Madenci diyarında şampiyon bir votka markası: Luga Nova

Okay DEPREM 
LUGANSK 

Vaktiyle tedavi amaçlı geliştirildiği bilinen, Rus dünyası ile neredeyse özdeş hale gelmiş, uzun Rus masalarının her daim yeri garanti ev sahibi, faşist Alman işgali sırasında Sovyet askerlerine en zor kış şartlarında ısınmalarını sağlayan harbin arka plandaki dolaylı gizli kahramanı VOTKA...

• Votkanın, şişeden kadehe boşalırkenki değil, henüz şişelenmeden önceki halini görmek üzere üretildiği bir fabrikayı ziyaret etmeye karar veriyorum.

Votka Rus dünyası ile neredeyse özdeş hale gelmiş bir içki, bir nevi doğu Slav coğrafyasının tarihsel ve ‘milli’ alkollü içeceği. Batı filmlerinin klişe Na zdorovya (doğrusu ‘za zdoroyya’dır) anlarının değişmez aktörü, bitmek bilmeyen Rus tostlarının kadehlerdeki alışıldık sıvısı, uzun Rus masalarının her daim yeri garanti ev sahibi O. Faşist Alman işgali sırasında Sovyet askerlerine en zor kış şartlarında ısınmaları, gene harbin en kritik zamanlarında fazladan cesaret etkisi yaratması için düzenli ve kitlesel olarak verilmesinden dolayı harbin arka plandaki dolaylı gizli kahramanlarından birisi gene votka! Vaktiyle tedavi amaçlı geliştirildiği bilinen ancak zaman içinde kendisi olmaksızın Rus ziyafet-sofra ve misafirlik kültürünün neredeyse anlaşılamayacağı bir konuma yükselen votkanın bu sefer şişeden kadehe boşalırkenki değil, henüz şişelenmeden önceki halini görmek üzere üretildiği bir fabrikayı ziyaret etmeye karar veriyorum. Burası hem Lugansk’ın hem de Donbass’ın en eski, en büyük ve aynı zamanda en meşhur votka üretim tesisi: ‘Luga-Nova’. 

ÇARLIK RUSYASI’NDAN SOVYETLERE, SSCB’DEN BUGÜNE GELEN GELENEK 

Lugansk Halk Cumhuriyeti’nin (LNR) başkenti Lugansk’ın tarihi mahallesinde, Çarlık döneminden kalma pembe, sarı ve beyaz kiremit tuğlalı uzun binalardan oluşan fabrikanın kapısında Pazarlama Müdür Yardımcısı Yelena Vitaliyevna bizleri karşılıyor. Ayağımızın tozuyla 120 yıllık bu emektar fabrikayı ufak grubumuzla gezmeye başlıyoruz. En başlarda yalnızca ispirto üreten işletme 20. asırda art arda votka, şarap ve likör üretim birimlerini faaliyete geçirir. Tesis resmi olarak likör-votka fabrikası olarak geçse de, hammadde yetersizliğinden dolayı çoktandır hafif alkollü içki üretimine son verilmiş. Günümüzde votka çeşitlerinin yanı sıra sadece “nastoyka” adı verilen liköre benzeyen, aromalı daha hafif içki türünün üretimi gerçekleştiriliyor. Yelena Vitaliyevna, aromatizatör kullanmadıklarını bunun yerine ise, koku ve lezzet sağlayan aromayı kendilerinin doğal biçimde ürettiğini belirtiyor.   

ADETA KISA BİR SSCB TARİHÇESİ SERGİLEYEN FABRİKA MÜZESİ

Yelena Vitaliyevna ile üretim devam ederken bir yandan fabrikanın farklı seksiyonlarını gezedururken bir yandan da ‘Luga Nova’ya dair çarpıcı bilgiler ediniyoruz.  Hem Donetsk hem de Lugansk illerinin alanındaki tek üretim birimi olma özelliğine sahip tesis, Rusya’da bulunan sayısız votka fabrikasından farklı olarak kitlesel üretimden ziyade sınırlı hacimde ancak üstün kaliteli ve özel üretim yapmayı tercih etmiş. Genel sloganı “Ustaların elindeki gelenek” olan ‘Luga Nova’nın bünyesinde bir de müzesinin olduğunu öğreniyoruz. Eski Soyyet coğrafyasında adeta bir gelenek olan; önemli işletme ve kurumlarda müze bulundurma alışkanlığı burada da geçerli ve dahası, burası da salt bir fabrikanın tarihçesini çok aşan, bölge ve ülkenin siyasi ve sivil tarihine de ışık tutan bir içeriğe sahip. Köşelerde Luga Nova’nın şu ana kadar üretmiş olduğu ve son derece süslü şişelerde takdim edilen sayısız brand sergilenirken, orta yerde ise eskinin meşhur Sovyet markasının birlik ve dünya çapında organize edilen likör ve votka degustasyon yarışmalarında topladığı kupa, madalya, nişan, sertifika ve diğer ödüller Lenin büstü ve Stalin portresi altında teşhir ediliyor. Gene hem Rus Çarlığı döneminde ödüllendirilen işletme yöneticileri hem de SSCB devrinde fabrika emekçilerinden “Sosyalist Emek Kahramanlığı”na layık görülenler; fotoğrafları, kısa biyografileri ve de aldıkları madalyalar eşliğinde gösteriliyor. 

