PETKİM işçisi: Gereği neyse yapalım

Turan KARA
İzmir

PETKİM işçileri sözleşme dönemini 15 Temmuz darbe girişimi sonrası yaşanan operasyonlarla karşıladı. Genel müdürlük ve işçiler düzeyinde birkaç kez yapılan operasyonlarda toplam 40 civarında işçi işten atıldı veya gözaltına alındı. PETKİM’de örgütlü Petrol-İş, işten atmalara müdahale etmek istese de, valilikten ve üst düzey bürokratlardan gelen açıklamalar nedeniyle, işin takipçisi olamadı. Fabrikada bu konudaki tartışmalar sürse de, ilk günlerdeki ayrışmalar ve endişeli ortam şimdilik yerini sakinliğe bırakmış gözüküyor. 

TEMEL TALEP SKALA DÜZENLEMESİ 

Bugünlerde ise temel gündem sözleşme. PETKİM’de çalışan 2 bine yakın işçinin 400 kadarı eski işçi. İşçilerin temel talepleri skala düzenlemesiyle ilgili. Şu anki düzenlemeye göre eski ve yeni işçilerin ücretleri 5 yıllık sürede ancak yüzde 84 oranında eşitlenebiliyor. İşçiler ise bu sürenin 3 yıla inmesini ve eşitleme oranının da yüzde 100 olmasını talep ediyor. Eşitleme oranının yüzde 84’te kalması, bu düzeye çıkabilen işçilerin 1000 lira, yeni başlayan işçilerin ise 2 bin lira daha az ücret alması anlamına geliyor. İşçiler, eski işçilerin ücretlerine de yüzde 20 zam yapılmasını istiyor. 

‘FETÖ’ operasyonlarından sonra PETKİM’in başına gelen Azerbeycanlı yönetici, eskisi gibi 6’şar aylık zamlar yerine, yıllık yüzde 8,5 zam dayatıyor ve sözleşmenin 2 yıllık değil 3 yıllık olmasında diretiyor. Önceki yılların aksine ücret maddelerini görüşmelerin sonunda değil daha başında konuşmaya başlayan patron, ikramiyelerin de ücretlere giydirilmesini istedi. İşçilerin skala düzenlemesi talebi için ise “Kabul etmeyeceğiz” dedi. Patron, son görüşmede sadece ikramiye talebini geri çekti. 

İŞÇİYE SORMADAN İMZALANAMAZ

İşçiler sözleşme sürecine sadece patronla değil, sendika yönetimiyle de tartışarak girdi. Taslak hazırlama sürecinde işletmelerde ve birimlerde yapılan çalışmalarda yüzde 25 ücret zammı, son 6 aylık dilimde de yüzde 5 artı enflasyon oranında zam talebi ortaya çıktı. Sendikacılar ise taslağı, bu talebi yüzde 20 ücret zammı ve son 6 aylık dilim için yüzde 2 artı enflasyon oranına çekerek hazırladı. 

İşçiler kendilerine sorulmadan yapılan bu küçültmeye tepki gösterirken, sendikacılar “gerçekçi olma”, “yüzde 10-15 alma durumunda söylenenin çok altına düşmüş gibi görünmemek”, “TÜPRAŞ’ın talebiyle denkleştirmek” gibi gerekçeler öne sürdü. Oysa TÜPRAŞ işçileri ile PETKİM işçilerinin ücretleri arasında, PETKİM işçileri aleyhine önemli bir fark bulunuyor. 

Her görüşme sonrası sendikacılar tarafından genel üye toplantısıyla bilgilendirme yapılıyor ve yürünecek yol belirleniyor. Fabrika genelinde bu toplantılara ilgi büyük. İşçiler 3 yıllık sözleşme ve ikramiyelerin ücretlere giydirilmesine karşı çıkıyor, patronun skala düzenlemesi konusundaki taleplerine karşı çıkmasını ise anlamsız buluyor. OHAL baskısını tanımayacaklarını dile getiren işçiler, patronun tutumuna işaret ederek 5-6 gün süren kapıda bekleme eylemini aşacak kararlıkta bir mücadele gerektiğini ifade ediyor.

‘ÖNCELİĞİMİZ VAR OLAN HAKLARI KORUMAK’ TUTUMU DOĞRU DEĞİL

PETKİM’de çalışan bir işçi TİS taleplerini şöyle özetliyor: “Üç yıla kesinlikle karşıyız. Yıllık zam konusunda 8.5 değil, 20 civarı olursa belki. Geçen oturum öncesi işe geç başlama eylemleri olmuştu, bundan rahatsızlığını dile getirdi işveren, daha baskıcı bir tutumu var. TİS taslağı hazırlanırken yapılan toplantıda ilk 6 ayda 25, diğerlerinde yüzde 5 artı enflasyon yazdık. Sendika taslağı düzenlerken bunu ilk 6 ayda yüzde 20’ye, diğer 6 aylarda yüzde 2 artı enflasyon oranı olarak yazdı. Önceliğimiz var olan hakları korumak diye açıklama yaptılar, bu tutum ne kadar doğru? Şirket 732 milyon kâr açıkladı. Taleplerimizin onlara yıllık yükü 45 milyon. 732 milyonda hiç bir şey demek oluyor!

