İstediklerini yapsınlar Çanakkale’den ‘Hayır’ çıkacak

Damla YELTEKİN
Deniz TATAR
Çanakkale

Uzun yıllardır ‘CHP’nin kalelerinden biri’ olarak anılan Çanakkale’de halkın genel eğilimi referandumda ‘hayır’ tercihi yapmak yönünde. İskele Meydanı’ndan çay bahçelerine, halk otobüslerindeki muhabbetlerden çocuklarını parka götüren annelere kadar neredeyse tüm sohbetlerin içinde referandum var. Çanakkale’de CHP’nin oy potansiyeli belirli bir ağırlık taşıyor. Bununla birlikte gerek ilçelerde gerekse il genelinde önemli bir sağ potansiyelin olduğu da bir gerçek. Çanakkale’de tüm partiler referandum için sahaya inmiş durumda. 

‘ERDOĞAN HEP İKTİDARDA OLACAK SANIYORLAR’

Şehir merkezindeki referandum nabzını tutmak için Golf Aile Çay Bahçesi’ne uğruyoruz. Burada ibre Hayır’ı gösteriyor. Sorularımıza yanıt veren Filiz Tolga, ‘evet’ oyu kullanacakları uyarıyor. “Evet diyenler hep Erdoğan’ın iktidarda olacağını sanıyor. Cumhurbaşkanı bile evet çıkmasını istemiyordur belki de” diye konuşuyor. Referandumun Erdoğan için bir hezimet olacağını düşünen Tolga önceki seçimlere de gönderme yaparak şu ifadeleri kullanıyor: “7 Haziran seçimlerinde çok sarsıldılar ama Bahçeli yüzünden ikinci seçim oldu.”

“Ben Cumhuriyeti kaybetmek istemiyorum. Ülkenin bölünmesini istemiyorum” diyen Filiz Tolga iktidarın Anayasa değişikliğini anlatamadığını da ifade ederek şöyle konuşuyor: “Rejim tehlikede bunun için değişikliği istemiyorum. AKP’ye oy veren birçok tanıdığım da hayır diyeceğini söyledi. ‘Evet’ diyenler neden ‘evet’ dediklerini bilmiyor. Cumhurbaşkanı evet propagandası yaparken bile nedenini doğru düzgün açıklayamıyor. Tek millet, tek bayrak, tek devlet sloganı yeterli mi? Elbette hayır.” 

‘İNSANLAR ET YİYEMİYOR’

Ekonomik zorluklara da değinen Filiz Tolga, 2004 yılında asgari ücretin 650 lira, küçük altının ise 36 lira olduğunu belirterek, “O zaman asgari ücretle yaklaşık 20 tane altın alınabiliyordu. Şimdi 20 tane için 5 bin lira ödemek gerek” diyor. İki kilo peynir tüketen bir ailenin peynirden kısıp ekmeği arttırdığına vurgu yapan Tolga, “İnsanlar et yiyemiyor. Milletvekilleri Meclis’te eti 5 liraya alıyor biz burada 60 liraya” sözleriyle duruma tepki gösteriyor. Tolga son olarak şöyle ilginç bir detaya dikkat çekiyor: “İnsanlar gidişatı kötü buluyor ama  ‘hayır’ çıkması durumunda dengelerin iyice bozulmasından da korkmuyor değiller.”

‘HAYIR ÇIKARSA İKTİDAR AYAĞINI DENK ALIR’

Bir sonraki durağımız “Muhtarın Kahvesi”. Burada da ‘hayır’ diyenler yoğunlukta. Ama ‘evet’ diyenlere de rastlamak mümkün. Recep Yılmaz, 1923’ten bu yana ülkede demokrasi olduğunu düşünüyor ve ‘hayır’ gerekçesini şöyle sıralıyor: “Demokrasimiz, bir kişinin iktidarıyla son bulmasın diye hayır diyeceğim. Bizim toplumumuz muhafazakar ama Çanakkale’de yüzde 70 hayır çıkar. Gezici Anket’e baktık. Herkes oy vermeye gelirse 51.9’la ‘hayır’ın önde olacağı yazıyordu. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Ekmeleddin İhsanoğlu aday olduğu için oy kullanmaya gitmeyenlerin de sandığa gitmeleri lazım. Katılım oranı yükselmeli. Hayır çıkarsa, bu iktidar ayağını daha fazla denk alacaktır diye umuyorum.” 

