Altan kardeşlerin avukatı: AİHM, AYM ile anlaşmış olabilir

Meltem AKYOL
İstanbul

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) yaptığı iç tüzük değişikliği ile basın özgürlüğü ve gazetecilerle ilgili başvuruları öncelikli olarak işleme koyma kararı aldı. Altan kardeşlerin Avukatı Ergin Cinmen, daha önce fiili olarak uygulanan durumun hukuki hale getirildiğini söyledi. Cinmen, AİHM ile Anayasa Mahkemesinin (AYM) bir anlaşmaya varmış olabileceğini de belirterek “AYM herhalde bir taahhütte bulundu, ‘bu süreçte bazı pilot davaları karar bağlıyacağım, diğer benzer davalarda da yerel mahkemeler ona göre karar verirler’ diyerek” dedi.

AİHM GAZETECİ DAVALARINA ÖNCELİK VERECEK

AİHM son yıllarda birçok Avrupa ülkesinden gazeteciler tarafından gündemine taşınan basın özgürlüğü ihlallerine ilişkin şikayetler nedeniyle iç tüzüğünün ele alınacak davaların sırasıyla ilgili maddesinde değişikliğe gitti.

Mahkeme, bu değişiklik kapsamında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde öngörülmüş bir hakkın kullanımıyla doğrudan bağlantılı olarak gözaltında ya da tutuklu olan bireyler tarafından yapılan başvuruları da bundan böyle ‘acil’ koduyla işleme koyacak.

Mahkeme kaynaklarına göre iç tüzükte yapılan bu son değişikliğin altında büyük ölçüde Rusya, Azerbaycan ve Türkiye gibi ülkelerde gözaltında veya tutuklu olan gazetecilerden gelen dava başvuruları yatıyor. Değişiklik sonrası AİHM’nin özellikle son aylarda Türkiye’den gazeteciler tarafından yapılan başvuruları öncelikli olarak işleme koyması ve Türk hükümetine bildirip, savunma istemesi bekleniyor.

‘GAZETECİLERİN BAŞVURULARI DOĞRUDAN GÜNDEM OLACAK’

Daha önce başvuruları AİHM tarafından öncelikli incelenme kararı verilen Altan kardeşlerin Avukatı Ergin Cinmen, değikliği Evrensel’e değerlendirdi. Fiili durumun hukuki hale getirildiğini söyleyen Cinmen, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin ilgili hükümleri ile doğrudan bağlantılı davalarda öne alımı getiren bir düzenleme. Zaten gerek Cumhuriyet gazetesi tutukluları, gerek Altan kardeşlerle ilgili öne alımlarda, ‘Her ne kadar tüzüğün 41. maddesine aykırı olsa da ihlalin niteliği açısından öne alıyoruz’ demişti. Şimdi bu fiili durumu hukuki hale getirdiler, iç tüzüğün 41. maddesini değiştirerek. Daha önce öne alım kararları daha çok sağlık nedeni ile veriliyordu. Şimdi bunu değiştirdiler, tam basın davası demiyor ama bunu kastediyor. Yani AİHM, bundan böyle basın ve ifade hürriyeti ile ilgili uyuşmazlıkları, başvuruları 41. madde gereğince doğrudan gündeme alacak” diye konuştu. 

‘AİHM İLE AYM ANLAŞMAYA VARMIŞ OLABİLİR’

AİHM ile Anayasa Mahkemesinin (AYM) bir anlaşmaya varmış olabileceğini belirten  Cinmen, “AİHM, AYM’yi çiğnemek istemedi. Büyük bir ihtimalle AYM ile bir anlaşmaya vardılar, AYM herhalde bir taahhütte bulundu, ‘Bu süreçte bazı pilot davaları karar bağlıyacağım, diğer benzer davalarda da yerel mahkemeler ona göre karar verirler’ diyerek. Bunu zaten AYM Başkanı da söylemişti, şimdi o davaları, seçtiği davlar hangileriyse artık, bekliyoruz. Ve AİHM de büyük bir ihtimalle AYM’yi bekliyor, çünkü AYM’yi beklemeden karar vermesi o ülkenin anayasa mahkemesinin tüketilmesi gerekli bir yargı merci olmadığı anlamına gelecek. Siyasi açıdan da bu iplerin kopması anlamına gelir. Bunu istemedi AİHM, dolayısıyla AYM’yi bekliyor. Bakalım sonuç ne olacak’ dedi. 

AİHM’YE EN ÇOK BAŞVURU TÜRKİYE’DEN

Darbe girişimi sonrası kamu sektöründeki ihraçlar nedeniyle Türkiye AİHM’de hakkında en fazla dava başvurusu olan ülke konumuna geldi. Son verilere göre AİHM önünde şu anda Türkiye’ye karşı 23 bin dava başvurusu bulunuyor. Mahkeme kaynaklarına göre bu başvuruların 17 bin 630’unu 15 Temmuz sonrası gelen dava dosyaları oluşturuyor.
Türkiye’den gelen başvurular AİHM gündemindeki toplam 93 bin 150 dava başvurusunun yüzde 24.7’sini oluşturmakta. Türkiye’yi sırasıyla Ukrayna (19 bin 50 başvuru), Macaristan (9 bin 950), Romanya (9 bin 200),  Rusya (7 bin 900) ve İtalya (5 bin 150) izliyor.

AİHM’den gazeteci davalarına öncelik