Hükümet işçiye ne verdi ki!

Arzu ERKAN
Kocaeli

OHAL koşullarında sürdürülen 60 günlük seçim kampanyalarının sonuna gelindi. Anayasa değişikliği referandumu için yarın sandık başına gidilecek. Seçime 1 gün son durumu öğrenmek üzere Türkiye’nin en büyük ikinci işletmesi olan ve 7 bin 561 kişinin çalıştığı Ford Otosan fabrikasından işçilerle yan yana geldik. Hayır oyu vereceğini söyleyen işçiler AKP’nin 15 yıllık iktidarında işçiler aleyhine uygulamalarını ve tek adam rejimine karşı olmalarını gerekçe gösteriyor. Evet diyen işçiler de hükümetin işçiler lehine düzenleme yapmadığını kabul etse de tercihlerini Cumhurbaşkanı’na duyulan sevgi ve dini hassasiyetler belirliyor. Bir başka değerlendirme ise AKP’ye oy vermiş işçilerin evet çalışmamı yapmadıkları, tartışmalarda genel olarak suskun kaldıkları hatta kimi zaman eleştirilere hak verdikleri yönünde. 

10 yıldır Ford Otosan’ın montaj bölümünde çalışan bir işçiyle görüşüyoruz. 18 maddelik Anayasa değişikliği paketini okuumuş ve tüm yetkilerin tek elde toplanmasına itiraz ettiği için hayır oyu vereceğini söylüyor. AKP’ye güvenmediğini dile getiren işçi, devam ediyor: “İçlerinde hâlâ FETÖ’cü milletvekilleri var. Hâlâ bunları saklıyorlar. Başkanlık sistemi geçene kadar da saklayacaklar, sonra da ayıklayacaklar.” 

İŞÇİNİN KOŞULLARI GERİLEDİ

Hayır oyu vermesinde saldığı gerekçeler kadar, AKP’nin 15 yıllık iktidarı süresince işçiler aleyhine yaptığı yasal düzenlemelerin de etkili olduğunu dile getiriyor. 15 yıllık sürede işçilerin koşullarının daha da geriye düştüğünü anlatan işçi, “Sendikaların başındaki yöneticilerde hükümet yanlısı. İşçi aleyhine bunca şey oldu, bunca yasa değişti. Ama hiçbir tepki yok. Susturulmuş bir yapı var. 5. aydan sonra vergi dilimine giriyorsun. Vergi yükü işçinin sırtında. Şimdi de çıkmış ‘Referandumdan sonra kıdem tazminatlarını fona devredeceğiz’ diyorlar. Emeklilik yaşı ortada, bizler için emeklilik hayal. Sadece bunlar bile benim hayır demem için yeterli” diyor. 

Fabrikada ancak kendi grubundaki işçilerle tartışma şansı olduğunu vurgulayan Ford Otosan işçisi, şunları söylüyor: “Hat hızı bir buçukta. İşe mi yetişeceksin, arkadaşlarınla bu konuları mı konuşacaksın? Ancak molalarda o da çok sınırlı insanla konuşabiliyorsun. AKP’li arkadaşlara ‘Bu 15 yılda işçiye ne verdi?’ diye soruyorum. Böyle tartışınca hak vermek dışında bir şey diyemiyor. Çok sıkışınca dedikleri tek şey ‘CHP mi başa gelsin peki?’ oluyor. Maddeleri tartışmaya çalışıyorsun. Onu da ‘Terör örgütleri hayır diyor. Avrupa karşımızda, Türkiye’nin güçlenmesini kimse istemiyor’ diyerek geçiştiriyorlar.”

‘AKP’LİLERİN EVET İÇİN ÇALIŞTIĞINI GÖRMEDİM’

3 yıldır boyahane bölümünde çalışan bir Ford Otosan işçisi ise 15 Temmuz darbe girişimi sonrası AKP’li işçilerin sesinin diğerlerine oranla daha yüksek çıktığını ancak referandum sürecinde bu durumun değiştiğini anlatıyor. AKP’li işçilerin tartışmalarda suskun kalmayı tercih ettiklerini dile getiren işçi, şöyle devam ediyor: “15 Temmuz sonrası AKP’li işçilerin hiçbir eleştiriye tahammülleri yoktu. Şimdi ise hayırcıların sesi çok çıkıyor. Hayırcılar pes etmiyor. Her gün başka bir maddeyi, başka bir gündemi tartışıyor, yılmıyor. İlginçtir, AKP’li arkadaşlar birkaç fanatik Erdoğancı dışında çok sessiz. Ben hiçbirinin evet oyu istediğini, evet için çalıştığını görmedim. Kimi eleştirilere özellikle işçi haklarına dair yöneltilen eleştirilere hak veriyorlar. Onlar da ‘Evet işçilere hiçbir hak vermedi’ diyorlar.”