VOTKAYI BİRLİK ÇAPINDA ÜNE KAVUŞTURAN VOROŞİLOV OLMUŞ

Yüksek ve kocaman kazanların, kalın boruların arasından geçerken Yelena Vitaliyevna anlatmayı sürdürüyor. Harpten evvel Küba ve Meksika’dan ABD’ye, Çin’den Almanya’ya ve Kafkaslardan İsrail’e kadar neredeyse dünyanın dört bir tarafına ihracat gerçekleştirilirken uzunca süredir yalnızca Donbass’ın bağımsız cumhuriyetlerine dönük üretim yapılıyormuş. Şişeleme, kapaklama ve etiketleme işlemlerinin yapıldığı nihai departmana geçtiğimizde muazzam gürültüde ve derin alkol kokusu altında çok müstesna bir bilgiyi işitiyoruz. Luga Nova’nın SSCB sathında üne kavuşmasını sağlayan, memleketi Lugansk Eyaleti olan meşhur Sovyet komünisti Kliment Voroşilov’un bir seferinde Moskova’ya yanında götürdüğü fabrikanın temel ürünlerini Kremlin’de tanıtması olmuş. Böylelikle hem Lugansk’ın hem de Donbass’ın alanındaki en önemli markasının prezentasyonu ve dağıtımı bütün bir birlik boyunca yapılmaya başlanmış.  

VOTKA DEGUSTASYONU SIRASINDAN NOTLAR    

Ufak ziyaretçi grubumuz ile buluşan Genel Müdür Leonid Nesteroviç Derjak ile hususi degustasyon salonuna giriyoruz. Aramızdan muhtemelen hiç kimse o ana kadar, votka gibi çok yüksek oranda saf alkolden oluşan bir içkinin degustasyonu olabileceğini tahmin etmiyordu. İçeri girdiğimizde karşımızda ‘Russkiy Stol’ dedikleri süslenmiş, renkli ve bol salam, peynirli ve mezeli Rus masası beliriyor.

Oturur oturmaz önümüzdeyse, Luga Nova’nın 8 farklı votka asortimenti duruyor. Herkesin önünde tipik ufak votka kadehleri; ortada ise tadımlık, bir yudum aldıktan sonra geri kalan votkayı dökmek için konulmuş kap yer alıyor. Önce art arda aromasızları yani klasik olanları denerken kokuda ve tatta aralarındaki farklı algılamakta güçlük çekiyoruz. O sırada Leonid Nesteroviç araya girerek, düz votkaların yüzde 99’unun saf alkol ve sudan oluştuğunu, az çok rengi ve daha çok da koku ve tadı veren içeriğin yüzde birde saklı olduğunu anlatıyor. Genel olarak bir degustasyon özel olarak da votka degustasyonu için hafif bir kahvaltıdan bir saat sonrasının en ideal zaman olduğunun altını çizen Derjak, bunun için ne çok tok ne de çok aç olmak gerektiğini vurguluyor. 

DÜNYA ÇAPINDA 200'DEN FAZLA ÜRETİCİ ARASINDA BİRİNCİ OLMUŞ

Degustasyon işleminden sonra ise laboratuvar kısmına ve Fabrikanın Genel Teknoloğu Vladimir Anatolyeviç Snitsa’nın ofisine geçiyoruz. Alkolü çoktandır Rusya’dan aldıklarını söyleyen Snitsa, savaş öncesindeyse durumun çok farklı olduğundan söz ediyor. Olayların başladığı 2014 yılında dahi, ABD’de düzenlenen ve dünyanın her yerinden 200’den fazla üreticinin katıldığı degustasyon yarışmasında hem mavi hem de kırmızı renkte ‘Kruto’ adlı markalarının ilk iki sırayı aldığından gururla bahsediyor bizlere. Nitekim 1998’den itibaren ulusal ve uluslararası tüm yarışmalara istisnasız iştirak ettiklerini dile getiriyor. 2014’ün temmuzundan 2015’in şubatına kadar; iktisadi, lojistik nedenlerle ve asıl olarak da güvenlik gerekçesiyle üretimi durdurmak zorunda kaldıklarını söyleyen teknolog, çoktandır şişe, etiket ve kapakları da Rusya’dan temin ettiklerini sözlerine ekliyor. Toplam 50’den fazla votka çeşidiyle eski Ukrayna’da alanında birincidir Luga Nova. Şu anda ayda 60 bin dekalitre votka ve nastoyka ürettiklerini belirten Snitsa, bu rakamın savaş öncesinin 6-7 katı olduğuna işaret ediyor.