‘GARİBANIN ÇOCUĞU VEKİL OLMAYACAK’

Tek adamlık rejimi istemediklerini belirten Hikmet Korkmaz ise “15 yıldan beri onlar ülkeyi yönetiyor. Davutoğlu’nu alıyorsun Binali Yıldırım’ı getiriyorsun. Değişen bir şey olmuyor. İstedikleri yasaları da çıkarıyorlar. Önce iş bulacaksın. Aş bulacaksın. Kira çok, asgari ücret ise sadece 1400 lira. İnsanlar evleniyor, 6 ay sonra da ekonomik sorunlarla boğuşuyor” diyerek söze giriyor. Milletvekili seçilme yaşının 18’e indirilmesine de değinen Korkmaz, “Bakan oğulları, Binali Yıldırım’ın oğulları olacak bu vekiller. Senin benim gibi gariban insanların oğulları olmayacak” diyor. 

‘ÇANAKKALE’YE KÖPRÜYÜ BUNLAR YAPTI’

Muhtarın Kahvesi’nde bu kez Fehmi Uğur’un görüşlerini alıyoruz. O diğerlerinden farklı olarak sandıktan ‘evet’ çıkması gerektiğini söylüyor. AKP’li olmadığı halde ‘evet’ tercihinden yana olmasını ise şu sözlerle savunuyor: “Yıllardır  Çanakkale’ye köprü yapılacak dendi ama kimse yapmadı. Onu da bunlar yaptı!” Köprü fiyatlarının yüksekliğini hatırlatınca “Ona bir şey diyemem. Ticaret yapmıyoruz, sene de iki kez ya geçeriz ya geçmeyiz” diyor. Cumhurbaşkanı, Başbakan ve diğer iktidar sözcülerinin söylemleri onun sözlerine de sirayet ediyor: “Dış güçler, Avrupa ne diyor? Hayır diyor. Terör örgütleri hayır denmesini istiyor. Onlar hayır derken ben neden hayır diyeyim?” 

‘YASAMA, YÜRÜTME, YARGI BİR KİŞİNİN ELİNDE OLACAK’

Soluğu Öz Esenler Kırathanesinde alıyoruz. İsmini vermek istemeyen ama ‘hayırcı’ olduğunu belirten bir vatandaş şunları söylüyor: “Saddam, iktidarı dayattı ama halk kabul etmedi. Sonuçta ne oldu; ülke bölündü, Saddam devrildi. Ortadoğu komple böyle oldu.” Parlamenter sistemden memnun olduğunu belirten kahve sakini, “Anayasa değişsin, beğenmediğimiz maddeleri değiştirelim. Ama parlamenter sistem devam etsin” diyor. Paketteki maddeleri ise şöyle eleştiriyor: “Dördüncü maddede ‘yargı tarafsız olacak’ diyor ama 18. maddede tarafsız değil. Yasama, yürütme, yargı bir kişinin elinde olacak. Bu doğru değil. Anayasanın 15 üyesinden 12’sini partili Cumhurbaşkanı seçecek. Benim hakkımı kim savunacak? Burada bir çelişki var.” 

‘Evet gelirse terör bitecek’ söylemini de eleştiren vatandaş, “15 yıldır bunlar iktidar. Zamanında ben de bu partiye oy verdim. Ama terör bitmedi, daha da tırmandı. Sonuçta 15 Temmuz darbe girişimini de gördük” diyor.

‘İSTEDİKLERİNİ YAPSINLAR...’

Kordonda seyyar satıcılık yapan 55 yaşındaki bir kadın, “Eskiden daha rahat konuşuyorduk. Şimdi sizin soru sorduğunuz insanlar cevap vermek istemiyorlar, korkuyorlar” diyerek yaşanan baskı ortamına işaret ediyor. Söze şöyle devam ediyor: “Evet çıkarsa haklarımız kalmayacak. İleriye sürdükleri maddelere baktığımızda tamamen gerilemeye yönelik. Muhteşem Yüzyıl dizisi gibi. Şu an onu yaşıyoruz. Belki biraz daha modern hali. Yani eleştiremiyoruz. Eleştirirsek içeri atılıyoruz. Bu nedenle ismimi vermek istemiyorum”

Referandum sonucuna dair öngörüsünü de şu sözlerle dile getiriyor: “Çanakkale’de büyük oranda Hayır çıkacak. 18 Mart’ta otobüslerle insanları buraya getirdiler. Bu, algıyı değiştirmeye çalışmaktır. Çanakkale’den  evet çıkacak algısı yaratmaya çalışıyorlar. İstediklerini yapsınlar Çanakkale’den Hayır çıkacak.”