2005 senesinde 3500 kişi çalışıyordu ve şu anki eskilerin ücretini alıyordu. En kabartılmış haliyle yıllık maaş maliyeti 10 sene önce kabaca 17 milyondu, şimdi 11 milyon lira. Hem iş yükümüz arttı, hem enflasyon hayat pahalılığı, ihtiyaçlar vs. Ama ücretlerimiz azaldı, hesap ortada, oysa tam tersi olması gerekirdi. Bizleri şimdiden skala talebi çok zor diyerek alıştırmaya çalışıyorlar. Hiç bir zorluğu yok. Zorsa sendika olarak, işçiler olarak bunun gereği neyse yapalım. Bütün işçiler buna hazır. Patron Yüksek Hakeme gitmekle korkutuyor. İşverenin ne teklif ettiği önemli değil, senin ne istediğin ve ne kadar dik durduğunla alakalı bir şey.  OHAL uzamazsa eylemler olur diyorlar. OHAL olsa da fark etmez ki, ne olacak hepimizi mi alacaklar? Burası basit bir fabrika mı, ha deyince çalıştıracak?

PETKİM GENEL MÜDÜRÜ: TARİHİ BİR REKORA İMZA ATTIK 

PETKİM Petrokimya Holding AŞ’den yapılan açıklamaya göre, şirket geçen yıl itibariyle 4 milyar 533 milyon lira ciro elde etti. Bu dönemde şirketin net kârı yüzde 15 artışla 732 milyon liraya yükseldi. Net kâr marjı da yüzde 16 olarak gerçekleştiği bildirilen PETKİM’in Genel Müdürü Anar Mammadov, tarihi bir rekora daha imza atıldığını belirtiyor: “2015 yılından sonra 2016’da da rekor kârlılık marjına ulaştık. Aktif büyüklüğümüzü 5.5 milyar liradan 6.3 milyar liraya yükselttik.”  Ayrıca şirket bünyesinde inşaatı süren Türkiye’nin ilk özel sektör rafinerisi olan Star Rafinerisinin toplam maliyetinin 5.6 milyar dolara ulaşacağı belirtiliyor. 

TÜPRAŞ PATRONU HAKLARI DARALTMA PEŞİNDE

2016 yılını 2 milyar 516 milyon lira faaliyet kârı ile kapatan TÜPRAŞ’ta, TİS görüşmeleri devam ediyor. Daha fazla kâr etmenin ve büyümenin hesabını yapan şirket, gözünü işçilerin kazanılmış haklarına dikti.

Sözleşme görüşmelerinde işçiler masaya yüzde 20 ücret artışı talebi ile otururken, patronun teklifi yüzde 4.73 oldu. Bu, işçiler arasında bir miktar şaşkınlık yarattı! Zira patron, geçmiş yıllarda masaya genelde yüzde 2 civarı bir teklifle otururdu. Ancak TÜPRAŞ patronu da PETKİM’de olduğu gibi sözleşmeye talepkâr başladı. Ücret artışının 6’şar aylık değil yıllık belirlenmesini, sözleşme süresinin 3 yıllık olmasını ve kimi sosyal hakların budanmasını istedi. Örneğin mazeret izinlerinin kısıtlanmasını, kullanılan kısmın yıllık izinden kesilmesini yani kaldırılmasını talep etti. 

İŞÇİLER KARARLI 

TÜPRAŞ işçilerinin sözleşme dönemine ilgisi yüksek. Ücret artışının yıllık olması dayatmasına “Kesinlikle olmaz” diyorlar. Yüzde 4.7’lik artışı ise “Kabul edilemez” buluyorlar. Geçen dönemki gibi sessiz sedasız bir süreç geçirmek istemiyorlar. Hemen herkes sözleşmenin iyi sonuçlanması için bir şeyler yapılması gerektiği düşüncesinde. “Geçen dönem hiç bir açıklama dahi yapılmadan süreç bitti. Yüzde 6,2 ve bayram parası 300 lira alınmıştı. Bu kez sözleşmenin bize sorulmadan imzalanmasını istemiyoruz. Taleplerimizin arkasındayız” diyen işçiler, düşüncelerini genel toplantılarda da dile getiriyor. Komite kurulması önerisi yaptıklarını ancak sendika yönetimi tarafından kabul edilmediğini aktaran işçiler, “Yönetim ilk seçildiği zamanlar delegasyonu çalıştıracağız diyorlardı. Hiç bir etkinlik görmedik” dedi. (İzmir/EVRENSEL)