Prof. Dr. Aziz Konukman: Bütçesi paralel hazinesi paralel!

Deniz NAZLIM
Selami ASLAN

AKP ve MHP’nin ortaklaşarak toplumun önüne getirdiği anayasa değişikliğinde en çok tartışılan maddelerin başında 15’inci madde geliyor. Maddeye göre ‘bütçe hakkının kullanımı’ Meclisten alınarak, cumhurbaşkanına devrediliyor.

Değişikliği değerlendiren Ekonomist Prof. Dr. Aziz Konukman, ‘evet’ çıkması halinde cumhurbaşkanının iki tane bütçesi iki tane hazinesi olacağına dikkat çekti. Mevcut durumda bile bütçenin belirlenmesinin sorunlu olduğunu söyleyen Konukman, getirilmek istenen sistemle bütçenin denetlenmesinin daha da zorlaşacağına vurgu yaptı. 

TEMEL SORUN ÇÖZÜLMÜYOR

Konukman, anayasa değişikliğinde bütçe ve kesin hesabın aynı maddede düzenlendiği oysa kesin hesabın ayrı maddede ve etkin denetimi sağlayacak şekilde düzenlemesi gerektiğini ifade etti. Konukman, bu sorunun mevcut sistemde de olduğunu söyledi ve şu değerlendirmede bulundu: “Kesin hesap bir önceki yılın bitmiş hesabının tartışılmasıdır. Yani bölüşüm sona ermiş, kamu kaynaklarının nasıl tahsis edildiği sonuçlanmıştır. Bizde kesin hesap diğer hesaplarla birlikte görüşülüyor. Oysa batıda kesin hesaplar için ayrı komisyon var. Uzun uzun tartışılıyor. Görülen yanlışlıklar kaydediliyor. Demek ki anayasa değişikliğinde mevcut sistemin en aksayan yanı, çözülmeyen sorunu geçiştirilmiş oluyor.”

‘BÖYLE SAÇMALIK MI OLUR?’

Değişiklikteki “Eğer, geçici bütçe gerekiyorsa geçici bütçe hazırlanır, eğer o da hazırlanamıyorsa bir önceki dönemin bütçesi yeniden değerlendirme oranı ile arttırılarak devam ederler” şeklindeki hükme dikkat çeken Konukman, “Böyle saçmalık mı olur? Cumhurbaşkanının hazırlayacağı bütçeye Meclis onay vermezse, reddetse dahi cumhurbaşkanı hiç bir sıkıntı yaşamayacak. Otomatikman yeniden değerlendirme oranında artacak. Yeniden değerlenme oranı dediğimiz şeyde YÜFE var. Ekim ayından 12 ay geriye gidiliyor, bir rakam bulunuyor, o rakam ortalama bir rakam. Sonra bir önceki yılın da aynı şekilde 12 ay geriye gidilerek bir rakam bulunuyor, ikisinin yüzdesini bulduğumuz zaman bütçenin artacağı rakam ortaya çıkıyor. Nerden çıktı dersen, bizim mevcut sistemde var. Yılbaşında zamlar geliyor. Maktu vergileri ya da trafik cezaları, pasaport ücretleri, pul parası, çöp vergisi şu kadar arttı. İşte o yeniden değerlendirme oranı kadar artmış oluyor. Şimdi bunu bütçenin bütün kalemlerine getiriyorlar. Yani kısmi bir şey için geçerli olan bir model” değerlendirmesinde bulundu.

‘MECLİS GERİ ÇEVİRSE DE BİR ŞEY DEĞİŞMEYECEK’

Değişikliğe göre cumhurbaşkanının hazırlayacağı bütçeyi Meclis tarafından reddedilmesi durumunda “Bütçe kanunu süresinde yürürlüğe konulmaması halinde geçici bütçe kanunu çıkarılır, geçici bütçe kanunun da çıkarılmaması durumunda, yeni bütçe kanunu kabul edilinceye kadar bir önceki yılın bütçesi yeniden değerlenme oranına göre arttırılır” hükmü geçerli oluyor. Konukman, söz konusu hükme “Yani bu bütçe reddedilse dahi yine aynı sonucu yaratır demek istiyor” şeklinde açıkladı. 