AKP’li işçilerin tercihlerinde dini hassasiyetlerin, Erdoğan’a duyulan sevginin belirleyici olduğunu söyleyen Ford işçisi “Biz arkadaşlarla hükümetin uygulamalarını tartışmaya, Anayasa değişikliğinin içeriğini tartışmaya çalışıyoruz. Anlatıyoruz. 10 yıldır bu ülkede zam alamıyor işçiler. İmzalanan sözleşmeler, asgari ücrete gelen zam ortada. Herkes borç içinde. Yetmezmiş gibi bir de başımıza bireysel emeklilik sistemini çıkardılar. Benim tahmin ettiğimden daha çok insan cayma hakkını kullandı. Herkes ‘Ne kadar para alıyoruz ki birde kesinti yapılsın’ dedi. Şimdi sırada kıdem tazminatları var. Hep bunları konuşuyoruz” diyor.

‘ÇOCUĞUMUN BÖYLE BİR ÜLKEDE YAŞAMASINI İSTEMİYORUM’

Kendisinin hayır deme gerekçesi tek başına çalışma yaşamına ilişkin işçi aleyhine yapılan düzenlemeler değil kuşkusuz. “Evet demem için tek bir gerekçe yok” diyen Ford Otosan işçisi, şunları söylüyor: “Niye bir kişiyi başkan yapalım? Birden fazla seçenek yok ki. Tayyip Erdoğan ya başkan olacak, ya başkan olacak. Canı sıkıldığında Meclisi fesh edebilecek. Azerbaycan devlet başkanının yaptıkları ortada, bunu haber yaptığı için kendi ülkesinde FOX TV’nin yayınını durdurmadı mı? Ben niye kendi ülkemin bu hale gelmesini isteyeyim. Yarın Tayyip Erdoğan başkan olursa kendi kızını, eşini, oğlunu başkan yardımcısı yapmayacağının garantisi var mı? Tek başlılık istemiyorum. Ben çocuğumun böyle bir ülkede yaşamasını istemiyorum. O nedenle de hayır diyorum.” 

SUSKUNLUKLARININ NEDENİ KARARSIZ OLMALARI

8 yıldır kaynak bölümünde çalışan başka bir Ford Otosan işçisi de AKP’li işçilerin referandum tartışmalarında suskun kalmayı tercih ettiğini belirterek  bu durumu kararsız olmalarına bağlıyor. Ford Otosan işçisi “Benim çalıştığım bölümde muhafazakar işçi çok. Birkaç fanatik diyebileceğimiz AKP’li arkadaş bir tartışma esnasında ortamı geriyor. Onun dışındaki arkadaşlar daha sessiz, daha sakin. Tartışma olanağın daha fazla. Benim grubumda biz 8 kişiyiz. MHP’ye, CHP’ye oy vermiş arkadaşlarım var. Hepimiz hayır diyoruz. Ama bölümde AKP’li işçiler ağırlıkta. Tartışmalar daha çok AKP’nin işçiye ne verdiği üzerinden yapılıyor. Buna kimsenin diyeceği bir şey yok tabi. Çok sıkışınca söylenen ‘Başka alternatif yok’ oluyor” diye konuşuyor. 

Kendisinin CHP’ye oy verdiğini söyleyen işçi, referandumda MHP’li işçilerin de hayır diyecek olmasının kendilerini rahatlattığını ifade ediyor. İşçi devam ediyor: “Zaten bize solcu gözüyle baktıkları için ne söylersek söyleyelim, doğruluğuna yanlışlığına bakmaksızın itiraz ediyorlardı. Fabrikada MHP’li olup azımsanmayacak sayıda hayır oyu verecek arkadaş var. Hatta şunu rahatlıkla söyleyebilirim. MHP’li olup hayır diyen arkadaşlar daha sert, daha kararlı tartışmalar sürdürüyor. AKP’li işçiler de hükümetin işçiye hiçbir faydası olmadığının farkındalar. Ama bu ayrı mesele memleket meselesi, devletin bekası sorunu diyorlar.” 

