Enflasyon yapışkan açık riskli

Hem tüketici hem sanayici (üretici) fiyatlarında çift haneli enflasyon 4 aydır sürüyor. 

Enflasyonun yapışkan bir özellik göstermeye başladığına vurgu yapan İktisatçı Mustafa Sönmez, cari açığa bütçe açığının da eşlik ettiğine dikkat çekti. “Çifte açık” riskinin yükseldiğini belirtti. 

Makina Mühendisleri Odası (MMO), her ay İktisatçı-Yazar Mustafa Sönmez’in katkısıyla hazırladığı sanayiinin sorunları bülteninin 28’incisini “Sanayicinin maliyet enflasyonu”  konusuna ayırdı. 

TÜİK, Merkez Bankası, Hazine Müsteşarlığı ve IMF verileri kullanılarak yapılan analizde, şu noktalara vurgu yapıldı: 

-Türkiye ekonomisine bu yılın ilk 4 ayında çift haneli ve giderek yükselen bir enflasyon yapışmış bulunuyor. Neredeyse 30 aydır yaşanmayan çift haneli enflasyon, ekonominin ve sanayinin en önemli gündem maddesi haline geldi. 

-Yurt içi üretici fiyat endeksi (Y-ÜFE) diye adlandırılan sanayinin nisan ayı fiyat artışları da yıllık olarak yüzde 16.4’ü buldu. Ocak ayında yıllık yüzde 13.7, şubat ayında ise yüzde 15.4 olarak gerçekleşen sanayi fiyatları artışı, martta yüzde 16.1’i bulduktan sonra nisan ayını da yüzde16.4 ile tamamladı.  Çift rakamlı enflasyon ekonomi için yeniden bir kabusa dönüyor. 

Ortalaması yüzde 16.4’ü bulan sanayici fiyatlarının “ara malı” kategorisindeki ürünlerde yıllık fiyat artışı yüzde 22’yi buldu. Sanayiinin omurgasını oluşturan imalat sanayisinde üretilen ürünler için ise, sanayici, 12 ayda fiyatlarını yüzde 18’den fazla artırdı. 

İmalat sanayiinde de ana metal sanayisindeki fiyat patlaması dikkat çekti. Ana metalde fiyatlar 12 ayda yüzde 43’e yakın artmış görünüyor. Oysa 2016’da fiyatlar yüzde 3.5 gerilemişti.

Üretici (sanayici) fiyatlarının 2008 ortalarından bu yana ilk kez yüzde 16.4’e çıkmasına kaynaklık eden en önemli etken ise döviz, özellikle dolar fiyatındaki hızlı artış oldu. Dünyada enerji ve öteki emtia fiyatlarının yeniden artış trendine girmesi de fiyatları tetikledi. 
Analizde şu vurguya yer verildi: “Özellikle eylül 2016-şubat 2017 dönemini kapsayan 6 ayın döviz fiyat artışları ile enflasyon artışı çarpıcıdır. Dolar fiyatının yüzde 24 arttığı bu dönemde yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 11.5, tüketici fiyatlarında ise yüzde 7 artış oldu. Bu beş ayda kur artışı, fiyatlardaki artışı katladı”.

Döviz kurunun maliyet enflasyonuna yol açışı, özellikle ana metal, beyaz eşya, elektronik, kimya gibi sektörlerde hızla hissedildi. 
Dolardaki hızlı artış, bir süredir düşük seyreden başta petrol olmak üzere emtiaların dünya fiyatlarının artışı ile beraber, maliyetler iyice tırmandı.

BU ŞARTLARDA ENFLASYON DÜŞMEZ

Sanayici kesimin fiyatlarında yaptığı artışlar yıllık yüzde 16.4’ü bulurken, tüketicinin ödediği fiyatlardaki (TÜFE) artış, yüzde 12’ye yaklaştı. Tüketici enflasyonuna tarımda taze sebze meyve fiyat artışı ve devamında gıda enflasyonu da etkili oldu. 
Mart ve nisan ayında hız kesmesine karşın, döviz fiyatları TL karşısında arttıkça, bunun sanayici-üretici fiyatlarına maliyet enflasyonu, devamında da tüketicinin önüne tüketici fiyat artışı olarak gelmesi kaçınılmaz. Bu şartlarda enflasyonda düşüş gerçekleşmez.

BÜYÜME YÜZDE 3, AÇIK YÜZDE 5

Krizin eşiğinden ekonomiyi uzaklaştırmak ve referandumda ‘evet’ oylarını artırmak için izlenen genişlemeci politikalar, bütçede önemli açıklar yaratmaya ve cari açık ile birlikte çifte açık tehlikesine doğru Türkiye’yi hızla taşıyor. Sanayiinin sorunları raporunda şu tespite yer verildi: Kıpırdayan ihracat ve devlet çekişli iç talep canlanmasıyla, ekonomide yüzde 3 dolayında bir büyüme ihtimali olsa bile bunun yüzde 5’e yaklaşan bir cari açık/GSYİH ve milli gelirin yüzde 4-5’i dolayında bir bütçe açığı ile gerçekleşmesi ancak mümkün ve bu çifte açık, büyümeyi sürdürülebilir olmaktan alıkoyacaktır. (EKONOMİ SERVİSİ)