‘BÜTÇEYİ KİM SAVUNACAK BELLİ DEĞİL’

Değişiklik ile bütün yetkinin cumhurbaşkanına verildiğini söyleyen Konukman, “Meclis grubu adeta işlevsiz hale getiriliyor. Bütçenin Genel Kurulda onaylanması tuhaf. Genel Kurul deniliyor, bütçe deniliyor. Burada kim savunacak bu bütçeyi, bunu söylemiyor. Yani düşünsenize! Bütçeyi birisine hazırlatıyorsunuz, cumhurbaşkanına sorumluluk veriyorsunuz, cumhurbaşkanı o bütçeyi Meclise sunuyor fakat milletvekillerinin muhatabı cumhurbaşkanı değil. Acaba Meclisin karşısındaki muhataplar, Sarayın bürokratları mı olacak? Ee Meclis o zaman siyasi sorumluluk taşımayan kişiler karşısında muhatap olacak, nasıl tartışılacak ben bilmiyorum şahsen” değerlendirmesinde bulundu.

Konukman, konuya dair eleştirilere şöyle devam etti: “Sorumlu kim? Saraydaki cumhurbaşkanı. Cumhurbaşkanı bütçeyi nasıl izleyecek? Padişahlar hani bazen halkla görüşmeleri perde arkasından izlermiş. Bunu gibi bir şey mi olacak; bütçe Mecliste tartışılırken televizyonda ‘Efendim hazırladığınız bütçe şu an komisyonda görüşülüyor, buyurun.’ Padişahın perde arkasından izlemesi gibi bir şey olacak. Çağdaş versiyonu bu herhalde.”

‘HALKTAN ALIP PADİŞAHA VERİYORUZ’

Konukman, anayasa değişikliği ile insanlığın uzun yıllar mücadele vererek kazandığı bütçe hakkının Türkiye’de geriye gideceğini uyarısında bulundu. Konukman, şunları söyledi: “Eskiden vergileri padişah ya da kral toplardı, istediği giderleri yapardı. Ancak Meclis tarihsel süreç içerisinde bu yetkiyi kraldan aldı ve bunu halk adına kullanılır hale getirdi. Yani devletin vatandaşa karşı görevi var. Bizim de sorumluluklarımız. Çift taraflı yani. Bize hizmet üretme zorunda. Kamunun da siparişi var. Bu siparişi karşılayacak yer de Meclis, hükümet aracılığıyla. Peki, bu değişiklik Meclisi devre dışı bırakıyor. Yani bu yetkiyi halktan alıp tekrar padişaha vermiş oluyoruz, krala tekrar iade ediyoruz. Bütçe hakkı toplumdan, Meclisten çıkıp tekrar güçlü otoriteye dönüyor. Harcanan her kuruşta toplumun bilme hakkı olmalı. Çünkü kamu hizmeti benim verdiğim vergilerle yapılıyor.”

İKİ BÜTÇESİ İKİ HAZİNESİ OLACAK

Konukman, anayasa değişikliği öncesinde de Meclisin fiilen devre dışı bırakıldığı uygulamalar olduğunu ve bunun başlıcasının Varlık Fonu olduğunu söyledi. Varlık Fonu’nu ‘bütçenin paraleli’ olarak tanımlayan Konukman, şu değerlendirmede bulundu: “Dünyada gelecek nesilleri korumak için fonlar var. Biz de ise tam tersine. Çünkü var olan varlıklarımızı ipotek ettiriyoruz, borçlanacağız. Bir nevi hem paralel hazine hem paralel bütçe yaratarak kamu kaynaklarına el koyuyorsunuz. Peki yetkili kim, şu anda başbakan. Anayasa değişikliği geçerse bütün yetki cumhurbaşkanında. Daha değişiklik olmadan fiili olarak geldi bile. Şimdi bu düzen tek adamın ne kadar büyük bir kudrete sahip olabileceğini gösteriyor. Yani cumhurbaşkanının iki tane bütçesi iki tane hazinesi olacak. Böyle bir şey olabilir mi? Üstelik paralel! Bir de paralel devletle, paralel örgütlerle mücadele edilen bir dönemde. Bütçesi paralel, hazinesi paralel, böyle enteresan yapı ile karşı karşıya kaldık.” (DİHABER)