17 yaşındaki Halepli Ahmet, günde 14 saat çalışıyor

Volkan PEKAL
Adana

Avrupa’nın kapılarını kapattığı Suriyeli mültecilerin büyük çoğunluğu Türkiye’de tarım, tekstil, ayakkabı, inşaat gibi iş kollarında kayıt dışı, güvencesiz ve düşük ücretlerle çalıştırılıyor, barınma konusunda sorunlar yaşıyorlar, eğitim ve sağlık hakkından faydalanamıyor. 

Adana’nın Karataş ilçesine bağlı Tuzla’da çalışan Suriyeli mülteci işçilerin yanına gidiyoruz. Yakıcı güneş altında domates toplarken konuştuğumuz 18 yaşındaki Ahmet, 5 sene önce savaş nedeniyle Rakka’yı terk etmek zorunda kalmış... 5 yıldır burada kardeşleri ile birlikte tarım işçiliği yaparak geçimini sağlıyor. Tarlada 49 liraya güvencesiz şekilde 11-12 saat çalışan Ahmet, işin zorluğundan şikayet ediyor. Suriyeli işçilerin sigortalı çalışmalarına yönelik çıkarılan düzenlemeyi duyduklarını ifade eden Ahmet, ancak bunun örneğini görmediğini ifade ediyor ve ekliyor: “Sigortalı bir işte çalışmak istiyorum.” 

İKİ ÇOCUĞUYLA BİRLİKTE TARLADA ÇALIŞIYOR

39 yaşındaki Zehra Hamut ise 6 çocuk annesi... 12 ve 13 yaşlarındaki iki çocuğuyla birlikte tarlalarda çalışan Hamut’un eşi şeker hastası olduğu için çalışamıyor; evde küçük çocuklarla kalıyor. Çalışmak zorunda olan iki çocuk okula gidemiyor. Evlerinin yakınında okul olmadığı için küçük çocuklar eğitimine devam edemiyor. Hamut, yüksek ev kiraları, elektrik, su faturalarından şikayetçi.

OKULA GİDEMEYEN KIZ KARDEŞİNİ ERKEN YAŞTA EVLENDİRMİŞLER

Ayakkabı işçiliği yapan 17 yaşındaki Ahmet Osman da, Halep’ten gelmiş. Ayakkabı ustası olan babası,  Halep’te ayakkabı atölyesi işletirken savaş başlayınca Türkiye’ye gelmek zorunda kalmışlar. Suriye’de ve Türkiye’de kurdukları atölyeler iş yapmayınca baba oğul yine ayakkabı işinde işçi olarak çalışmaya başlamış. Günde 12-14 saat çalışan Osman, Türkiye’deki çalışma koşullarının zor olduğunu belirterek “Burada bir gün boyunca yaptığımız üretimi, Suriye’de iki gün çalışarak çıkartıyoruz” diyor. 

Okumayı çok sevdiğini ifade eden Osman, Suriye’de savaş devam ederken bile okula devam etmiş ancak şimdi çalışmak zorunda olduğu için okula gidemiyor. Osman’ın iki küçük kardeşi devlet okuluna gidiyor, ancak ikizi olan kız kardeşi 17 yaşında evlendirilmiş. Ev sahiplerinin yeğeni ile evlenen kardeşinin de kendisi gibi okuyamadığını ifade eden Osman, “Birbirlerini tanımıyorlardı. Birkaç kere istediler. Dedem tamam deyince babam bir şey diyemedi” diye anlatıyor. Kız kardeşinin kabul edip etmediğini sorduğumuzda kız kardeşinin büyükler istediği için bu evliliği kabullenmek zorunda kaldığını belirtiyor. 

SAVAŞ, GÖÇ VE SÖMÜRÜNÜN DAĞITTIĞI AİLE

• Mehmet Cemo

Adana’da Suriyelilerin yoğun yaşadığı “Küçük Halep” de denen Meydan mahallesinde yaşayan 23 yaşındaki Mehmet Cemo ise 5 yıl önce Halep’ten gelmiş. Mobilya satan bir yerde çalışan Cemo, haftalık 200 liraya alıyor. Kız kardeşleri Dünya ve Haliye ise tekstilde çalışıyor. Dünya, günde 11 saat çalışıyor ve haftalık 150 lira alıyor. Haliye ise 200 lira haftalık alıyor. En çok şikâyet ettikleri ise ustabaşı tarafından azarlanmak. Bu zor koşullardan kurtulmak isteyen ablalarının, Yunanistan’da bir yıl kamplarda kaldıktan sonra mülteci hakkını elde etmiş. Ancak kısa bir süre sonra oğluyla geçirdiği trafik kazasında hayatını kaybetmiş. Kızının ve torununun cenaze işlemleri için Yunanistan’a giden babaları, ülkeye pasaportla giriş yaptığı için Türkiye’ye dönememiş. Dönmesi durumunda Suriye’ye geri gönderileceğini öğrendiklerini ifade eden Cemo, “Ne onlar buraya gelebiliyor ne de biz oraya gidebiliyoruz” dedi. Bir motosikletin kendisine çarpması sonucu bir gözünü kaybeden Cemo, ameliyat olmuş ancak yanında Türkçe bilen biriyle hastaneye gitmediği takdirde kendisine kötü davranıldığını anlattı.

523 BİN SURİYELİ ÇOCUK OKULA GİDEMİYOR

Türkiye’de mültecilerin büyük çoğunluğu kayıt dışı olarak, düşük ücretle, güvencesiz işlerde,  uzun saatler çalıştırılarak ucuz iş gücü olarak kullanılıyor. Ocak 2016’da yürürlüğe giren yönetmelikle Suriyeli mültecilerin yasal olarak çalıştırılabileceği söylenmişse de Şubat 2017 ayında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Müezzinoğlu’nun yaptığı açıklamaya göre yalnızca 5 bin Suriyeli’ye çalışma izni verildi. Ancak mülteciler, çalışma şartlarını bilmiyor olmaları ve başvuruyu patron yaptığı için isteseler de sigortalı olarak çalışamıyorlar.

Geçici koruma statüsündeki Suriyeli çocuklar, Türkiye’de Suriye müfredatına göre Arapça eğitim veren Geçici Eğitim Merkezleri’nde (GEM) ve Devlet okullarında Türkçe eğitim görebiliyor. Ancak rakamlar, Suriyeli çocukların okula gitme oranının düşük olduğunu ortaya koyuyor. Siyaset, Ekonomi ve Toplumsal Araştırmalar Vakfı’nın (SETA)  Türkiye’deki Suriyelilerin Eğitimde Yol Haritası raporunda yer alan bilgilere göre 523 bin 583 çocuk okula gidemezken 311 bin 256 Suriyeli çocuk Geçici Eğitim Merkezleri ve devlet okullarında eğitim görüyor.

Suriyeliler: Nefret bizi daha çok üzüyor