EVET DİYEN İŞÇİ: TÜM BU DEĞİŞİKLİKLERE İŞÇİ KESİMİ ÜZERİNDEN BAKIYORSUNUZ, YA İŞVERENLERİN YAŞADIĞI SORUNLAR?

İŞÇİLER AKP’li olup da sert tartışmalara giren ve her ne olursa olsun hükümeti savunan küçük bir kesimin de olduğunu söylüyor. 10 yıldır montaj bölümünde çalışan ve kendini sıkı bir Tayyip Erdoğan hayranı olarak tarif eden bir Ford Otosan işçisi bu kesimden. “Büyük ve güçlü Türkiye için, istikrar için evet” diyeceğini söylüyor. Türkiye’nin Dünya ve Avrupa’ya karşı bir ve diri olduğunu göstermek için evet diyeceğini söyleyen işçi anayasa değişikliği maddelerinin tamamına bakmasa bile incelediğini, Erdoğan’a sonuna kadar güvendiği için tereddüt etmeden evet diyeceğini aktarıyor.

15 yıllık AKP iktidarı boyunca, AKP’nin tek başına iktidar olmasına rağmen ciddi sıkıntılar yaşadığını iddia eden Ford Otosan işçisine göre her ciddi değişiklik referanduma gitmiş, bu da millete hizmeti yavaşlatmış. AKP’nin 15 yıllık iktidarı boyunca hangi güçlüklerle karşılaştığı sorusuna “Çok fazla” demek dışında açıklama getirmeyen işçi, Cumhurbaşkanı’nın halkoyu ile belirlenmesi ve yüksek yargıda değişiklik öngören yasal düzenlemeler yapılması dışında neyin referanduma götürüldüğü sorumuzu da cevaplamaktan kaçınıyor. 

Tüm yetkilerin tek elde toplandığı eleştirilerini de anlamsız bulduğunu söyleyen Ford Otosan işçisi “Birileri bu ülkeye zarar verecekse parlamenter sistemle de zarar verebilir” diye konuşuyor.

EVETLE BİRLİKTE ÇITA DAHA DA YÜKSELECEK

Hayır diyen kesimlere karşı sert ifadeler kullanan, Ford Otosan işçisinin değerlendirmeleri iktidarın ayrıştırıcı politikasının işçiler üzerinde nasıl bir etki yarattığının görülmesi açısından dikkat çekici: “Hayırcılara baktığımda zaten normal olarak Tayyip Erdoğan’ın varlığından rahatsız olan seçmen. İnanın hayırı neden verdiğini bilmiyor. 15 Temmuz’da bu kadar hadiseler yaşandığında evinden çıkamayan bazı kesimler şimdi hayır için broşür dağıtıyor. Nasılsa birileri bu ülkeyi kurtarıyor. Kutuplaşmalar var tabi ki. Benim açımdan da iyi oldu. Zaten ben hayırcılara baktığımda çirkin yüzlerini görebiliyorum. Adama bakıyorum gerçekten bir fikri yok. Sadece diyor ki işçiye bir şey vermedi. Ne istediğini de bilmiyor adam.”

AKP’nin 15 yıllık iktidarı boyunca çalışma yaşamına dair yaptığı düzenlemeleri ve işçi aleyhine çıkardığı yasaları sorduğumuz, hayır diyen işçilerin sorduğu ‘İşçiye ne verdi’ sorusunun yanıtı almaya çalıştığımız Ford Otosan işçisine göre suçlu patronlar ve Türk Metal gibi işçi düşmanı sendikalar. Hükümetin sadece işçi kesimini savunamayacağını, patronların çıkarlarını da düşünmesi gerektiğini söyleyen Ford Otosan işçisine göre hayır diyen işçiler de, biz de sadece işçi kesiminin gözünden bakıyoruz yaşanılanlara. 

Ford Otosan işçisi “İşçiye bir şey verilmediği doğru ama Koç ve Türk Metal’e bağlı bütün işyerleri sıkıntılı. Bu da mı hükümetin suçu? Yasal değişiklikler oldu diyorsunuz. Peki, buna konfederasyonlar neden karşı çıkmıyor? Tüm bu değişikliklere işçi kesimi üzerinden bakıyorsunuz, ya işverenlerin yaşadığı sorunlar? Tek taraflı bakılacak bir durum olmadığını düşünüyorum. Evet ile birlikte Tayyip Erdoğan’la birlikte çıtanın daha da yükseleceğine inananlardanım” diyor.