustos’ta Nessma TV’ye demeç verdi?
Ennahda lideri başbakana, “Seçimlerde aday olmayacağını bize şimdi söylemen gerekir” sözleriyle aslında “Seni, kendi çıkarlarına değil bizlere hizmet etmen için oraya getirdik” demek istemiştir. Cumhurbaşkanlığı koltuğunda, kafası şimdiden 2019 seçimleriyle çok meşgul olan birisi oturuyor. Aday olmaya karar verdiğini biliyoruz.

Peki gelecek cumhurbaşkanlığı seçimlerinde siz aday olacak mısınız?
Bu konuyu henüz Halk Cephesi içinde konuşmadık.

GERÇEK BİR EŞİTLİK İÇİN MÜCADELE EDECEĞİZ

Essebsi geçtiğimiz 13 Ağustos’ta kadın hakları konusunda bazı açıklamalarda bulundu. Özellikle miras konusunda eşitlikten yana olduğunu açıkladı. Bu konuda siz ne düşünüyorsunuz?
Halk Cephesi her alanda gerçek bir eşitlikten yana olduğunu her zaman savundu. Yasanın bu doğrultuda değiştirilmesine hayır demeyecektir. Biz de eşitlikten yanayız ve hak eşitliği konusunda daha da ileri gidilmesini istiyoruz. Ancak cumhurbaşkanının düşüncesi pek net değil. “Benim şahsi düşüncem budur ve bir komisyon kurup tartışacağız” dedi. Ama cumhurbaşkanının bir yasa hazırlayıp sunma hakkı var.
Eski düzenin adamları için ekonomik ve politik barış konusunda yasa tasarısını hazırlayıp meclise göndermişti. Neden bu konuda aynı şeyi yapmıyor? Sadece miras konusunda değil, çalışma hakkı, cezai sorumluluk vs konuları da dahil olmak üzere bütün konularda hazırlayabilir... Çözülmesi gereken çok sorun var. Gerçek bir eşitlik için mücadele edeceğiz. Cumhurbaşkanının gerçek planını, önümüzdeki seçimler amacıyla yapılan politik bir manevra olup olmadığını ortaya çıkarmak için baskı uygulayacağız. Daha iki yıl önce Essebsi, eşitlik konusunda “sırası değil” demişti. Halk Cephesi, temel hak ve özgürlüklerin her zaman öncelikli konular olduğuna inanmıştır.

Fransızcadan çeviren Yıldız Eren

EMEP'ten Tunus hükümetine Hamma Hammami çağrısı

Hammami: Tunus ve AKP hükümetleri cihatçılara karşı durmuyor

Tunus Halk Cephesi Sözcüsü Hammami, dayanışma için Türkiye'de