Yücel ÖZDEMİR
Köln

ABD Başkanı Donald Trump, “küresel ısınmanın 2 derece düşürülmesi” planıyla uzun pazarlıkların ardından 2015’te toplanan Birleşmiş Milletler İklim Konferansı’nda imzalanan Paris İklim Anlaşması’ndan çekilme kararı aldı. Karar, geniş yankı uyandırdı.

Seçim kampanyası sırasında, seçilmesi durumunda anlaşmadan çekileceğini vaat eden Trump, ülke içinde yapılan pek çok uyarıya rağmen önceki gün dediğini yaptı ve Paris İklim Anlaşması’ndan çekildi.

Beyaz Saray bahçesinde düzenlediği basın toplantısında anlaşmanın ABD’ye ‘adil olmayan şartlar dayattığı’nı ve ‘iş yerlerini yok ettiği’ni ileri süren Trump, yeniden pazarlık için masaya oturacağını ifade etti.

Trump’ın kararına, ABD içinden pek çok şirket yöneticisinin dahi karşı çıktığı belirtiliyor. Almanya’da yayınlanan Süddeutsche Zeitung’un haberine göre, çok sayıda yönetici karardan önce televizyon ve gazetelere verdikleri ilanlarda, Trump’a anlaşmayı devam ettirme çağrısında bulundular. Çağrıda çevreye duyarlılık gösterilmemesi durumunda ABD’li şirketlerin rekabet gücünün azalacağına dikkat çekildi. Ancak bu çağrılar da Trump’ı kararından vazgeçirmedi.

DANIŞMANLARI İSTİFA ETTİ

Trump’a ekonomi konularında danışmanlık yapan kurulda yer alan otomobil üreticisi Tesla tekeli Başkanı Elon Musk, danışmanlıktan çekildiğini açıkladı. Musk sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, “Paris İklim Anlaşması’ndan çekilmek ne ABD ne de dünya için iyidir” dedi. Musk, bugüne kadar Trump’a en çok destek veren tekel yöneticileri arasında yer alıyordu.

Aynı danışma kurulunda yer alan Disney tekeli Başkanı Robert Iger da, Trump’ı protesto etmek için danışmanlık görevini bıraktığını açıkladı. 

Çevreyi en çok kirleten petrol tekelleri Chevron ve ExxonMobil yöneticileri bile yükselen tepkiler karşısında Trump’a açıktan destek vermekten kaçındılar. 

Otomobil tekeli General Motors da karara rağmen çevre ve iklimi gözetmeye devam edeceğini ileri sürdü. Trump’ın ekonomi konularında danıştığı kurulda yer alan General Motors Yönetim Kurulu Başkanı Mary Barra ise görevinden ayrılmayacağını açıkladı. 

Trump düzenlediği basın toplantısında “Ben Paris’in değil Pittsburgh’un çıkarlarını savunmak için seçildim” derken Pittsburgh Belediye Başkanı da karara tepki gösterdi. Sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, “Size temin edebilirim ki, insanlarımız, ekonomimiz ve geleceğimiz için iyi olan  Paris Anlaşması’ndaki şartlara uymaya devam edeceğiz” dedi.

AVRUPA ÜLKELERİ TEPKİ GÖSTERDİ

Trump’ın yeni bir iklim anlaşması için pazarlık talebine ise ilk tepki gösteren Almanya, Fransa ve İtalya oldu. Her üç ülkenin devlet ve hükümet başkanı tarafından yapılan ortak açıklamada, “Biz, Fransa, Almanya ve İtalya’nın hükümet ve devlet başkanları olarak, ABD’nin iklim değişikliğine ilişkin evrensel anlaşmadan çekilme kararını esefle karşılıyoruz. Paris Anlaşması, iklim değişikliğiyle etkin ve zamanında mücadele etmek ve 2030 sürdürülebilir kalkınma hedeflerini uygulamak için ülkelerimiz arasındaki iş birliğinde temel olmayı sürdürüyor“ denildi. 

Açıklamada “Paris Anlaşması’nın katiyen yeniden müzakere edilemeyeceğine inanıyoruz. Çünkü bu anlaşma, gezegenimiz, toplumlarımız ve ekonomilerimiz için son derece hayati bir araçtır. Paris Anlaşması’nın uygulanabilirliğinin, ülkemizdeki refah ve büyüme için küresel ölçekte önemli ekonomik fırsatlar sunduğuna inanıyoruz“ denildi.

Norveç, Danimarka, İsveç, İzlanda ve Finlandiya başbakanları da Trump’a ortak bir mektup göndererek anlaşmadan çekilmemesini istediler.

KÜRESEL ISINMAYA TEHLİKELİ

Kapitalizmin gelişmesi, üretimin aşırı derecede artmasıyla birlikte küresel ısınma dünyanın en önemli sorunu olmaya başladığı için, konu uzun süre Birleşmiş Milletler’in de önemli gündemleri arasında yer alıyordu. 

Dünya iklimini en çok kirleten ülke olarak Çin ve ABD uzun süre küresel ısınmanın düşürülmesi için uzlaşmayı kabul etmemişti. Yapılan baskılar ve kitlesel protestoların ardından anlaşmaya yanaşmışlardı.

Anlaşmanın asıl hedefi küresel ısınmayı sanayileşme öncesi dönem seviyesine çekmek için “iki derece düşürmek”. Anlaşmayı 197 ülke imzalayacağını açıkladı. Sadece Suriye ve Nikaragua imza atmadı. Bu ülkelerden 144 onaylamış durumda.

TRUMP İÇERİDE VE DIŞARIDA YALNIZLAŞACAK

Paris İklim Anlaşması’nın iptal edilmesinde karşı gösterilen tepkilere bakıldığında Trump’ın kısa zamanda hem içeride hem de dışarıda hızla yalnızlaşacağı görülüyor. Kendisine destek veren tekellerin bir bölümü çıkarları gereğince anlaşmanın rafa kaldırılmasına karşı çıkarken, bir kısmı ise işlerine yaradığı halde açıktan destek verdiklerini açıklayamıyorlar. 

Zira açıklamaları durumunda bu tekellerin ürünlerinde dünya çapında çevre ve iklim düşmanı oldukları nedeniyle boykot edilmesinden endişe ediliyor. Bu nedenle Trump, anlaşmayı iptal ederken içeride destekten çok tepki topladı.

Benzer bir durum dışarıda da söz konusu. Anlaşmaya imza atan ülkeler bundan sonra Trump’ı yalnızlaştırmak için daha çok çaba harcayacaklar. Bu nedenle küresel ısınma, çevre ve iklim gibi önemli bir konuda geri adım atan Trump’a karşı tepkiler önümüzdeki dönemde genişleyerek devam edecek. Yapılan anketlere göre ABD’de halkın üçte ikisi Paris Anlaşması’na uyulmasından yana.

Bu arada bir ülkenin anlaşmadan çekilebilmesi için anlaşma üç yıl boyunca uygulanması gerekiyor. Bu nedenle 4 Kasım 2016’da ABD’de yürürlüğe giren anlaşmadan ancak 4 Kasım 2020’de fiili çekilebileceği belirtiliyor. Bir sonraki başkanlık seçimleri ise 3 Kasım 2020’de yapılacak. Seçimlere Paris Anlaşması’nın damga vuracağı bugünden ifade ediliyor.