Denizli’de mültecileri geri gönderme işlemi şimdilik durdu

Metehan UD
İzmir

Denizli Göç İdaresi, yaratılan kamuoyu baskısı sonucunda iki mülteci trans kadını ülkesine göndermekten bu sabah için vazgeçti ancak mülteciler için tehlike ortadan kalkmış değil.  Mültecilerin avukatları, sınır dışı kararının  durdurulması için Anayasa Mahkemesi’ne başvuracak.

4 gün önce çeşitli gerekçelerle ayrımcı bir şekilde alıkonulan iki mülteci trans kadın hakkında Denizli Göç İdaresi Müdürlüğü, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 54. maddesi uyarınca kamu güvenliğini bozduğu iddiasıyla dün hızlı bir şekilde sınır dışı kararı verdi.

Mültecilere itiraz hakkı tanımayan Denizli Göç İdaresi, sınır dışı işlemi için 15 günlük itiraz süresinin de dolmasını beklemeden mültecilerin ülkelerine gönderilmesi için gerekli işlemleri başlattı. Mülteciler bu sabah itibariyle 06:00 uçağı ile ülkelerine gönderilecekti ancak hem mültecilerin avukatlarının hem de mültecilerle ilgili çalışma yapan kurumların yarattığı kamuoyu baskısı ile işlemi ertelemek zorunda kaldı.

HAYATİ TEHLİKE MEVCUT

Ülkelerine geri göndermeleri durumunda hayati tehlike ile karşı karşıya olan mültecilerin sınır dışı edilmesi için Göç İdaresi bugün tekrar harekete geçebilir. Mültecilerin avukatları ise sınır dışı işleminin iptali için Anayasa Mahkemesi'ne başvurma hazırlığında. Anayasa Mahkemesi'nin vereceği karar mültecilerin hayatı açısından önem arz ediyor. AYM'den bugün içerisinde karar çıkması bekleniyor.

OHAL’LE SINIR DIŞI HAKKI GENİŞLETİLDİ

Darbe girişimi sonrası ilan edilen OHAL’den mülteciler de nasibini aldı. Çıkarılan OHAL KHK’si ile 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda değişikliğe gidildi ve mültecilerin sınır dışı edilmesi noktasında idareye geniş yetkiler verildi.  Kanunun 54 maddesinde yapılan değişikliklerle, artık statüsü olsa bile, idarenin vereceği kararla mülteciler hakkında kamu düzeni ya da kamu güvenliği gibi Türkiye’de tartışmalı olan kavramlar ileri sürülerek sınır dışı kararı verilebilecek.  

Öte yandan yine aynı kanunun 53. maddesinde yapılan değişiklikle az önceki sebeplerle sınır dışı edilenler hakkında yargı süreci de devre dışı bırakılıyor. Bu kişiler, idarenin kararına karşı açtıkları davanın sonuçları beklenmeden sınır dışı edilebilecek. Bu düzenleme uluslararası sözleşmelerde yer alan mültecilerin geri gönderilmeme (non-refoulement) ilkesine aykırı iken mültecilerle ilgili çalışma yapan dernekler bu düzenlemeye tepki göstermişti.

‘GERİ GÖNDERMEME İLKESİ EVRENSEL İLKE’

Mültecilerin sınır dışı edilme girişimi hakkında gazetemize konuşan Uluslararası Af Örgütü Mülteci Hakları Koordinatörü Volkan Görendağ, “Türkiye’ye uluslararası koruma amacıyla gelen, biri UNHCR tarafından mülteci olarak kabul edilmiş ve diğeri UNHCR tarafından başvurusu incelenen iki İranlının sınır dışı edilmeye çalışılması kabul edilemez.” dedi. Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ve kendi iç hukuku gereğince bu kararların yanlış olduğunu söyleyen Görendağ, şu ifadeleri kullandı: “Mültecilerin verilen sınır dışı kararına ilişkin itirazlarını yapması ve yargı kararının beklenmesi gerekiyor. Hukuka rağmen apar topar sınır dışı etmeye çalışmaları sonucu mülteciler büyük bir risk altına giriyorlar. Mültecinin yaşamını tehlikeye sokacak bir yere gönderilmemesi, mülteciler için en önemli hukuki güvencedir. “Geri göndermeme” ilkesi tüm devletlerin riayet etmesi gereken bir evrensel ilkedir. Mülteci ve insan hakları hukukunun en önemli unsurlarından biri olan ve zulüm riski olan yere geri göndermemeyi ifade eden “geri göndermeme” ilkesi, uluslararası geleneksel hukukun bir kuralı (uluslararası örf ve adet hukuku kuralı) haline gelmiştir. Türkiye yıllardır benzer kararlar verip sığınma başvurusunda bulunan kişileri sınır dışı ettiği için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi çok sayıda ihlal ve tazminat kararı vermiştir. Yine Anayasa Mahkemesi, buna benzer, prosedür işletilmeden apar topar yapılmaya çalışılan sınır dışı işlemlerine karşı çok sayıda yürütmeyi durdurma kararı vermiştir.” 

Denizli Göç İdaresi'nde zorla geri gönderme